‘We hebben het in de vorige les gehad over spelontwikke­ling’, blikt docente Juliette Hoogeveen terug. ‘Hebben jul­lie daar iets aan gehad tijdens de stage?’ Een studente vertelt over een kleuter die eindeloos een knikker in de knikkerbaan liet val­len. ‘Waarom zijn kleuters soms zo monomaan?’, vraagt Hoogeveen. ‘Omdat de activiteit voor hen elke keer weer als nieuw aanvoelt. Het duurt een tijd voor kennis is ingeslepen. Hoe heet deze fase? Juist: manipulerend spel. En waarom moeten jullie dat weten? Omdat je moet begrijpen in welke fase een kind zit om hem of haar verder te helpen’, zo vat ze enkele reacties van studenten samen. En hoe je kinderen tijdens gespreksactiviteiten stimuleert in het leren, daar­over gaat deze les.

Aan de beurt
Hoogeveen brengt filmpjes, rollenspellen en onderzoeksmateriaal in. De studenten moeten een tabel lezen over ‘beurten in klas 1 en2’ en daarna een aantal vragen beantwoorden: Bij welk soort beurt(initiatief bij de leerling, bij de leerkracht of gedeeld initiatief) zijnde kinderen het meest actief? En de jongens? En de meisjes? Hoe vaak nemen leerlingen ongevraagd de beurt, hoe vaak zijn de pogingen – van jongens en van meisjes – succesvol? De studenten vinden het moeilijk om de tabel met de onderzoeksgegevens te lezen. Ze doen het eerst in groepjes en daarna is er nog een centrale bespreking. ‘Oh, ik lette alleen op de totaalcijfers’, reageerteen studente die nu begrijpt waar de schoen wringt. Meisjes blijken het meest actief bij het gedeelde initiatief, jongens nemen vaker zelf initiatief. Hoe beter je je leerlingen kent, hoe gerichter je met hun leerproces kunt omgaan, legt Hoogeveen uit.

Denk na over de ander
Interactie met de groep wordt ook nog geoefend in een les over spinnen waarbij de studenten moesten improviseren. De studenten krijgen rollen uitgereikt. Een studente is de leerkracht, een aantal andere studenten zijn kleuters die bang zijn voor spinnen, spinnenlief vinden, zich afvragen of spinnen andere spinnen opeten,opletten, niet opletten, meedoen en niet meedoen. Of het gesprek een heel andere kant laten opgaan: ‘Ik vind katten leuker dan spinnen, want katten eten dropjes.’ Veel gelach, maar ook deze studenten leren spelenderwijs dat een interactief gesprek lerend is als je herhaalt, open vragen stelt, doorvraagt of doorspeelt, bevestigt, bemoedigt, samenvat en conclusies trekt. ‘Denk na over de ander, geeft Hoogeveen haar studenten mee. ‘Daardoor kunnen je leerlingen maximaal leerrendement behalen.’ Als de ‘kleuters’ de tekst van hun rol voorlezen blijkt dat het meisje dat niet meedeed met het gesprek bang is voor spinnen. ‘Daar was ik nou nooit opgekomen’, reageert een studente oprecht. ‘Dat een kind niets zegt omdat het bang is.’

Dorine van Namen

De Hogeschool Rotterdam en Erasmus Universiteit zijn sinds dit collegejaar samen een academische pabo begonnen. Zestien studenten met een vwo-diploma worden opgeleid als leerkracht basisonderwijs en doen tegelijkertijd pedagogische kennis en vaardigheden op academisch niveau op. De nieuwe opleiding past in het streven van gemeente en onderwijsinstellingen om in Rotterdam meer leerkrachten met een masteropleiding voor de klas te krijgen. Afgestudeerden aan de vijfjarige opleiding krijgen een pabo bachelordiploma en een masterdiploma pedagogiek & onderwijs.