Het is nog even wennen de eerste avond. Net een paar uur op Chinese bodem begint de adrenaline om te slaan in moeheid. In het restaurant zit de groep IPO-studenten (industrieel product ontwerpen) om een ronde tafel. Ze worden meteen in het diepe gegooid: niets geen hamburgers of pizza maar schalen met aubergine, glibberige stukjes eend en gefrituurde paddenstoelen staan op de draaischijf in het midden van de tafel.

De studenten bestuderen de gladde eetstokjes waarmee ze moeten eten. Niemand lijkt te luisteren naar onderwijsmanager Mirjam van den Bosch als ze vertelt over de Chinese studenten met wie ze moeten gaan samenwerken. ‘Pas op, het lijkt alsof ze niet goed Engels spreken, maar na een paar dagen blijkt dat ze toch best wat verstaan.’ De studenten zijn er klaar voor. Laat de opdrachtgever maar komen. Voor het Chinese bedrijf Newcomer Group, dat tassen en koffers maakt, gaan ze een nieuwe koffer ontwerpen. Eerst gaan ze een bestaand probleem ontdekken om dat vervolgens op te lossen zoals ze hebben geleerd aan de Hogeschool Rotterdam. Uit het brainstormen moet een nieuwe koffer ontstaan die – middels een computermodel – aan de opdrachtgever wordt gepresenteerd.

Lopende koffer
Een kleine week later is er van schroom geen sprake meer. De energie knalt tegen de wanden van het lokaal waar de Rotterdammers samen met zestien Chinese studenten werken aan hun koffer van de toekomst. Hier wordt hard gewerkt. Achter computers of vellen papier wordt nagedacht, geschetst en in het Engels gediscussieerd. De studenten zijn in vier groepen verdeeld. Iedere groep bestaat uit twee Nederlandse en vier Chinese studenten. Tekeningen van de meest futuristische koffers hangen aan de muren. Ooit een koffer gezien die zelf de trap op liep? Misschien is die er in 2026 wel. Voorlopig wil de groep van Tim Traas (23) en Roos Lievaart (21) een koffer voorstellen met een extra groot wiel. Dat draagt je bagage een stuk gemakkelijker de trap op.

Ja zeggen, nee doen
Er moet vandaag een presentatie voorbereid worden en Tim verdeelt de taken. Er wordt één ontwerp gekozen uit de vier ideeën die op tafel liggen. ‘Het ontwerp is af, maar er missen nog veel details’, zegt Tim. Zijn groep legt vandaag de laatste hand aan de tekeningen, er wordt een scenario bedacht voor de presentatie en er moet een poster gemaakt worden. ‘Ik ben niet goed in Photoshop’, waarschuwt Roos. ‘Oh my God!’, reageert Cheng Lui, een van de weinige mannelijke Chinese collega’s, ongewoon cynisch voor een Chinees. Roos draait zich om: ‘Lekker tactisch hoor’. Ze kan de directheid van Cheng wel waarderen. De communicatie is niet optimaal in het Engels, maar in de meeste gevallen begrijpen de studenten elkaar wel. En dat de Chinezen soms ja zeggen, maar nee doen, dat ligt niet aan de communicatie, dat is gewoon Chinees.

Examen Engels voor Chinezen
De Chinese studenten laten niet het achterste van hun tong zien en de feedback-sessie die de Rotterdammers hadden bedacht, was dan ook pittig. Onderwijsmanager Mirjam van den Bosch zag de communicatie de afgelopen jaren wel verbeteren. De Chinezen spreken steeds beter Engels. ‘In het eerste jaar moest nog vertaald worden. Nu spreekt bijna iedereen Engels, ook omdat de Chinese studenten eerst een examen Engels moeten halen voor ze aan de workshop mee mogen doen.’ De rustige Chinezen kruipen al snel uit hun schulp en de docenten zien ze actiever worden in de workshop. Het duurt niet lang voordat ze samen met de Rotterdammers uit hun dak gaan in de kroeg.

