De jeugdwerkeloosheid loopt al jaren op. Uit de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat ruim honderdduizend jongeren onder de 25 jaar zonder baan zitten, ongeveer twaalf procent van de beroepsbevolking binnen deze leeftijdscategorie. Dit is een toename van maar liefst twintig procent in vergelijking met een jaar eerder, en een trend die al jaren aanhoudt. Het aantal jonge werklozen zal bovendien op de korte termijn waarschijnlijk nog verder toenemen, zo blijkt uit een eind 2011 verschenen rapport van het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), dat hier in opdracht van de overheid onderzoek naar heeft gedaan: de arbeidsmarkt kan het aantal schoolverlaters niet aan.

Binnen de Hogeschool Rotterdam zou dit vooral weerslag moe­ten hebben op de duale studietrajecten, waar studenten vaak na een voltijdperiode van twee jaar parttime aan de slag gaan bij een werkgever, en daarnaast een paar dagen per week blijven studeren. Uit een belronde die Profielen in 2010 heeft uitgevoerd, bleek al dat het vooral bij de opleidingen die studenten klaarstomen voor de bouw, vastgoed en de automotive branche moeilijk was duale werkplekken te vinden; niet verrassend ook de sectoren waar de economische crisis het hardst heeft toegeslagen. Hoe staat het er nu voor, ongeveer twee jaar na onze eerste publicatie over dit on­derwerp?

Personeelsstop
Hoewel de pessimistische vooruitzichten uit 2010 voor het duale studietraject van bouwkunde enigszins zijn meegevallen, is het voor studenten vastgoed & makelaardij (v&m) en autotechniek ook nu nog lastig om een duale werkplek te vinden. ‘Het aantal duale studenten bij v&m is de afgelopen drie à vier jaar redelijk stabiel, maar het zijn er een stuk minder dan in de jaren daarvoor’, analyseert Sander van der Geest, de ad-interim onderwijsmanager van de opleiding. ‘De studenten zelf zijn nog steeds geïnteresseerd in de duale route, maar er is minder aanbod van werkplekken vanuit het bedrijfsleven. De vastgoedsector is erg conjunctuurge­voelig, dus in economisch zware tijden is daar minder vraag naar arbeidskrachten. Soms voeren bedrijven zelfs een personeelsstop in. Dan is er ook geen plaats meer voor duale studenten.’

Ook lang niet alle studenten autotechniek die geïnteresseerd zijn in een duale voortzetting van hun studie vinden een werkplek waar dit mogelijk is, vertelt coördinator duaal Egbert Tonkens: ‘Onge­veer een op de tien studenten zou graag duaal aan de slag gaan vanaf het derde jaar, maar in 2011 hebben we helemaal niemand kunnen plaatsen. In heel Europa worden minder auto’s verkocht, waardoor veel bedrijven binnen de automotive branche moeten inkrimpen. Er is minder werk en waar toch plaats is, wordt vaker een slag om de arm gehouden. Dan willen de werkgevers bijvoor­beeld dat de student eerst een half jaar stage komt lopen.’

Naast de studies die al jaren de meeste nadelige gevolgen van de economische crisis ondervinden, merken nu ook de ma­nagementopleidingen duidelijk dat de arbeidsmarkt ruimer is geworden, en dat er dus minder werkplekken beschikbaar zijn. Marius Vincenten, coördinator van de duale route van human re­source management (hrm), legt uit: ‘Vooral binnen het bedrijfsleven wordt de afgelopen jaren gestreefd naar meer efficiëntie. Hierdoor verdwijnen veel banen. De animo voor een duale studieroute is groot, maar door de economische omstandigheden is het steeds moeilijker voor studenten om werk te vinden.’ Daarnaast zijn er ook enkele hrm-studenten die het afgelopen jaar hun duale baan zijn verloren. ‘Hoewel duale studenten natuurlijk goedkope ar­beidskrachten zijn, hebben vaste werknemers meer rechtsbescher­ming. Het is daarom makkelijker, en op korte termijn goedkoper, om de duale studenten te ontslaan. En dus zijn zij de eersten die er uitgaan als een bedrijf moet inkrimpen’, aldus Vincenten.

Gewild
Maar niet alle economische sectoren hebben te maken met een overschot aan schoolverlaters. Volgens het ROA-rapport zouden vooral studenten van bèta-technische opleidingen dankzij de ver­grijzing nog genoeg werk moeten kunnen vinden. Maarten Dub­beld, coördinator van de duale leerroute van elektrotechniek, bevestigt dit: ‘Onze studenten zijn nog steeds erg gewild. Er is dan ook absoluut geen sprake van een terugval van het aantal duale studenten. We zien wel dat de vraag hier en daar een beetje afneemt, en dat werkgevers iets kieskeuriger zijn geworden wat betreft de vereiste competenties, maar ik geloof niet dat er iemand is die moeite heeft een bedrijf te vinden waar hij of zij aan de slag kan. Het is wel een aantal keer gebeurd dat een student een werk­plek verloor vanwege een reorganisatie, maar dan vonden ze al snel iets anders. Voor elke student staan drie bedrijven klaar.’

Opvallend is dat volgens het ROA ook in de zorg genoeg werk zou moeten zijn, maar dat het aantal studenten van het duale tra­ject van verpleegkunde toch is afgenomen in de afgelopen jaren. ‘Het is moeilijk in te schatten hoe dat komt, maar we denken inderdaad niet dat het aan een verminderd aanbod van de arbeids­markt ligt’, speculeert stagecoördinator Arie Hettinga. ‘Misschien is het de levensstijl van de hedendaagse student. Het duale traject is toch erg zwaar, er gaat veel tijd in zitten. Het zou kunnen dat er daarom minder animo voor is.’

Lichtherstel
Hoewel de vooruitzichten op de korte termijn somber zijn, ver­wacht het ROA dat de werkgelegenheid op de middellange ter­mijn weer enigszins zal aantrekken: voor de komende vijf jaar wordt gerekend op een licht herstel. Ook bij de meeste duale op­leidingen wordt voorzichtig positief naar de toekomst gekeken. Tonkens: ‘De Europese auto-industrie ontwikkelt zich momenteel via een golfbeweging. Het ene jaar trekt het aan, het volgende jaar valt het weer een beetje terug. Maar onze studenten autotechniek kunnen ook op andere plekken terecht, zoals de petrochemische of de offshore industrie. Door vergrijzing, ook in de automotive branche zelf, zullen de meeste studenten daardoor nog steeds aan werk kunnen komen.’

Ook Vincenten van hrm heeft vertrouwen in de toekomst: ‘Ik hoop erop, en geloof erin dat de economie weer gaat aantrekken. Als dat gebeurt, komen er meer banen bij en dat biedt onze stu­denten weer kansen op een duale werkplek. Bovendien mogen de meeste duale studenten na hun studie bij hun werkgever blijven. Hun vooruitzichten op een vaste baan zijn dus goed.’

Aaron van Wirdum