Bart Siebelink: Weg met het tienentaboe
Gepubliceerd: 1 October 2013 • Leestijd: 1 minuten en 18 seconden • Bart Siebelink Dit artikel is meer dan een jaar oud.Vraag een willekeurige docent, schooljuf, prof of leraar hoe vaak hij een tien geeft en je krijgt de grootst mogelijke kletspraat over je uitgestort.
Een tien is not done. Niemand is volmaakt. Hooguit in de wiskunde valt een tien te halen, maar binnen de meer softe vakken bestaat een dergelijke mate van perfectie slechts in theorie. Oh ja, nog een leuke: studenten gaan er maar van naast hun schoenen lopen.
Hoe arrogant kan je zijn?
Bottom line is dat bijna heel onderwijzend Nederland de tien op dezelfde krampachtige manier hanteert als een 200-eurobiljet. Het is een volstrekt wettig betaalmiddel, maar het wordt niet normaal gevonden en daarom zie je er in het alledaagse leven nooit een.
Het slechte nieuws voor studenten is dat er aan de positieve kant van de meetlat (lees: alles boven de vijf) zodoende nog maar vier cijfers overblijven om verschillen in de kwaliteit van hun werk uit te drukken. Dat is een grof schandaal, want onrechtvaardig ten aanzien van de allerbesten en koren op de molen van de zesjescultuur. Dat het tienentaboe helaas typisch Nederlands is, blijkt uit het European Credit Transfer System (ECTS). Deze officiële richtlijn voor het harmoniseren van internationale beoordelingen omschrijft de hoogste waardering ‘Excellent’ als ‘outstanding performance with only minor errors’.
Vooral die laatste vier woorden gaven vele van mijn naaste collega’s en mijzelf groen licht om de laatste jaren eens wat vaker tienen te gaan geven. Inmiddels kan ik melden dat het wonderen doet. Wonderen in termen van trots en overwinning op de gezichten van de toppers. Maar ook in de vorm van tandenknarsen bij anderen die ‘slechts’ een negen of een acht scoorden of erger nog, een zesje. Toegegeven, je hebt er ambitieuze studenten voor nodig. Maar waarom zouden die niet maakbaar zijn?
Bart Siebelink
Bart Siebelink is docent text aan de afdeling grafisch ontwerpen van de Willem de Kooning Academie.
Deze column was voor Profielen aanleiding om ‘de tien’ eens goed onder de loep te nemen. We zijn op dit moment bezig met onderzoek en het maken van een achtergrondartikel. Meer hierover in het novembernummer.
Spijker op de kop Bart! Had een collega bij Technische Bedrijfskunde die ‘uit principe’ geen tien gaf. Tot hij een groep deelstijdstudenten had die exeptioneel presteerde. Collega gaf, na lang nadenken, een tien. Groep explodeerde! Studenten zijn daarna gemotiveerder dan ooit door de studie gerold. We weten het allang van de hondentraining: belonen werkt véél beter dan straffen. Nu nog in het onderwijs.
Servaas van der Horst
Beetje kort door de bocht om te stellen dat een tienentaboe ‘typisch Nederlands’ is. Zeker omdat je het ECTS erbij haalt als voorbeeld, maar besef wel (en je geeft het zelf al aan) dat dit niet meer is dan een richtlijn. Het is geen reglement of verordening.
Het onderwijsstelsel mág hiervan afwijken indien dit te verantwoorden is. Nu weet ik niet wat de onderbouwingen zijn voor deze keuze, echter kan ik mij goed voorstellen dat één ervan zal zijn dat men zich hier niet kan vinden in de omschrijving van de ‘excellent’ waardering.
Een 10 duidt perfectie aan vind ik. Zelfs ‘minor errors’ zouden hierin niet toegestaan mogen zijn. Het geeft aan dat het niet beter kan, maar het kan altijd beter.
Om niet in het oneindige door te gaan zou je kunnen stellen dat een 10 gegeven kan worden wanneer aan alle eisen is voldaan, plus nóg iets extra’s. Dat mag dan zelf ingevuld worden, en kan bovendien een uitdaging zijn om de creativiteit tentoon te stellen. Tot slot heb je daar bovenop nog de eis dat het geheel foutloos en te verantwoorden moet zijn.
Nederlandse docenten staan schijnbaar niet alleen in hun ‘angst’ voor het geven van tienen. Ook in Frankrijk rust er een taboe op het geven van tienen. Hoewel, een tien kan wel, maar een twintig… Zie deze YouTube-video van Numberphile: http://youtu.be/QzrRkhU248A
Een cijfer is geen beloning, maar een waardeoordeel over gemaakt werk. Als docent moet je dat zo neutraal mogelijk doen, met de wetenschap dat dat eigenlijk niet mogelijk is. Ik blijf er bij dat een tien dan zelden uitgedeeld zal worden. Ik heb het voor een afstudeeropdracht nog nooit gedaan.. (in 20 jaar).
Wat me eerder dwarsligt is dat bij sommige vakken alleen subjectief beoordeeld kan worden er een subjectief cijfer uit komt. Heb weleens gehad dat bij een docent een verslag een “7” is maar bij de andere docent weer een “8”. Als je gaat klagen bij deze vakken, dan zullen 9/10 keer de docenten zeggen dat ze het nog een keer zullen bekijken en krijg je er uiteindelijk 0,5 punt erbij oid. Als we willen dat we van de zesjescultuur gaan afstappen dan moeten ook deze dingen aangepakt worden, want een zes kan ook een zeven zijn (en omgekeerd).
Vroeger (niet op de HR dus) wel eens de andere extreem meegemaakt: minder dan een 1 krijgen als cijfer. Wanneer je op die HBO een leeg blaadje inleverde met alleen je naam, kreeg je een 1. Had je echter wel wat ingevuld en was alles fout, dan kreeg je 0 punten en dus een 0. Dat je zo een scheve beoordeling krijgt, realiseerde men zich daar blijkbaar niet.
Een tien blijft een 1 en een 0
[…] hun tentamen, scriptie of eindwerkstuk? Dat vraagt een docent van de Hogeschool Rotterdam zich af (Profielen 1/10/2013). Hij wijst op de vijfpunts ‘grading scale’ (A t/m E) die de Europese universiteiten en […]