‘De arbeidsmarkt in de regio Rotterdam is ontzettend interessant. Het profiel is wat eenzijdig. Er zijn heel veelmensen aan de onderkant en niet zoveel aan de bovenkant. Van de ongeveer 360.000 banen die Rotterdam heeft, zijn er 100.000 op een laag niveau. Maar: veertig procent van deze banen wordt bezet door mensen met een middelbaar of hoog onderwijsniveau. Er is dus sprake van forse verdringing. Niet het aantal banen voor laagopgeleiden is het probleem, maar de verdringing op de arbeidsmarkt van laag door hoogopgeleiden. Er is te weinig doorstroming. ‘Ik zie de arbeidsmarkt als een soort schoorsteen. Als we zorgen voor doorstroming aan de bovenkant, komen de banen aan de onderkant vanzelf weer vrij voor de laagopgeleiden. Het vragen van aandacht voor de bovenkant van de arbeidsmarkt was vijftien jaar geleden nog ondenkbaar. Rotterdam en de bovenkant van de arbeidsmarkt waren niet altijd dikke vrienden. De klassieke respons op arbeidsmarktproblemen was: gesubsidieerde banen. Maar de opbrengsten daarvan zijn nooit erg indrukwekkend geweest.’

Hoger opgeleiden moeten blijven
‘Daarnaast zien we dat een heleboel talent hier wel studeert maar daarna de stad verlaat. En het is juist de bedoeling dat die hoger opgeleiden blijven, want dat is goed voor een stad. Daardoor krijg je dynamiek en innovatie. En de kans wordt groter dat bedrijven die hoogopgeleid talent nodig hebben zich hier gaan vestigen. Hoe doorbreek je dat nou? Hoe zorg je ervoor dat talent blijft? Dat los je niet op door maar aan een wieltje te draaien, dat van het hoger onderwijs bijvoorbeeld. Je moet het samen doen: stad, bedrijfsleven en hoger onderwijs. Daarvoor hebben we het model Rotterdam Carrièrestad ontwikkeld.’

Psychologie van jongeren
‘We gaan er te gemakkelijk van uit dat jongeren al jong weten wat ze willen en daar planmatig naar handelen. Dat is heel naïef, want jongeren denken niet zo. Ze weten eigenlijk niet wat hun talenten waard zijn. ‘Toen ik studeerde kon je makkelijk een jaartje langer studeren, ofwel twee en dan gebeurde er niets. Het financiële systeem was ook heel ruimhartig. Je beurs liep gewoon door. Als jongeren nu een verkeerde keus maken, moeten ze het gelag betalen. Maar om in een keer de juiste keuze te maken, hebben ze onvoldoende beeld van de arbeidsmarkt. Ze lopen weleens stage maar de werelden van onderwijs en arbeidsmarkt zijn nog veel te ver van elkaar verwijderd.’

Arbeidsmarktcarrousel
‘Samenvattend kun je zeggen dat zowel jongeren als de stad een probleem hebben. De gedachte achter Rotterdam Carrièrestad was: waarom modelleren we de wereld van de arbeid niet wat meer naar de leefwereld van jongeren? Het plan is nu dat zij tweeënhalf jaar de tijd krijgen om zich te oriënteren op de arbeidsmarkt. Ze gaan bijvoorbeeld een half jaar bij een bank werken, een half jaar bij de gemeente,en daarna naar een ICT-bedrijf. Elk talent krijgt vijf arbeidsplaatsen van een half jaar aangeboden, de zogenaamde arbeidsmarktcarrousel. Als je een ICT-jongen of meisje bent, dan weet je wel dat je ICT leuk vindt, maar vind je dat nou leuk in een keiharde commerciële omgeving of bijvoorbeeld in de zorg? Via de carrousel komen ze erachter wat het beste bij hen past. Ze hoeven dus niet direct na hun afstuderen een definitieve keuze te maken. De basis is wel het beroep waarvoor de student is opgeleid, maar de setting waarin je je beroep gaat uitoefenen is vijf keer anders. Het voordeel voor bedrijven is dat ze in contact komen met een groot aantal talenten en na afloop de beste eruit kunnen pikken. ‘Om studenten voor de stad te behouden, is het belangrijk dat ze daar ook gaan wonen. Als je aan het begin van je carrière in de stad blijft wonen, is de kans groot dat dat zo blijft. Vandaar dat de gemeente ook partner van Rotterdam Carrièrestad is en de deelnemers huisvesting aanbiedt. Randstad gaat het model uitrollen.’

Voldoende bedrijven
‘We zijn nu bezig met selectie en training van de eerste groep van negen studenten. We mikken erop dat er op termijn honderd tot honderdvijftig afgestudeerden per jaar meedraaien in de arbeidsmarktcarrousel. ‘We beginnen met sectoren waar de werkgelegenheid groot is, zoals de zorg. En nu zijn er al voldoende bedrijven om mee te beginnen: ziekenhuizen en zorginstellingen, KPMG, Shell, Nauta-Dutilh en Kreppelhout& Korthals Advocaten hebben al toegezegd. De onderwijsinstellingen zelf verplichten zich ook om talent in dienst te nemen: de Hogeschool Rotterdam, Inholland, de Erasmus Universiteit, Albeda College en op termijn ook de TU Delft. Ik ben zelf bezig met bedrijvenbezoeken ben aangenaam verrast door hun maatschappelijke betrokkenheid. Natuurlijk gaat het hen in eerste instantie om het binnenhalen van talent, maar zij willen ook laten zien dat hun bedrijf in de stad staat en meedoen aan de upgrading ervan. Dat Rotterdam leuker en sterker wordt.’

Wat is talent?
Welke studenten komen voor Rotterdam Carrièrestad in aanmerking? ‘Echte talenten. Het neusje van de zalm. En dat zijn niet alleen studenten die achten en negens halen; ze moeten ook gemotiveerd zijnen goed in het leven staan. Dat kan bijvoorbeeld blijken uit maatschappelijke activiteiten die zij buiten het onderwijs verrichten. Het gaat dus ook om de juiste soft skills: doe je wat je afspreekt, ben je serviceverlenend, dienstbaar, een teamspeler? Je bent geen talent als jezelf vindt dat je overtuigingskracht hebt, maar als anderen vinden datje dat hebt. Je moet talent als het ware kunnen aanraken. ‘De studenten die in aanmerking willen komen voor dit programma moeten zorgen dat ze een heel goed profiel hebben. Ze moeten pitchen voor een functie, aan personal branding doen. Ze schrijven geen traditionele sollicitatiebrief, maar maken een kort filmpje waarin ze zichzelf  neerzetten. Daarin worden ze, voor het traject begint, getraind. De geselecteerde studenten komen uiteindelijk in een talentenklasje terecht dat regelmatig op school terugkomt en dan ook feedback geeft op het onderwijs. Die feedback moet teruggekoppeld worden naar het curriculum. Gebruikmaken van de mensen die je hebt opgeleid, wat ligt er nu meer voor de hand? Ik ben ervan overtuigd dat deze nieuwe en heel concrete aanpak van arbeidsmarktproblemen in Rotterdam gaat werken.’

Dorine van Namen

www.randstad.nl/rotterdamcarrierestad