Al jaren zijn ze de universiteiten een doorn in het oog: studenten die hun hbo-propedeuse halen, naar de universiteit overstappen en dan toch niet geschikt blijken voor wetenschappelijk onderwijs. Het kabinet heeft beloofd de wet aan te passen: Deze studenten krijgen niet langer automatisch toegang tot wetenschappelijke bacheloropleidingen.

Want waarom zouden deze studenten mogen beginnen aan een wo-opleiding als het risico op falen zo groot is? Die studenten kosten niet alleen veel geld, ze moeten ook tegen zichzelf worden beschermd, is de gedachte.

Maar eigenlijk doen ze het zo slecht niet. Dat blijkt uit cijfers van universiteitenvereniging VSNU, verstrekt op verzoek van het Hoger Onderwijs Persbureau.

40 % haalt bachelor binnen 4 jaar
Van de havisten die eerst een hbo-propedeuse halen en dan overstappen naar de universiteit – vorig jaar waren dat er duizend – haalt ruim veertig procent binnen vier jaar het bachelordiploma van een driejarige wo-opleiding. Dat is misschien geen hoge score, vergeleken bij de zestig procent van de gewone vwo-instroom, maar uitzonderlijk is het evenmin.

Even goed als vwo-jongens
Sterker nog, deze studenten presteren even goed als de jongens die meteen aan een universitaire bacheloropleiding beginnen. Van hen haalt maar veertig procent binnen vier jaar het diploma, zei VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda vorige week.

Al zijn de VSNU-cijfers over studenten met een hbo-propedeuse niet naar sekse uitgesplitst, de havo-meisjes onder hen overtreffen de prestatie van ‘gewone’ vwo-jongens waarschijnlijk ruimschoots.

Zullen deze overstappers straks noodgedwongen in het hbo moeten blijven? Daar zijn ze niet per se beter af. Slechts de helft van de havisten haalt binnen vijf jaar het bachelordiploma van een vierjarige hbo-opleiding. Onder havo-mannen is dat slaagpercentage zelfs minder dan veertig procent.

Hbo-p-studenten
Eén van de problemen is dat zogeheten ‘hbo-p-studenten’ momenteel nog aan elke willekeurige wo-studie beginnen, ongeacht hun vakkenpakket. In theorie kan iemand met een propedeuse van de pabo overstappen naar een opleiding theoretische natuurkunde. Het zou ‘veel persoonlijk leed’ voorkomen als universiteiten de hbo-p-studenten vooraf op geschiktheid konden onderzoeken, schreef Noorda in 2008 in een brief aan de vorige minister van OCW.

In die brief schreef hij ook dat de hbo-p-studenten vaker het onderwijs verlaten zonder diploma. Vwo-jongens doen er misschien langer over, maar uiteindelijk halen ze vaker de eindstreep. Bovendien is er dankzij het bama-stelsel een alternatieve en succesvollere route gekomen: afgestudeerde hbo’ers kunnen na een schakelprogramma een universitaire master volgen.

Schriftelijke vragen PvdA
Toch kijkt Kamerlid Tanja Jadnanansing van de PvdA op van de nieuwe cijfers. ‘Het roept de vraag op of de staatssecretaris hiervan op de hoogte is’, zegt ze. Ze gaat schriftelijke vragen stellen.

‘Wij zijn er nooit voorstanders van geweest om deze route af te snijden’, reageert haar collega Jesse Klaver van GroenLinks, ‘en met deze cijfers in de hand worden we nog iets kritischer. Als je de hbo-propedeusestudenten dan toch wilt weren, zorg dan dat er in elk geval genoeg schakelprogramma’s voor hbo’ers zijn, zodat ze later alsnog een universitaire master kunnen volgen. Maar die schakelprogramma’s zijn niet goed in het hbo geïntegreerd en worden peperduur.’

Eerder plaatste ook de Onderwijsraad vraagtekens bij de maatregel om hbo-propedeusestudenten van de universiteit te weren. Het stapelen van opleidingen zou mogelijk moeten blijven, meent de raad.

'Eerst het vwo-diploma'
VVD-Kamerlid Anne-Wil Lucas kijkt er anders tegenaan. ‘Een hbo-opleiding is geen springplank naar de universiteit, maar een zelfstandige beroepsopleiding. Dat benadrukken we door de propedeuseroute te schrappen. Wie een academische bachelorstudie wil volgen, moet eerst het vwo-examen halen. We willen die trek naar het wetenschappelijk onderwijs ook niet onnodig verder aanmoedigen.’

Het is denkbaar dat een deel van de studenten met een hbo-propedeuse alsnog toegang zal krijgen tot het wetenschappelijk onderwijs, bijvoorbeeld na een geschiktheidstest. Het is nog niet duidelijk hoe hoog de dam zal worden die de universiteiten gaan opwerpen.

HOP, Bas Belleman