‘Ja’, zegt ook Rita Schriemer, onderzoeker bij RADAR, bureau voor gelijke behandeling in Rotterdam: ‘Het is belangrijk dat er vanuit opleidingen en werkgevers meer aandacht komt voor openheid over homoseksualiteit. Iedereen krijgt in zijn of haar beroepspraktijk te maken met homoseksuele collega’s, klanten of werkrelaties en je moet je tegenover iedereen gedragen. Dat hoort bij je professionele attitude.’

Balkhoven: ‘Wat wij horen is dat steeds meer Rotterdammers professionals tegenkomen bij wie het aan die houding schort. Ouderen in instellingen gaan vaker terug de kast in. Scholen willen ouders van hun leerlingen niet voor het hoofd stoten en vragen hun homoseksuele docent om z’n mond te houden. In het jongerenwerk heerst er soms openlijke homovijandigheid. Buurthuizen zouden een veilige plek moeten zijn voor álle jongeren, maar als homoseksuele jongeren zich ergens níet thuis voelen, dan is het wel in een buurthuis. De hogeschool leidt nadrukkelijk op voor Rotterdam en de regio.

‘Het is niet alleen belangrijk voor homo’s, maar ook voor de stad dat homo’s zich veilig voelen. Uit het onderzoek ‘Roze is overal’ van RADAR blijkt dat 25 procent van de homo’s zich minder veilig is gaan voelen in de stad en 14 procent zich niet veilig voelt in de eigen straat. 25 procent! Ik heb daarover nooit iets gehoord tijdens mijn opleiding, terwijl daar voor sociaal-cultureel werkers echt wel een taak ligt. Daarnaast is het ook economisch relevant. Creativiteit is een aanjager van de economie en het percentage homo’s in de creatieve klasse is hoog. Het is dus ook van economisch belang dat wij ons veilig voelen.

‘Iedereen die van deze hogeschool afkomt, zou een diversiteitsproof diploma moeten hebben dat óók roze is ingekleurd. Meer specifieke aandacht voor homoseksualiteit binnen bepaalde opleidingen is echt nodig. Ik heb recentelijk in deeltijd culturele en maatschappelijke vorming gestudeerd en al die jaren nooit iets over seksuele diversiteit gehoord. Opleidingsmanagers zouden docenten de opdracht kunnen geven om lesmateriaal te toetsen op diversiteit, inclusief seksuele diversiteit. Op 21 april gaan wij overigens workshops geven over dit thema aan ISO docenten (Instituut voor Sociale Opleidingen) en professionals uit het ISO-werkveld.’

‘Het klopt dat er in het curriculum weinig aandacht is voor homoseksualiteit’, vertelt Cor Vernooy, docent maatschappelijk werk en dienstverlening. ‘Een aantal jaren geleden hadden we nog een module Homohulpverlening in de differentiatie Seksespecifieke hulpverlening. Door reorganisaties is dit eruit gevallen. In de deeltijd stel ik het thema zelf expliciet aan de orde in de modules Omgaan met misbruik en mishandeling en Seksespecifieke hulpverlening en mijn collega’s die hetzelfde vak geven doen dat ook. In de voltijd is er wel aandacht voor diversiteit. Het is afhankelijk van de individuele docent of dat ook roze wordt ingekleurd. Persoonlijk vind ik dat we meer expliciete aandacht aan deze doelgroep zouden moeten besteden.’

Half
Ook derdejaars pabo-studente Femke, zelf lesbisch, herkent het beeld dat Balkhoven schetst. ‘In het onderwijs dat wij krijgen, speelt homoseksualiteit geen rol. Wij worden niet opgeleid in hoe we met dit thema op de stageschool moeten omgaan bijvoorbeeld. Op de stagescholen geldt de ongeschreven regel dat je niet openlijk voor je geaardheid uitkomt. Ook aan mijn stagebegeleider heb ik het niet verteld. Als collega’s vragen of ik een vriend heb, dan zeg ik nee. Ze weten wel dat ik een broer en een zus heb bijvoorbeeld, maar als ik een vriendin had, dan zou ik dat niet snel vertellen. Dat geeft me soms het gevoel dat anderen een halve Femke zien. Ik zou het willen vertellen als ik een date heb of een vriendin, net als andere stagiaires. Op dit moment ervaar ik een onnatuurlijke scheiding tussen werken privé.’

Damian McCrossan is docent voortplanting en embryologie aan de lerarenopleiding biologie: ‘Studenten moeten met praktijkbegeleidende docenten leren praten als collega’s en in ieder geval met hen bespreken of en hoe zij hun homoseksualiteit bekend zullen maken. Daar zouden wij studenten echt wel meer in moeten trainen. Ze blijven tijdens hun stage toch te veel student. Toen ik zelf op een middelbare school lesgaf, was mijn homoseksualiteit wel bekend bij collega’s, maar heb ik het nooit actief aan ouders of leerlingen verteld.

