'Goede discussie vandaag met VSNU over selectie aan de poort in hoger onderwijs', twittert VVD-kamerlid Anne-Wil Lucas. 'Hbo mag niet afvalputje hoger onderwijs worden!' Ook CDA-kamerlid Sander de Rouwe voert zulke gesprekken. 'Vandaag Marco en Davy van ISO op bezoek voor Hoger Onderwijs', twittert hij. 'Goede lobbyisten! Zeker een training gehad.'

'Ruim baan voor talent'
Alle kamerleden hebben van universiteitenvereniging VSNU een brief gekregen over de nieuwe wet. Kern van de boodschap: deze wet is eigenlijk een hamerstuk. Alleen zou de vrijheid van universiteiten nog net iets ruimer mogen. Willen de kamerleden daarvoor zorgen?
'Ruim baan voor talent' heet het wetsvoorstel dat universiteiten en hogescholen de kans wil bieden om studenten te selecteren op aanleg en motivatie. Ook mogen sommige opleidingen meer collegegeld gaan vragen. Met zulke maatregelen is al geëxperimenteerd, met wisselend succes.
De angel van de wet zit in de omgang met laatbloeiers. Wie hevig pubert en matige schoolcijfers haalt, moet eigenlijk de kans krijgen zich in het hoger onderwijs te revancheren, vinden tegenstanders van selectie. Waarom zou je iemand kansen ontnemen die op zijn zestiende weinig discipline opbracht voor een vak waar hij in zijn vervolgopleiding toch niets mee doet? Vooral voor jongens kan het beroerd uitpakken als hun puberteit niet langer op begrip kan rekenen.

Grote academische prestaties
Voorstanders wijzen op de andere kant van de medaille: selectie kan bij sommige opleidingen voor een lichting goede studenten zorgen die elkaar onderling versterken, wat tot grote academische prestaties kan leiden. Moet je uitblinkers de kans op zo'n kweekvijver van talent ontzeggen, alleen omdat er tussen alle andere studenten nog een paar onontdekte pareltjes verscholen kunnen zitten?
Daarover gaat ook de discussie over honours-trajecten: verrijkende programma's voor de beste studenten. Hoe snel mag je iemand voor zo'n traject selecteren? Na een paar maanden? Na een jaar? Universiteitenvereniging VSNU wil het kaf van het koren al bij binnenkomst kunnen scheiden, maar het huidige wetsvoorstel verbiedt dat.

Toegankelijk gewoon onderwijs
Het is 'echt essentieel dat deze passage wordt aangepast', aldus de VSNU, 'anders zouden voor speciale trajecten altijd nieuwe opleidingen gestart moeten worden'. De toegankelijkheid van het onderwijs komt niet in gevaar, redeneert de VSNU, want voor de doorsnee student blijft altijd een opleidingstraject over waarvoor niet geselecteerd wordt. Het beste onderwijs hoeft met andere woorden niet voor iedereen toegankelijk te zijn, zolang het gewone onderwijs dat maar is.
Ook bij een numerus fixus willen de universiteiten meer ruimte dan er nu in het wetsvoorstel staat. Eindexamencijfers mogen volgens het huidige wetsvoorstel niet meewegen bij de zoektocht naar gemotiveerde slimmeriken. Toch hebben die cijfers een 'grote voorspellende waarde voor studiesucces', stellen de universiteiten. 'Het ligt dus juist zeer voor de hand om dit criterium naast andere te gebruiken om de meest getalenteerde en meest gemotiveerde studenten te selecteren.'

In de kwestie van de laatbloeiers heeft de VSNU haar conclusie dus al getrokken: coulance met hen mag de kans op toponderwijs niet torpederen. Binennkort zal de Tweede Kamer onder meer moeten debatteren over de vraag of dat werkelijk zo'n scherpe tegenstelling is.

HOP, Bas Belleman