Er was het afgelopen jaar veel rumoer in studentenland. Na de stormachtige invoering van de langstudeerboete waagde inmiddels demissionair staatssecretaris Zijlstra zich aan het afschaffen van de basisbeurs voor masterstudenten.

Zo ver kwam het niet. Het kabinet viel en het wetsvoorstel kwam grotendeels in de prullenbak terecht. Alleen het ov-reisrecht werd in juni op de valreep ingekort van zeven naar vijf jaar. Maar of het daarbij blijft is de vraag. Na de verkiezingen zal er onderhandeld moeten worden over een regeerakkoord. En wie de voorlopige verkiezingsprogramma’s bestudeert ziet dat een flink aantal partijen de basisbeurs wil afschaffen.

Leenstelsel
De VVD was altijd al voorstander van een leenstelsel, net als D66 en GroenLinks. De PvdA twijfelde even, maar schaart zich er nu ook definitief achter. Over de details zijn ze het nog niet helemaal eens. VVD en D66 willen de terugbetalingstermijn verlengen van vijftien naar twintig jaar, zodat studenten meer tijd hebben om hun hogere schuld af te lossen en de overheid ook daadwerkelijk wordt terugbetaald. PvdA en GroenLinks vinden dat een eventuele restschuld na vijftien jaar moet worden kwijtgescholden. GroenLinks wil de afbetalingsregels wat versoepelen en krijgt daarbij wellicht steun van D66, dat dit overweegt voor beroepen waar veel vraag naar is.

Maar niet iedereen wil een leenstelsel: als het aan SP, CDA, CU en SGP ligt blijft de basisbeurs behouden.

Aanvullende beurs
Dat geldt ook voor de aanvullende beurs. Geen enkele partij wil daar vanaf. Staatssecretaris Zijlstra (VVD) had vergevorderde plannen om de regels voor een aanvullende beurs te verscherpen: studenten die hebben gebroken met hun ouders of van wie de ouders onvindbaar zijn, zouden hem niet langer krijgen. Maar of dit in het VVD-programma terechtkomt is nog niet duidelijk. GroenLinks wil de aanvullende beurs juist verhogen en de regels versoepelen zodat meer studenten ervoor in aanmerking komen.

Langstudeerboete
Op de christelijke partijen na, willen ze allemaal de langstudeerboete afschaffen. Alleen het CDA en de SGP staan nog achter de boete van drieduizend euro voor studenten die meer dan een jaar studievertraging oplopen. De andere partijen willen hem afschaffen. Al komt daar in vrijwel alle gevallen een leenstelsel voor in de plaats. En dan is zo’n langstudeerboete toch goedkoper, dan het inleveren van de beurs voor uitwonenden à 3200 euro per jaar. De SP wil als enige zowel de langstudeerboete afschaffen als de basisbeurs behouden.

Techniek gratis?
Een oproep van werkgevers om bèta- en technische studies gratis te maken, blijkt maar deels gehoor te vinden. De PvdA wilde het collegegeld voor een aantal technische studies helemaal afschaffen, maar werd teruggefloten door het eigen congres die niet achter deze maatregel stond. Het CDA wil niet alleen het tarief voor bèta’s verlagen, maar bijvoorbeeld ook voor leraren- en zorgopleidingen. De SGP op zijn beurt ziet meer in het verstrekken van beurzen aan de beste bèta-studenten.

Opleidingen waarmee geen droog brood te verdienen valt, wil het CDA iets duurder maken, terwijl GroenLinks het collegegeld voor alle studies juist met vijfhonderd euro wil verlagen.

Ov-kaart
Het lijkt er niet op dat de recente inperking van het ov-reisrecht door een nieuwe regering ongedaan wordt gemaakt. Alleen SP en PvdA zijn daar voor. GroenLinks wil één jaar aan het gereduceerde reisrecht toevoegen, zodat studenten in zowel hun bachelor als hun master kunnen uitlopen zonder verlies van ov-kaart.

Tweede studies
Meer animo is er om tweede studies weer tegen het normale collegegeldtarief aan te bieden. D66 en SP zijn warm voorstander, net als de PvdA. Maar VVD, CDA, GroenLinks en SGP zijn tegen. De VVD wil geen ‘spijtoptanten’ bekostigen die ‘bij nader inzien’ nog een ander studie gaan doen. GroenLinks en de SGP zouden het wel willen, maar vinden het op dit moment te duur. Premasters moeten van GroenLinks en het CDA wel gewoon tegen het lage collegegeldtarief kunnen worden gevolgd.

Onderzoek
CDA en VVD zijn nog steeds enthousiast over hun topsectoren beleid, al mag fundamenteel onderzoek volgens de partijen niet vergeten worden. Het CDA wil daar ook echt de portemonnee voor trekken, net als SP, SGP, D66 en de PvdA. Die laatste twee willen dat de FES-gelden (aardgasbaten) weer aan onderzoek worden besteed. De SP hoopt er honderd tot tweehonderd miljoen voor vrij te maken. En GroenLinks stelt dat de focus verlegd moet worden naar fundamenteel onderzoek: ‘we moeten ons niet blindstaren op toepasbaarheid’.

HOP, Marijke de Vries

Meer weten? Lees ook de interviews met de onderwijswoordvoerders van de verschillende partijen: CDA, D66, GroenLinks, PvdA, SGP, SP , VVD en ChristenUnie. De PVV werkte niet mee aan het artikel maar uit haar verkiezingsprogramma blijkt onder andere dat Wilders de basisbeurs wil behouden. Dat laatste geldt ook voor de Partij voor de Dieren.