In Rotterdam wonen ongeveer 60.000 mensen binnen 50 meter van een drukke weg of binnen 100 tot 300 meter van de snelweg. De luchtkwaliteit in Rotterdam is verantwoordelijk voor 10 tot 12 procent van de achterstand in gezondheid van Rotterdammers. Luchtkwaliteit is dus een heel belangrijk thema in onze stad, en ook voor de Hogeschool Rotterdam.

Snuffeldoos
In september 2013 begon EAS (engineering and applied sciences) met het project Snuffelneus. Studenten van de opleidingen industrieel product ontwerpen, elektrotechniek en technische informatica werkten aan een apparaat dat luchtkwaliteit kon meten. Daarvoor hadden ze de beschikking over een nieuwe sensor, ontwikkeld door het Nederlandse bedrijf Holst Centre. Deze sensor werd door de studenten op een printplaatje en vervolgens in een kastje verwerkt.

Het apparaat was toen nog ongeveer zo groot als een sigarettendoosje. Een volgende groep probeerde het minimaal de helft kleiner te maken. Hoe kleiner hoe beter, want pas dan zou het klaar zijn voor een volgende stap: het bereiken van gewone burgers.

‘En toen kwamen wij erin’, vertelt Nick Kiran, nu vierdejaars communicatie die samen met drie andere studenten aan de slag ging met de Snuffelneus voor het HP-lab (honoursprogramma) van CMI (communicatie, multimedia en informatietechnologie). ‘De EAS-studenten waren al ver gekomen met de technische ontwikkeling. We hadden de beschikking over een mobiel apparaat dat in staat was om luchtkwaliteit te meten. Aan ons was de opdracht: Vind een markt voor dit apparaat.’

‘Quantified self’
‘We moesten bedenken waarom mensen dit apparaatje zouden willen aanschaffen en kwamen uit op de trend die bekendstaat onder de term quantified self. Door technologische ontwikkeling kunnen we onszelf ‘tracken’: onze hartslag, ons insulineniveau, onze fysieke prestaties tijdens het sporten. Deze apps zijn heel populair en daar wilden wij op aansluiten.’

De groep bedacht het product Qfit. Dat is een kleine houten kubus (geïnspireerd op de Kubuswoningen) aan een elastiekje. Net als een fietslichtje kan het bevestigd worden aan een tas of een fietsstuur. In de kubus zit de luchtmetingsensor verwerkt en via Bluetooth wordt deze sensor verbonden met een app.

De app die door cmd-student Margot de Heide is gebouwd, registreert de metingen, de plek waar is gemeten en brengt deze gegevens anoniem onder in een gemeentelijke database (Rotterdam Open Data). Daardoor krijgt de milieudienst extra neuzen en kan er een heatmap worden gemaakt, waarop te zien is welke plekken in Rotterdam de meeste en minste luchtverontreiniging hebben. ‘En aan de hand daarvan kun je bijvoorbeeld je route naar school of werk bepalen’, vertelt Nick.

Sociaal medium
Toch dachten de studenten dat dit mensen nog niet voldoende zou triggeren om de Qfit aan te schaffen. ‘We willen een breder publiek bereiken dan alleen de milieugekkies. Qfit is ook een sociaal medium. Je kunt vrienden toevoegen en punten verdienen door data te verzamelen en de fiets te nemen in plaats van de auto. Met die punten kun je korting krijgen bij Rotterdamse hotspots. Er zit ook een element van gamification in: er is een klassement en je kunt je dus meten met je vrienden.’

Qfit zit nog in de conceptfase. Een andere groep van het HP-lab heeft ervoor gekozen om de luchtmetingen te koppelen aan pollen in de lucht, en werkte dus aan een toepassing voor hooikoortspatiënten. ‘Ons concept heeft goede reacties gekregen. Op Exposed Now, de eindtentoonstelling van CMI, zijn we tweede geworden.

EAS-studenten pakken het project weer op en gaan proberen het apparaatje kleiner te maken. Pas als het nog kleiner is en goedkoop geproduceerd kan worden, komt het plan in de buurt van realisatie. Ook moet de privacy van gebruikers gewaarborgd zijn. Misschien is het iets voor een volgend Stadsinitiatief. Het zou geweldig zijn als duizend Rotterdammers een Qfit aan hun tas of fiets hebben hangen en ieder hun bijdrage leveren aan een betere luchtkwaliteit in de stad. Maar we dromen er ook van dat de Qfit ooit in Shanghai wordt gebruikt, en dat wij Rotterdammers daar dan voor hebben gezorgd.’

Esmé van der Molen