‘Vreemde ogen dwingen’ (pdf) heet het rapport van de commissie-Bruijn, dat woensdagavond openbaar werd. Daarin staan allerlei aanbevelingen om de kwaliteit van de toetsen in het hbo te verbeteren.

Waarom komt u met dit advies over gezamenlijke toetsing?

‘De Kamerleden zijn elkaar snikkend in de armen gevallen toen een motie van PVV-Kamerlid Beertema in stemming kwam. Landelijke toetsen in het hbo moesten er komen. Op verzoek van de hogescholen hebben wij gekeken hoe zij deze motie kunnen uitvoeren. Wij zeggen: leg die toetsen niet van bovenaf op, zoals Beertema wil, maar laat hogescholen samen toetsen maken. Laat bijvoorbeeld docenten fysiotherapie van de Hogeschool Leiden samen examenvragen bedenken met hun collega’s van de Haagse hogeschool.’

Zwakt u de motie dan eigenlijk af?

‘We gaan eigenlijk nog een stuk verder. Beertema wilde landelijke toetsen aan het eind van de opleiding. Wij vinden dat ze er gedurende de hele opleiding zouden moeten zijn. Maar laat die toetsen niet in een duur leasepand aan een Utrechtse gracht bedenken, laat docenten er zelf mee aan de slag gaan. Bottom up in plaats van top down.’

Kunnen hogescholen nog wel een eigen profiel krijgen als ze gezamenlijk toetsen?

‘Dat kan juist heel goed. Als de ene opleiding zich specialiseert op zieke patiënten en de andere op patiënten met sportblessures, dan kun je toetsen maken met vragen over beide soorten patiënten erin. Als het goed is, zullen studenten dan beter scoren op hun eigen specialisme. Daar kun je juist uit afleiden of het profiel van een opleiding goed uit de verf komt.’

Geeft het niet veel kosten om gezamenlijke toetsen te maken?

‘Het is geen free ride, natuurlijk. Dat dit veel energie kost, is duidelijk. Maar het is misschien ook makkelijker dan je op het eerste gezicht zou denken. Als je met vier opleidingen een toets bedenkt, hoef je in principe maar een vierde van de vragen te leveren.’

Waarom niet alleen een gezamenlijke toets aan het eind van een opleiding?

‘Aan het einde van een opleiding wordt het moeilijk. Afstudeerscripties verschillen niet alleen per opleiding, maar ook per student. Opleidingen kunnen moeilijk een gezamenlijke afstudeeropdracht geven. Ze kunnen wel samen een protocol opstellen, zodat iedereen zijn afstudeerders op dezelfde manier beoordeelt. Ook kun je een beoordelaar van buiten vragen.’

U wilt ook ‘mensen van buiten’ in de examencommissies. Gaan opleidingen straks leden van de examencommissie ruilen?

‘Dat zou kunnen. Ik weet nog niet hoe dat praktisch zal gaan. Waar het om draait, is dat vreemde ogen dwingen. Het is goed om iemand van buiten erbij te hebben die fris naar de opleiding kijkt.’

Verder wilt u dat docenten zelf getoetst worden…

‘We willen inderdaad dat docenten getraind worden in examinering. Bijscholing is ook een vorm van ‘externe validering’. In een register zou moeten staan wat een docent aan bijscholing heeft gehad en hoeveel studenten hij of zij heeft beoordeeld. Dat gebeurt nu ook met medisch specialisten. Toetsdeskundigheid is belangrijk voor een opleiding.’

Moeten alle hogescholen meedoen?

‘We geven een mandje met adviezen mee en ze kunnen zelf bepalen wat ze eruit halen. Het is verstandig om het principe ‘pas toe of leg uit’ te hanteren: als een bepaalde, unieke opleiding het anders wil doen, laat die dat dan verklaren.’

HOP, Bas Belleman