Sari’s en wierook in de gangen van Willem de Kooning Academie. Dit niet-alledaagse beeld was vorige week te zien tijdens de internationale conferentie India meets The Netherlands.

India behoort tot de snelst groeiende economieën ter wereld en heeft het ongelooflijke inwonertal van 1.2 miljard mensen. Onze twee landen hebben waarschijnlijk meer verschillen dan overeenkomsten, maar toch delen we volgens de WdKA een gemeenschappelijke toekomst in een ‘geglobaliseerde wereld’.

De nieuwe generatie moet niet alleen worden opgeleid voor een vak, maar ook in het omgaan met veranderingen en het aanpassen aan nieuwe werkelijkheden die wij nu nog niet kunnen voorspellen. Daarom moet het onderwijs investeren in het samenbrengen van mensen en kennis uit alle hoeken van de wereld, zoals India. Met dit land heeft de WdKA bovendien een bijzondere band vanwege de samenwerking met Apeejay College of Fine Arts in Jalandhar.

En zo kon het aanwezige publiek op 5 juni bijvoorbeeld kennismaken met Siddhartha Das uit New Delhi. Zijn ontwerpbureau brengt kunst, ambacht, architectuur en erfgoed samen in installaties, tentoonstellingen en gebouwen in India en landen ver daarbuiten, zoals Mexico, Zwitserland of Engeland.

Grenzen ‘niet meer zo relevant’
Op dit moment is een textielinstallatie van Siddhartha Das te zien in het toonaangevende Londense kunstcentrum Southbank Center. ‘In dit werk zie je hoe grenzen vervagen: tussen licht en schaduw, tussen industrieel en ambachtelijk,’ vertelt Das. ‘Grenzen zijn voor ons niet meer zo relevant. Wij zijn van deze tijd, gebruiken moderne technieken, maar ook oude ambachten waarvan er zo veel zijn in India.’ Na de agrarische sector is de Indiase ‘handicraft’ de grootste sector van het land. Siddhartha Das wil dat erfgoed, die kennis en kunde integreren in zijn werk.

‘Ik noem het ook wel een “traditional modernity”. Ik wil bruggen slaan tussen industrie en ambacht. Dat betekent dus ook dat we met ambachtslieden samenwerken. In Bangalore International Airport maakten we bijvoorbeeld een plafond van textiel waar we drie maanden met lokale handwerklieden aan hebben gewerkt. Daarin komen art, craft en culture samen.’

Ook de Groningse duurzame ontwerper Tjeerd Veenhoven werkt met Indiase ambachtslieden samen. Hij doet dat in de armste regio van de staat Karnataka. Het project draait om palmbladeren. Palmbomen hebben namelijk enorm veel blad. Dit blad wordt bijvoorbeeld gebruikt voor wegwerpservies, maar de meeste bladeren vallen op de grond en rotten weg.

Vegetarisch leer
Veenhoven ontwikkelde een manier om van palmblad een soort vegetarisch leer te maken: Palmleather. Dat doet hij door palmbladeren te weken in een biologische oplossing. Natuurlijk afval wordt daarmee een waardevol materiaal, en de lokale bevolking kan economisch van de oogst en productie profiteren.

Een eerste product van palmleather dat Veenhoven heeft ontworpen, wordt nu in India gemaakt door plaatselijke handwerkers, veelal vrouwen. Het zijn slippers (Palmetti’s) voor gasten in luxe resorts; een vervanging van de witte wegwerpslippers. De Palmetti’s gaan de zaal door en worden aandachtig bekeken, bevoeld en besnuffeld.

Van trash naar flipflops
Het klinkt zo mooi ‘van trash naar flipflops’, maar Veenhoven vertelt ook over de dilemma’s die je als designer tegenkomt. Je werkt altijd ‘within a system’. Wat jij maakt, gaat ook weer bijdragen aan vervuiling. ‘Daar is niet aan te ontkomen. Je begint als idealist en eindigt als pragmatist.’

Een aanwezige student deelt het dilemma. ‘Wij lossen daar een probleem op dat wij als westerlingen hebben: namelijk het gebruik van milieuvervuilende badslippers. Wat hebben mensen in India daaraan?’ vraagt hij. Waarop Veenhoven antwoordt: ‘Vergis je niet. Indiërs consumeren net zo veel als wij. Het is een leap economy, dus dit product kan ook daar zijn weg vinden. Bovendien delen wij onze kennis. We schermen onze techniek om palmleather te maken niet af.’

Wederkerigheid
Of je nou samen iets maakt en ontwikkelt, zoals Veenhoven en de lokale ambachtslieden, of je exporteert cultuur, zoals Siddhartha Das, het gaat om wederkerigheid, merkt een toehoorder op. Hij heeft zelf Indiase en Britse roots, maar woont in Amsterdam. Hij kent het Southbank Center in Londen. ‘Dat is een heel vooruitstrevend instituut. Dat Siddhartha Das daar exposeert, vind ik heel belangrijk. Het betekent dat er sprake is van een gelijkwaardige culturele uitwisseling.’

Esmé van der Molen

Andere sprekers waren o.a. Jurgen Bey, Marlies Dekkers, Kamna Aggarwalla en Janak Mistry. Verder waren er workshop en presentaties van creatieve professionals en studenten (WdKA en Apeejay College). Kijk ook op http://project.wdka.nl/indianetherlands/