Maandag maakte het demissionaire kabinet-Rutte de maatregelen bekend die het samen met gedoogpartner PVV bedacht had om het begrotingstekort onder de drie procent te krijgen. Eén ervan was de invoering in 2014 van een sociaal leenstelsel voor bachelorstudenten in combinatie met de 'evenredige afschaffing van de langstudeerdersboete' van drieduizend euro. Nieuwe studenten die geen basisbeurs meer ontvangen, kunnen dan geen boete meer krijgen.

Begrotingstekort verkleinen
Het geld dat hiermee netto bespaard wordt – op de lange termijn 297 miljoen euro per jaar – wordt in de voorstellen van VVD en CDA voor de helft gebruikt als investering in het onderwijs. Met de andere helft wordt het begrotingstekort verkleind.

PvdA-kamerlid Tanja Jadnanansing laat desgevraagd weten dat haar partij nog altijd voorstander is van de invoering van een leenstelsel voor alle studenten. 'Als het maar wel echt sociaal is. De aanvullende beurs voor studenten met minder draagkrachtige ouders moet een gift blijven en ook studenten met weigerachtige of onvindbare ouders moeten ervoor in aanmerking komen.'

Harde voorwaarde
Een andere harde voorwaarde is dat de langstudeerboete verdwijnt. De vraag of een deel van de opbrengst van het leenstelsel gebruikt kan worden om het begrotingstekort terug te dringen is wat Jadnanansing betreft prematuur. 'Op dat soort vragen beraden we ons nog.'

Ook D66 is voorstander van een leenstelsel, maar houdt vast aan de eis dat de opbrengst volledig ten goede moet komen aan het onderwijs. 'Nog niet zo lang geleden zeiden we 'hoger' onderwijs', erkent kamerlid Boris van der Ham, 'maar gezien de economische tegenwind hebben we dat verbreed. Het is tenslotte ook belangrijk dat studenten een goede vooropleiding hebben.'

Samenwerking
Van der Ham juicht het toe dat VVD en CDA het leenstelsel nu ook willen invoeren in de bachelorfase en de langstudeerboete willen afschaffen. 'Daardoor is er nu inderdaad meer uitzicht op samenwerking. Maar onze inzet blijft gelijk.'

Het wetsvoorstel 'Studeren is investeren', waarin staatssecretaris Zijlstra de basisbeurs voor masterstudenten per september afschaft, kan wat D66 betreft nog wel behandeld worden. 'Wij hebben het niet controversieel verklaard. Wel vinden we dat masterstudenten gelijk behandeld moeten worden; wie een twee- of driejarige master volgt, hoeft wat ons betreft maar één jaar basisbeurs in te leveren', aldus Van der Ham.

HOP, Hein Cuppen