‘Het oorspronkelijke idee van de brede school is begin jaren negentig overgewaaid vanuit de Verenigde Staten’, vertelt lector Anne van der Kooi. ‘Het werden community schools genoemd en ze fungeerden als kern van de wijk. Een basisschool, maar ook opvang-, onderwijs- en ontwikkelcentrum voor kinderen én hun ouders. In mijn ogen heeft Rotterdam de brede school in het verleden in de uitvoering gemarginaliseerd door te stellen dat iedere basisschool al ‘brede school’ kan worden genoemd als ze maar één dag per week ondersteunende programma’s voor kinderen met een achterstand aanbieden. Ik vond dat erg mager.’

1200 brede scholen
De brede school is ‘helaas’ een ‘containerbegrip’ geworden. ‘Er zijn 1200 brede basisscholen in Nederland. Als je die naast elkaar zet, zul je weinig overeenkomsten ontdekken. Alles wat men tegenwoordig aantreft op zogeheten brede scholen, van sportkantines tot seniorenvoorzieningen, hoort er wat mij betreft niet in tenzij het wezenlijk bijdraagt aan het curriculum. En het wordt tijd dat er een kerndefi nitie van een brede school met dito curriculum komt.’

Hoe zou een brede school er volgens Van der Kooi dan wel uit moeten zien? ‘Een kernvoorziening voor kinderen tussen de nul en twaalf jaar met een curriculum dat is gericht op het stimuleren van talentontwikkeling in de breedste zin. Want de essentie van een brede school zit in het curriculum. Dáár moeten veranderingen worden doorgevoerd. Scholen voegen nu vaak wat activiteiten aan hun bestaande standaardlesprogramma toe. Dat moet je omdraaien: Scholen moeten een geïntegreerd curriculum creëren waarin niet-cognitieve competenties ook worden gebruikt om cognitieve ontwikkelingen in lezen, schrijven, spreken en rekenen te stimuleren. Sport, spel, kunst en cultuur moeten leuk zijn, maar kunnen óók bijdragen aan de kerncompetenties.’ Daarnaast benadrukt de lector dat een brede school niet specifi ek is bedoeld voor kinderen met een achterstand. ‘Door het aanbieden van een voorschool vanaf twee jaar en de focus op individuele talentontwikkeling is een brede school wel heel geschikt voor kinderen met een achterstand. Dit moet er ook weer niet toe leiden dat het kind vanaf twee jaar “in de schoolbanken terechtkomt”. Juist het spelen, voorzien van extra context, helpt kinderen bij hun taalontwikkeling. Ook ouders uit sociaal sterke milieus moeten de brede school gaan zien als dé basisschoolvoorziening die het beste te bieden heeft voor hun kinderen.’

Tijdgeest
De maatschappij heeft zijn buik vol van veranderingen in het onderwijs. De economische crisis maakt investeren in onderwijs ook niet makkelijker. Van der Kooi is desondanks gemotiveerd. ‘Als HR hebben we vertrouwen in de brede school en zijn toegevoegde maatschappelijke waarde. Daarom blijven wij, wellicht tegen de tijdgeest in, investeren in dit thema.’ Het lectoraat brede school maakt onderdeel uit van het kenniscentrum Urban Talent. Kerndoel van hun vierjarige onderzoeksprogramma is talentontwikkeling bij kinderen en jongeren. Studenten van ISO (sociale opleidingen) en IVL (lerarenopleidingen) kunnen in alle fasen van hun studie participeren in de (praktijk) onderzoeken die in samenwerking met het werkveld uitgevoerd gaan worden. Brede samenwerking tussen deze instituten is cruciaal. De betrokken lectoren zullen in de komende jaren ook invulling gaan geven aan minoren, I-labs en intensievere samenwerking met andere instituten.

De uitkomsten van het werk van het kenniscentrum gaan dienen als basis voor het ontwikkelen van het curriculum. Einddoel is ‘een nieuwe ontwikkelingscontext voor de kinderen van de brede school volgens de visie van de HR’. Van der Kooi: ‘Ik verwacht veel spin-off doordat de HR op allerlei manieren in contact staat met het werkveld. Ook collegevoorzitter Jasper Tuytel is een enorme fan van de brede school.’ Voor de realisatie van de brede scholen vertrouwt Van der Kooi op de daadkracht van professionals. ‘Als scholen en kinderopvangorganisaties een brede schoolvoorziening willen starten en aan bepaalde vastgelegde voorwaarden voldoen, dan zou de overheid een directe geldstroom moeten faciliteren. Zo zal er ook minder geld in de bureaucratie van onderwijs en gemeenten verdwijnen.’ ‘Misschien’, oppert de lector ten slotte, ‘moeten we zelfs helemaal af van het begrip brede school en ons gaan richten op de nieuwe integrale kindcentra.’

Sabine Schipper

Wie: Anne van der Kooi, sinds 1 oktober 2011 lector brede school
Eerder: sinds 1998 bezig met ontwikkeling brede scholen in opdracht van woningcorporaties en vanuit zijn eigen adviesbureau septool. als procesmanager zeven jaar betrokken bij De Wereld op Zuid.
Onderzoeksgebieden lectoraat: de ‘ultieme brede school’, talentontwikkeling op Zuid, i-lab Zone 4youth, onderzoek naar brede school op Curaçao en Hoogvliet.