15,2 procent van alle Rotterdamse jongeren stopte in het schooljaar 2007-2008 zonder diploma met school. Dat is te lezen in de Rotterdamse Monitor Voortijdig Schoolverlaten. Een veel te grote groep. En al lag het percentage een paar jaar geleden nog ruim boven de twintig procent, schooluitval blijft een niet te onderschatten probleem waarvan de conse-quenties zich kunnen uitstrekken over een heel leven.

Preventief effect
‘Er is veel onderzoek gedaan naar schooluitval’, vertelt promovenda Mariëtte Lusse. ‘Wat niemand zal verbazen, is dat betrokkenheid van ouders bij school kan bijdragen aan het voorkomen van uitval. Mijn onderzoek richt zich op de vraag hoe dat oudercontact er moet uitzien om een preventief effect te hebben. Het is een ontwerpgericht onderzoek in drie ronden. Ik ben vorig jaar gestart op vier Rotterdamse vmbo-scholen, waar ik mentoren, ouders, leerlingen en zogenaamde risicoleerlingen spreek en observeer. Een groep studenten van de minor Voorkomen Voortijdig Schoolverlaten heeft bovendien 92 leerlingen geïnterviewd.’

Welkom voelen
Hoewel de grootste uitval te zien is in het mbo en de overgang van vmbo naar mbo, beperkt het onderzoek zich tot vmbo-scholen. ‘Ik denk dat oudercontact in het mbo beter ontwikkeld kan worden als we in het vmbo al hebben ontdekt wat werkt en wat niet.’
Lusse somt een aantal factoren op die het oudercontact op het vmbo gecompliceerd maken. ‘Er is geen vanzelfsprekend contact meer tussen ouders en school, omdat kinderen niet meer worden gehaald en gebracht en ze meerdere docenten hebben. Bovendien speelt de leerling zelf een veel grotere rol dan op de basisschool. Wil hij wel dat zijn ouders betrokken zijn bij school of houdt hij ze liever buiten dat eigen domein? En zijn de ouders laagopgeleid, dan vormt dat nog een extra drempel, al wil ik benadrukken dat het niet betekent dat deze ouders zich niet betrokken voelen.’

Uitgenodigd voelen
Hoe jammer het is als de drempel naar school (te) hoog is, laat internationaal onderzoek zien. Daaruit blijkt dat de invloed die ouders thuis op het schoolsucces van hun kind hebben zelfs groter is dan de invloed van school. ‘Ik ben nu anderhalf jaar bezig met mijn onderzoek, dus het is te vroeg voor definitieve conclusies’, vertelt Lusse. ‘Wat bevestigd wordt, is dat ouders zich uitgenodigd moeten voelen tot contact met school. Niet alleen door het eigen kind, maar ook door school. Nodig ouders óók op de rapportavond uit als alles goed gaat. Als je alleen contact zoekt als er problemen zijn, leg je niet direct een basis voor vertrouwen. Zowel ouders als leerlingen geven aan dat ze schrikken als school belt: Het is altijd slecht nieuws. Als het alleen maar gaat over verzuim, strafwerk of slechte resultaten, dan zal het kind contact met school ontmoedigen of frustreren – bijvoorbeeld door de toegangscode tot de registratie niet te geven.’

Armoede en overbelasting
Verder hebben mentoren soms een negatiever beeld van de inzet van ouders dan hun betrokkenheid in werkelijkheid is. Lusse: ‘Ouders en leerlingen praten thuis veel over school en ouders proberen hun kind ook te helpen. Maar soms is er armoede en overbelasting in het spel. Zo kost het afluisteren van een voicemail geld; een sms sturen werkt dan beter. Als je de ouders kent en bijvoorbeeld tijdens een huisbezoek met eigen ogen hebt gezien hoe moeilijk het gezin ‘t heeft, begrijp je beter dat het al een prestatie op zich is dat het kind op school komt en reageer je misschien anders als het zijn boek vergeten heeft.’

Handreiking
Het onderzoek is net de tweede fase ingegaan. Naar aanleiding van het veldonderzoek heeft Lusse per school een handreiking geschreven om het oudercontact uit te bouwen. ‘Nu gaan we kijken of het de scholen lukt hier iets mee te doen. In de derde en laatste onderzoeksfase wordt dit ook op andere typen voortgezet onderwijsscholen uitgeprobeerd. Uiteindelijk is het mijn bedoeling om aan het einde van het onderzoek in 2012 een instrument af te leveren dat op verschillende typen VO-scholen en ondersteuningsorganisaties is te gebruiken.’

Esmé van der Molen