Het wachten duurt lang en de temperatuur in de overvolle koffieruimte van de Schotse kerk loopt snel op. Vandaag is het World Social Work Day en de 750 eerstejaars van ISO (sociale opleidingen) ‘vieren’ deze dag in de Schotse kerk met een programma over armoede. De discussie waarvoor ze, verspreid over de dag, in drie groepen van 250 studenten samenkomen, is tegelijk het startsein voor het lesprogramma ‘social work’.

Social work bij elkaar
Bij binnenkomst heeft elke student twee ‘confronterende’ vragen over armoede moeten inleveren. De docenten maken snel een inventarisatie van de vragen om deze later in te brengen in de zaaldiscussie. Ondertussen verrichten de wachtende studenten alvast wat social work op elkaar. Er wordt een relatiekwestie besproken, een rij verderop gaat het over een schorsing.

Maar dan is het tijd. De groep verplaatst zich naar de kerkruimte en gezeten in houten kerkbankjes luisteren zij naar het programma. Niet iedereen kan goed horen wat er wordt gezegd. Een studente die daarom afhaakt en haar hoofd met gesloten ogen op de schouder van haar vriendje laat rusten, wordt door een docent wakkergeschud met een vriendelijk maar ferm ‘Goedemorgen!’.

Betrapt richt de studente zich op het panel waar de discussie plaatsvindt. Daarin zitten twee bijstandsmoeders die als ervaringsdeskundigen optreden. De vier anderen werken als hulpverlener, belangenbehartiger, medewerker in een jeugdgevangenis en publicist op het terrein van armoede.

Bijstandsgezin
De ervaringsdeskundigen vertellen, de zaal luistert. Dan richt een van hen zich tot de zaal met de vraag: ‘Wie komt er uit een bijstandsgezin?’ Slechts een paar studenten steken hun hand op. ‘ZIJ snappen het. De rest van jullie hoort nu pas voor het eerst hoe het is’, zegt de vrouw. Onrust in de zaal. ‘Nou ja, het is net alsof ze ons van iets de schuld geeft’, fluistert een studente verontwaardigd.

De rust keert terug, maar in het geroezemoes klinken de studenten kritischer over het thema dan de discussieleider en de panelleden. Stellingen als ‘Je wordt de armoede ingestampt ‘en ‘Meer geld geven is een manier om armoede op te lossen’, krijgen van de meeste studenten een oranje kaart, en dus weinig bijval.

Armoedeval
Maar dat betekent niet dat de studenten het thema niet serieus nemen. Het wordt stil als ze horen hoe bijstandsmoeders in een tweede armoedeval terecht kunnen komen als hun kind achttien wordt, de kosten toenemen en inkomsten als kinderbijslag vervallen. Of als verteld wordt hoeveel moeite het ouders kost om internet voor hun kind te betalen, laat staan de laptop die soms op scholen aangeschaft moet worden.

Ook zijn er de verhalen van studenten uit de zaal die zelf in een bijstandsgezin zijn opgegroeid. Verhalen die met applaus worden ontvangen en die lang niet altijd schrijnend zijn. Een studente vertelt dat zij door de situatie thuis bijvoorbeeld creatiever is geworden. De twee uur zijn om. Armoede in Nederland betekent vooral dat je niet kunt meedoen met de rest; dat beeld hebben studenten nu helder op hun netvlies.

Esmé van der Molen