Analyseren vs. oplossingen
Wat betreft het industrieel productontwerpen is het niveau van de Chinezen lager, meent Tim. ‘Sommige dingen die zij nu leren hebben wij in het eerste jaar al gehad.’ Chinese industrieel ontwerpers werken op een andere manier. Tim: ‘Ze denken in oplossingen, willen mooie plaatjes maken. Wij analyseren en zoeken dan meerdere oplossingen voor een probleem.’ Roos is het met hem eens, maar denkt dat vanaf dit moment in het project, zij vooral van de Chinezen gaan leren. ‘Ik heb werk gezien uit de eerste jaren van hun studie en dat zag er heel goed uit. Zij kunnen heel goed visualiseren.’

Niet snel moe
Met het Photoshop-werk voor de presentatie komt het dus wel goed. Het belangrijkste verschil tussen de twee groepen is dat de Nederlanders een stuk conceptueler werken dan de Chinezen. Cheng Lui wijst naar het ontwerp dat zijn groep koos: de koffer met het grote wiel. ‘Toen ik de eerste tekening zag, dacht ik: Wat moeten we hiermee?’ Wie de Chinezen echter vraagt wat de Nederlanders van hen kunnen leren, krijgt geen duidelijk antwoord. Ze zijn bescheiden.
Jin Lui moet lachen om de vraag, maar ze weet toch wel iets waar Chinezen goed in zijn. ‘Wij zijn niet bang om moe te zijn en kunnen heel hard werken. We gebruiken onze tijd efficiënt.’ En ze hebben in de eerste jaren inderdaad vooral geleerd om mooie dingen op papier te zetten. Jin heeft de tekening van haar koffer voor zich op tafel liggen. Aan de voorkant heeft ze horizontale strepen bedacht. ‘Als ik meer tijd had, tekende ik nog meer details, nog meer kleuren. Misschien wordt het dan wel beter.’ Haar Rotterdamse collega Marinus Jasperse (23) draait zich om: ‘Ja, ze kunnen wel lekker tekenen.’

Productie in Aziatisch land
Conceptueel denken is belangrijk bij industrieel productontwerpen, vertelt docent Stephan Blom. ‘Bedrijven plannen vijf jaar vooruit. Wij denken extreem: Wat kunnen we in 2026 maken? En dan terugschakelen naar 2016.’ Door de studenten uit hun normale Rotterdamse omgeving te halen wordt die creativiteit gestimuleerd. Het project in Shanghai is erg belangrijk voor de Rotterdamse industrieel productontwerpers. Er worden zoveel producten in het Oosten geproduceerd, ‘vroeger of later krijgen ze te maken met productie in een Aziatisch land’. Blom: ‘Het is goed te weten hoe ze moeten communiceren met Chinezen. Het zijn ook engineers, ze zijn net zo opgeleid als jij. Maar je moet weten dat ze vaak ja zeggen en het dan tóch niet doen. Daar komen deze studenten nu al achter.’

Eefje Rammeloo

De koffer met het grote wiel, het project van Tim en Roos, werd verkozen tot beste ontwerp. Newcomer Group neemt dit ontwerp mee in de visieontwikkeling voor de komende vijf jaar.

Solliciteren om mee te mogen
Komen alle IPO-studenten in aanmerking voor een Shanghai ervaring? Onderwijsmanager Mirjam van den Bosch: ‘Nee, er is wel een soort sollicitatieprocedure. Studenten moeten door middel van een portfolio en een motivatiebrief aangeven wat ze willen leren en wat ze denken in te brengen in de workshop. We blijven gemiddeld een dag of tien in China, waarvan een deel in de herfstvakantie valt. De studenten betalen de reis zelf, maar de workshops worden gezamenlijk door studenten en opleidingen betaald.’ Voorheen zochten de Rotterdammers het bedrijf uit, meestal een internationaal bedrijf zoals HP en Rapid. Studenten ontwierpen bijvoorbeeld innovatieve nietmachines voor Rapid. Dit jaar kozen de Chinezen voor het eerst een bedrijf.