De proeftoets die de studenten van het keuzevak Sranantongo moesten maken, was voor een deel gewijd aan de komst van Profielen: een platte tekst, meerkeuzevragen, open vragen, woordenschat, rubriceren, grammatica, vertaal- en stijloefeningen en tenslotte een puzzelopdracht. Maar vóór de proeftoets was er eerst nog een uurtje les. Docent René Hart legde de functie van reduplicaties nog eens uit. Taki betekent praten en takitaki kletsen. ‘Ja, dat heb ik vroeger heel vaak van m’n moeder gehoord’, grapt een student. Waka is lopen, en wakawaka slenteren. De verdubbeling geeft het basiswoord net een andere betekenis, legt Hart uit. ‘In mijn jeugd, in Suriname, hadden we buiten op het erf een ruimte om te baden. M’n moeder zei elke avond tegen me dat ik me moest gaan wasi, maar als ik te snel terugkwam – ik was bang voor de geesten om ons huis. Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel! – werd ze boos en zei: “Je hebt wasiwasi gedaan hè?” Even snel-snel bedoelde ze daarmee.’

Slavernij
Van reduplicaties over naar voorzetsels en wederkerige (Wi de dyaso na makandra – We zijn bij elkaar) en wederkerende werkwoorden (Mi e wasi mi srefi – Ik was me) en een lesje over de geschiedenis van het Sranantongo. Hart: ‘De wortels van de taal liggen in de slavernij en daarom is het Surinaams heel lang alleen een gesproken taal, een afhankelijke taal, geweest. Om goed te kunnen werken, moesten de slaven effectief met hun meesters kunnen communiceren. De Engelsen en later de Nederlanders hebben Suriname vanaf de zeventiende eeuw gekoloniseerd en met name die twee talen hebben het Sranantongo beïnvloed. Fesi (face) is gezicht, ai (eye) oog, mofo (mouth) mond en tifi (teeth) tanden. De Nederlandse invloed zie je in woorden als borsu (borst), morsu (morsen) en korsu (koorts). Maar Sranantongo is meer dan de som der delen. De slaven ontwikkelden ook hun eigen woorden, bijvoorbeeld mofobuba (huid van mond=lip) en hun eigen taaltoepassingen, zoals seriële werkwoorden. In het Nederlands zeggen we: Ga heel snel! In het Sranantongo zeggen we: Lon (rennen) go (gaan) kon (komen). Dat is een voorbeeld van de ontwikkeling die de Surinaamse taal heeft doorgemaakt.’

En toen was het echt tijd voor de – volgens veel studenten moeilijke – proeftoets. Met name de open vragen en de stelopdracht vielen niet mee. ‘Ook deze overwegend Surinaamse studenten kennen Sranantongo alleen maar als gesproken taal’, legt Hart uit. ‘Het is daarom best pittig voor ze.’

Dorine van Namen

Slechts vier van de 36 studenten haalden de proeftoets niet. René Hart is de eerste die een lesmethode voor Sranantongo heeft ontwikkeld. Zijn doel is om Sranantongo als schooltaal ingevoerd te krijgen in Suriname.