“Als je eenmaal begint te wroeten, is er altijd reden om te blijven wroeten”, zei Zijlstra dinsdagavond in het debat over de kwaliteit van het hbo. Het is simpelweg niet mogelijk om te onderzoeken hoeveel ijsberg er nog onder water zit, aldus de bewindsman. PvdA en D66 hadden wel om zo'n grootschalig onderzoek gevraagd.

Zijlstra wil de vier opleidingen van een viertal hogescholen die door de inspectie als 'zorgelijk' werden aangemerkt nog wel laten nalopen op hun eindniveau, maar daarna moeten de nieuwe maatregelen hun werk doen. Daarbij kan hij slechts hopen dat de instellingen zich voortaan aan de regels houden.

Risicoprofiel
De staatssecretaris krijgt brede steun voor zijn plannen om de kwaliteit van het hoger onderwijs beter te waarborgen. Twijfels waren er over zijn voornemen om de Onderwijsinspectie haar toezichthoudende rol in het hoger onderwijs terug te geven. Nu rukt ze alleen uit na klachten en signalen over misstanden, “maar dan is het vaak al te laat”.

Zijlstra wil dat de inspectie straks al kan ingrijpen als een opleiding een verhoogd “risicoprofiel” heeft, bijvoorbeeld wanneer er ineens veel studenten tegelijk afstuderen, of wanneer het examenreglement niet lijkt te deugen. Samen met de aanscherping van de accreditatieregels moet dat voor verbeteringen in het hbo zorgen. De kamer vindt wel dat de taken van inspectie en accreditatieorganisatie NVAO goed gescheiden moeten blijven.

Geen extra bureaucratie
Ondanks kritiek van de ChristenUnie en regeringspartij CDA houdt Zijlstra vast aan zijn plan om in het hbo de kernvakken centraal te gaan toetsen. Hij benadrukte dat hij geen centrale examens invoert, zoals in het voortgezet onderwijs, maar dat toetsing zal plaatsvinden via landelijke kennisbases. Dat gebeurt bijvoorbeeld al bij enkele opleidingen geneeskunde in het wo, lichtte Zijlstra toe, en daar zorgt het volgens hem juist voor een beter onderscheid tussen verschillende opleidingen. Van extra bureaucratie en hogere kosten zou evenmin sprake zijn. Ook de hbo-lerarenopleidingen gaan hun basisvakken vanaf september samen toetsen.

Opknippen
Vragen van SP en PVV om schaalverkleining in het hbo door te voeren, bijvoorbeeld door de Hogeschool Inholland “op te knippen”, wees Zijlstra van de hand. Evenals een schuldbekentenis van de overheid aan hbo-studenten in de vorm van een extra financiële tegemoetkoming. Hij wees er nadrukkelijk op dat de overheid weliswaar verantwoordelijk is voor het opstellen van goede regels, “maar niet voor het niet naleven van de wet door Inholland. Dat is mij een stap te ver”.

Hij ontraadde daarom de motie van CDA-kamerlid Sander de Rouwe en zijn nieuwe collega Carola Schouten van de ChristenUnie om alle studenten met een ondermaats hbo-diploma naast een 'bijspijkertraject' ook opnieuw recht op studiefinanciering te geven. Wel zegde hij toe dat hij het geld dat Inholland terug moet betalen aan het ministerie, nog even apart houdt en niet meteen terugstort in de 'macrobekostiging'.

HOP, Marijke de Vries