‘Ik ben overigens een groot voorstander van een support-netwerk op de hogeschool. Toen ik aan de universiteit van Leeds studeerde, was er zo’n netwerk. Het geeft zoveel zekerheid te weten dat je niet alleen bent en dat je mensen hebt om op terug te vallen als je problemen hebt op school of op je stageadres.’

Kwartetten
Weinig aandacht voor homoseksualiteit in het curriculum van de HR-opleidingen dus. Maar dat betekent niet dat er helemaal niets gebeurt. Er zijn keuzevakken als zelfweerbaarheidstraining, geweld en gezondheid, seksualiteitsbeleving en transculturele pedagogiek waarbij dit thema wellicht aan bod komt.

Femke: ‘Ik deed het keuzevak ‘Over taboes gesproken en geschreven’. Daar hield ik m’n eindpresentatie over homoseksualiteit. De eerste reacties van m’n medestudenten waren: “Dat vind ik smerig.” of “Daar hoef ik niets over te weten.” Tegen dat soort opmerkingen loop ik toch wel aan.’

Janneke Verloop is docent aan de lerarenopleiding; ze geeft de module Jongeren en gezondheid. Een groot deel daarvan bestaat uit lessen waarin toekomstige docenten biologie wordt geleerd hoe ze seksuele voorlichting kunnen geven op middelbare scholen.

‘Ik leer de studenten allerlei werkvormen te gebruiken. De leerkracht kan bijvoorbeeld ter introductie de termen penis, vagina, geslachtsgemeenschap en homoseksualiteit op het bord schrijven. Studenten of leerlingen gaan in drie groepen zoveel mogelijk alternatieven opschrijven. Gezamenlijk besluiten docent en klas welk woord ze voor welk onderwerp gebruiken. Daarnaast is er een kwartetspel met stellingen over hetero en homoseksualiteit.

Bijvoorbeeld: Homoseksualiteit
A Is niet langer een taboe
B Is zoiets als linkshandigheid
C Wordt niet langer beschouwd als een ziekte, maar wel als iets abnormaals
D Wie tegen homoseksualiteit is, heeft zelf een seksueel probleem

We merken dat het kwartet op de HR zelf, om mee te oefenen, prima werkt. Op middelbare scholen lokt het soms te heftige reacties uit. Daar leven veel meer vooroordelen, dat merken we aan de hand van zo’n kwartet duidelijk. We geven studenten in de opleiding mee dat ze altijd moeten corrigeren als het woord homo als scheldwoord wordt gebruikt. De lessen die ik geef zijn alleen voor aankomend docenten biologie. Het zou goed zijn als alle aankomende docenten hier iets van meekrijgen in hun opleiding. De Rutger Nisso Groep heeft daartoe lesmateriaal ontwikkeld dat momenteel getest wordt bij de HR en andere hogescholen. We zijn er dus nog niet, maar er wordt aan gewerkt.’

HR veilig voor homo’s?
Aandacht voor homoseksualiteit in het onderwijs is belangrijk, maar hoe zit het met het instellingsbeleid? Voelen studenten en docenten zich veilig? Studenten lieten zich hierover in het vorig nummer van Profielen redelijk positief uit. Docent McCrossan: ‘Ik heb nooit problemen ervaren of me onveilig gevoeld. Ik ben open over mijn geaardheid en krijg nooit vreemde reacties. Een voorbeeld: we waren op introductiekamp toen mijn vriend veertig werd. ’s Avonds hebben we hem, tijdens het kampvuur, met z’n allen gebeld en iedereen deed spontaan mee aan het ‘Lang zal ie leven’.

‘Wij zijn ook met een adoptieprocedure bezig. Op school moest ik dat natuurlijk wel vertellen omdat het betekent dat wij elk ogenblik weggeroepen kunnen worden. Ook daarop krijg ik alleen maar warme en betrokken reacties, van autochtone én allochtone studenten overigens. Aan de andere kant: als tien procent van de bevolking homoseksueel is, dan bestaat het niet dat ik de enige homoseksuele docent van de lerarenopleiding ben. En ik weet het van niemand anders. Laat ik het zo zeggen: ik ervaar de HR zeker niet als onveilig, maar homoseksuele docenten vallen op doordat ze niet opvallen.’

Dorine van Namen

Meer informatie: www.rotterdamverkeert.nl, www.radar.nl, www.homojongerenplatform.nl