‘In de praktijk komt het regelmatig voor dat docenten of medewerkers een halve of een hele dag thuiswerken. Daar is niets mis mee, maar structureel thuiswerken, telewerken dus, is heel wat anders en wij hebben ervoor gekozen dat niet in te voeren. We hebben niet voor niets een beleid dat erop gericht is de contacttijd uit te breiden’, reageert Jan Roelof, lid van het college van bestuur. ‘We zijn geen LOI. Veertig procent van de werktijd van een docent bestaat uit contacttijd met studenten.

Ook voor de overige zestig procent, bedoeld om toetsen te maken, na te kijken en organisatorische taken uit te voeren, vinden we het belangrijk dat docenten in de nabijheid van studenten zijn. De hoeveelheid contacttijd vertaalt zich in studententevredenheid. Hoe hoger de contacttijd, hoe tevredener de studenten over het algemeen zijn. De enige facilitering voor het personeel zit in de roostering. Voor de voltijdstudenten roosteren we tot zeven uur, voor de deeltijdstudenten tot tien uur ’s avonds. Door je in dagdeel twee en drie te laten inroosteren, kun je files vermijden of ’s morgens je kinderen naar school brengen.’

Fons van Maldeghem, docent en voorzitter van de PGMR, de personeelsgeleding van de medezeggenschapsraad, heeft voor deze roosteroptie gekozen. ‘Ik werk vijf dagen en woon vlakbij ‘s-Hertogenbosch. De HR is voor mij niet naast de deur. Ik heb dat, samen met m’n leidinggevende, zo opgelost dat ik veel ’s avonds werk en daarmee de deeltijdstudenten bedien. En ik vermijd op die manier de files.’

Voor Bertine Koolmees, docent verpleegkunde, zijn files geen issue: Zij fietst naar school. Toch werkt ze soms thuis om bijvoorbeeld toetsen te maken, in alle rust. Haar kantoor telt tien werkplekken en soms zijn ze allemaal gevuld. ‘Op maandag is het hier een heksenketel.’

Docentenkamers: vol of niet?
‘Er is een verschil tussen telewerken en (incidenteel) thuiswerken’, legt collegebestuurder Roelof uit. ‘Thuiswerken is een afspraak tussen een individu en zijn leidinggevende. Telewerken is een systeem, een organisatieprincipe. Wij zijn op bezoek geweest bij Microsoft. Daar is telewerken volledig doorgevoerd. Werknemers werken in principe thuis met een laptop van het bedrijf. Televergaderen is aan de orde van de dag. Je kunt op kantoor werken als je dat wilt, maar daar zijn alleen flexplekken en alles is papierloos. Het nieuw te bouwen paviljoen bij Museumpark wordt op onderdelen zo opgetuigd. Maar dat is dan ook de enige plek, want de pedagogiek van het onderwijs is totaal anders dan een bedrijf als Microsoft en dat willen we ook graag zo houden.’

Jan Streumer zei in Profielen 75 (over doorwerken na 65): ‘…Biedt plekken van rust op de werkvloer. Het onderwijs kan heel hectisch zijn. Even wat fysieke rust kan al genoeg zijn om een werkdag tot een goed einde te brengen.’ En Gabriëlle Groen in ’t Woud, bedrijfsarts, zei in Profielen 74 (over belasting van 55+-docenten): ‘55 procent vindt het werk als hogeschooldocent psychisch zwaar.… De volle en drukke werkkamers waarin studenten in- en uitlopen, werden heel vaak ter sprake gebracht in de individuele gesprekken die ik voerde. Daardoor vinden veel docenten het moeilijk om rustig en geconcentreerd te werken.’ Is ook in dergelijke gevallen telewerken of thuiswerken geen oplossing?

Roelof: ‘Ik zet hierbij wel wat vraagtekens. We lopen regelmatig door de hogeschool, op alle locaties, om onder andere naar de bezetting van lokalen en docentenkamers te kijken en we zien eigenlijk bijna nooit een volle docentenkamer. Bezettingsgraadonderzoek van lokalen en kantoren bevestigt dit beeld. Ik zie er veel meer in dat mensen die een werkkamer delen samen afspraken maken: een zijkamertje bestempelen als stiltekamer of vergaderkamer bijvoorbeeld. Dan los je het probleem meer structureel op dan je af en toe een dag terugtrekken thuis. De sociale verbondenheid weegt voor ons zwaar.’

Ook voor docenten is veel onderling contact belangrijk, zegt docent Bertine Koolmees. ‘Het is gewoon handig om snel dingen met elkaar af te stemmen.’ Hanny Groenewoud, onderzoeker en docent bij de kenniskring Transities in zorg ziet ook een nadeel aan die sociale verbondenheid. ‘Het geeft ook veel onrust, dat constante contact met collega’s. Je werkt minder efficiënt.’ Om niet lastiggevallen te worden door collega’s, gaat ze af en toe in een docentenkamer van een andere opleiding zitten. ‘Daar zitten docenten die ik niet goed ken en kan ik rustiger werken.’

Tele-onderwijs
‘In de jaren negentig had iedereen de mond vol van de inzet van ICT in het onderwijs. Teleleren of afstandsleren zou de toekomst zijn en de docent voor een deel vervangen en toch zijn we daar met z’n allen weer helemaal van teruggekomen’, stelt Roelof. ‘Persoonlijk contact is in het onderwijs, tijdens een les, praktijkopdracht of college, onmisbaar. Op het gebied van teleleren ontwikkelen we dan ook geen nieuw beleid. De elektronische leeromgeving is als middel om het onderwijs te ondersteunen natuurlijk wel onmisbaar geworden en die zullen we blijven vernieuwen en uitbreiden.’ Ook Van Maldeghem plaatst een kanttekening. ‘Met name in de sociaalagogische sector komen we nog steeds studenten tegen die thuis geen computer hebben. De mogelijkheden om informatie digitaal te ontvangen of versturen zijn voor hen beperkt. Deze groep zal toch altijd naar school komen om hier van de apparatuur gebruik te maken.’

Duurzame hogeschool
Onderzoek wijst uit dat thuiswerken kan bijdragen aan vermindering van het fileprobleem en daarmee past in een duurzaamheidsbeleid zoals dat ook op de HR wordt gevoerd, en ook dat dertig tot veertig procent van de telewerkers aangeeft meer werk te verrichten op een telewerkdag.

Van Maldeghem: ‘Het thema telewerken en thuiswerken heeft tot nu toe niet zo hoog op de agenda gestaan van de PGMR, maar ik denk dat dat in de nabije toekomst gaat veranderen omdat het een heel relevant vraagstuk is, zeker in relatie tot duurzaamheid. Als we tien procent minder woon-werkverkeer zouden weten te realiseren, zet dat meer zoden aan de dijk dan het aanschaffen van bijvoorbeeld eco-vloerbedekking. Ik ga daarover graag de discussie met het college aan.’

Dorine van Namen, m.m.v. Olmo Linthorst