Het minidrama van het Ro over een kleuterschool met leerlingen die leven temidden van armoede en sociaal onrecht, maakt op een humoristische en droevige manier duidelijk dat met onderwijs alleen de maatschappelijke positie van deze leerlingen niet verbeterd kan worden.

Maar hoe dan wel? Het belang van het kind moet vooropstaan en niet het instituutsbelang, daarover zijn de panelleden het eens. Maar dat dat makkelijker gezegd is dan gedaan, ook daarover is men het eens. Er wordt nogal eens gesteggeld over de zorgcoördinatie en daarnaast is het werkveld enorm versnipperd. Al snel duizelt het de nietingewijden: Bureau Jeugdzorg, RIAGG , schoolmaatschappelijk werk, huisarts, AMK (Algemeen Meldpunt Kindermishandeling), ZAT (Zorg en Advies Team), diverse interne ZAT-teams, ambulant jongerenwerk, trajectbegeleiders, JOS (Jeugd, Onderwijs en Samenleving), leerplichtambtenaren, CJG (Centrum voor Jeugd en Gezin). Tja.

Wat te doen in het volgende geval, uit het leven gegrepen en ter discussie voorgelegd door Hans Lesterhuis, directeur van basisschool De Kubus. Een jongetje van tien jaar doet een (overigens mislukte) suïcidepoging door zich aan zijn riem op te hangen aan zijn hoogslaper. Het zusje vertelt over het verschrikkelijke voorval aan haar juf, die het op haar beurt aan Lesterhuis vertelt. Lesterhuis weet dat een half uur later het CJG (Centrum Jeugd en Gezin) een afspraak heeft bij de familie thuis. Hij belt direct, krijgt niemand te pakken, maar laat diverse boodschappen achter op voicemails. Hij vraagt om een reactie zodra betreffende personen hun voicemail hebben afgeluisterd. Die bevestiging komt pas uren later, ruim ná het CJG-bezoek aan het gezin waarin de moeder overigens niets over de zelfmoordpoging van haar zoon aan de hulpverleners van het CJG heeft verteld. Het CJG vertrok onwetend. Doordat een reactie uitbleef, gooide Lesterhuis het over een andere boeg en regelde, ‘met veel kabaal en via een omweg’, alsnog diezelfde dag hulp voor kind en familie. ‘Veel werk, veel zorg, veel ongerustheid, terwijl er een enorm aantal zorgverleners rondloopt en wij er zijn voor taal en rekenen’, maakt hij duidelijk. Dat is een directeur van een school voor voortgezet onderwijs, in het publiek, met hem eens. ‘In de wet staat dat scholen een zorgplicht hebben. Het zou al schelen als wij een meldingsplicht hadden en de zorgplicht kunnen overlaten aan al die zorginstellingen. Er liggen momenteel te veel taken bij het onderwijs.’

En zo passeren er nog wat hete hangijzers de revue: de wachtlijsten bijvoorbeeld. Die zijn inmiddels weggewerkt bij Bureau Jeugdzorg, zo horen we, maar het geld dat daarvoor nodig was, is gekort op onder andere de jeugdzorg van de RIAGG , waardoor de RIAGG nu wachtlijsten heeft. De aanwezige pabo-studenten zitten er stilletjes bij. Eerstejaars Denise Schneider (21) vond zowel de voorstelling als het debat erg confronterend. ‘Het maakt mij bewust van hoe het er in de praktijk soms aan toe kan gaan. Op school hebben we hier nog geen lessen over gehad.’

Myrthe Hogenelst

In het panel hadden vertegenwoordigers zitting van: Bureau Jeugdzorg Rotterdam, Jeugdzorg RIAGG Rotterdam, JOS en OBS De Kubus.

De feiten
• Rond de 100.000 kinderen in Nederland krijgen jaarlijks te maken met mishandeling.
• In Rotterdam komen jaarlijks 5000 zorgmeldingen binnen via de politie.
• René Meuwissen, directeur Bureau Jeugdzorg Rotterdam: ‘Dit jaar is het al 43 keer voorgekomen dat we kinderen met ernstige problemen nergens konden huisvesten. Zij verbleven tijdelijk in een politiecel.’

Oplossingen
• Ga altijd uit van het belang van het kind, niet van de instelling.
• Geef veel aandacht aan personeelsbeleid. Neem goede mensen aan.
• Organisaties: Praat met elkaar en maak één persoon per hulpvraag eindverantwoordelijk.
• Geef feedback. Regels over privacy maken het moeilijk om details te verstrekken, maar je kunt wel duidelijk maken dát je iets hebt ondernomen. Zonder feedback loopt de meldings-bereidheid terug.