‘Toen ik jong was twijfelde ik over wat ik wilde worden: hartspecialist – m’n vader heeft al heel lang hartklachten, vandaar waarschijnlijk − of werken met verslaafden. Het is de psychiatrie geworden, en de laatste jaren werk ik inderdaad in de verslavingszorg. Ik realiseerde me al snel dat operatieassistente, of verpleegkundige cardiologie, niet zo goed bij m’n karakter paste. Bij een operatie moeten er evenveel gaasjes uit als in en dat zou bij mij makkelijk mis kunnen gaan.’ Lachend: ‘Die problemen heb ik in de psychiatrie en de verslavingszorg een stuk minder. Tijdens een stage heb ik gesnuffeld aan de psychiatrie en ik was meteen verkocht. Onze hersenen zien er allemaal hetzelfde uit, maar elk mens denkt anders, en dat boeit me mateloos.’

Fysiek afkicken niet genoeg
‘In de verslavingszorg zijn we ook met die vraag bezig: waarom raakt de ene mens verslaafd en de andere niet? Hoe kan je het brein leren om te leven zonder gebruik? De filosofie van Ready For Change, en van de meeste instellingen voor verslavingszorg trouwens, is dat verslaving een probleem is op drie niveaus: fysiek (controleverlies bij gebruik, genetische aanleg), mentaal (de obsessie, de conditionering) en spiritueel (ik voel me anders dan anderen, ik hoor er niet bij, ik  ben niets  waard). Het is niet genoeg om fysiek af te kicken. Wij noemen dat ‘onthouding zonder herstel’ en dat leidt bijna altijd tot terugval. Daarom begeleiden wij cliënten bij de zoektocht naar alle kanten van het leven waar de verslaving op zit.’

Gemist: ‘Kennis over wet- en regelgeving. We moeten veel  rapporten schrijven en dat moet op de manier die de regelgeving voorschrijft. Ook kennis over zelfstandig ondernemen in de zorg heb ik gemist.’

Veel alcohol bij studentenverenigingen
‘Cannabis, alcohol en partydrugs zijn nog steeds de meest gebruikte middelen door jongeren. En we zien steeds vaker ghb-verslaving. Met name bij de studentenverenigingen wordt heel veel gedronken. Wij zeggen: Het gaat er niet  zozeer om hoeveel je drinkt of blowt, maar wat je motieven zijn. Gebruik je om je emoties niet te voelen,  verlegenheid te overwinnen of angst te dempen, dan leer je niet hoe je op een gezonde manier met deze gevoelens kunt omgaan en kan je makkelijk een probleemgebruiker worden. Ik zeg weleens tegen mensen die vinden dat ze niet problematisch gebruiken of niet verslaafd zijn: Ga een avondje naar de kroeg en drink één biertje of neem één trekje van een blow. Lukt dat niet of is het moeilijk, dan zou je een probleem kunnen hebben.

‘Ik heb zelf ook geëxperimenteerd met drugs. Uit nieuwsgierigheid, hoe voelt dat nou? Gelukkig ben ik gezegend met een familie die altijd voor me klaarstaat en een vaste relatie waardoor het bij experimenteren is gebleven. Bij onze  behandelingen zijn altijd ervaringsdeskundigen betrokken, want dat ik weleens wat heb uitgeprobeerd, betekent niet dat ik weet hoe het is om alles en iedereen kwijt te raken, hoe het voelt als m’n moeder me het huis heeft uitgezet of mijn kinderen bij me zijn weggehaald. Onze cliënten voelen zich begrepen door mensen die hetzelfde hebben meegemaakt en dat zij zijn hersteld, is een enorme motivatie.’

Porno-kijkende vader
‘Dit werk is zwaar, maar toch niet te vergelijken met het werk dat ik hiervoor deed. Ik was ambulant psychiatrisch  verpleegkundige, eerst bij Parnassia en later bij Jeugd ACT. We hielpen jongeren die psychiatrisch ziek waren en diep in de problemen zaten. Ik zocht ze bijvoorbeeld op in een drugspand. Dan hoorde ik: “Hé hoer! Wat kom jij hier doen?” En dan zei ik: “Zeg maar Jen hoor, daar luister ik net iets beter naar.” Dan waren ze stomverbaasd dat ik niet wegliep. Of ik ging naar het huis van een meisje dat seksueel misbruikt werd door haar vader, om haar daar weg te halen. Toen we binnenkwamen, om haar tas in te  pakken, zat haar vader beneden naar porno te kijken. Ik deed net of ik een vriendin was van school – ik ben klein van stuk en dat was in dat soort gevallen een groot voordeel.

Geleerd: ‘Supervisie. Tijdens m’n opleidingen ervaarde ik dat als een last hoor, maar nu zie ik de waarde ervan. Door supervisie leer je jezelf kennen. Als je niet weet wat je sterke en zwakke punten zijn, kan dit werk je maken of breken.’

‘Ik had in die tijd standaard drie outfits in m’n auto liggen: hakken voor het bezoek aan instellingen, sportschoenen en bergschoenen. Die bergschoenen waren voor de drugsholen, de sportschoenen voor het basketbalveld – ik ging  weleens een potje basketbal spelen om het vertrouwen te winnen.

‘Dat werk was m’n lust en m’n leven. Met een groep uit Parnassia waren we voor onszelf begonnen met Jeugd ACT en het ging ge-wel-dig. Binnen een jaar hadden we vierduizend cliënten, ambtenaren van de gemeente Dordrecht flyerden voor ons omdat ze zo blij waren dat wij er waren. Maar helaas hebben de verzekeringsmaatschappijen, maffia noem ik ze, roet in het eten gegooid. Wij hadden contracten zonder productieplafond afgesloten en omdat het  zo goed liep, werden we een flinke kostenpost voor hen. Om een lang verhaal kort te maken: We gingen failliet. De rechtszaken tegen de maatschappijen lopen nog steeds.’

Dit is het enige moment in het drie uur durende gesprek dat ze even stilvalt. Om snel weer op te veren. ‘Nog één verhaal dan: Ik begeleidde ooit een familie met een ernstig ziek kind. Elke keer als het kind pijn  had, moesten z’n ouders ‘m naar het ziekenhuis brengen waardoor hij onveilig is gehecht. Die mensen…, betere ouders kun je je niet voorstellen. En toch kon het kind uiteindelijk niet thuisblijven. Die ouders hadden geen keus, maar dat maakte het gevoel van onveiligheid voor hem niet minder. Aan die familie denk ik nog regelmatig. Dat ging recht door m’n hart.’

Tekst: Dorine van Namen
Fotografie: Frank Hanswijk