Eerst de kale cijfers. In de Elsevier 2013 kreeg de lerarenopleiding geschiedenis 41 punten en stond het op de laatste plaats van de acht onderzochte opleidingen. Economie kreeg 51 punten. In de Keuzegids 2014 scoorde ‘lerarenopleiding maatschappij’ 48 punten, maar in die verzamelterm zit ook een topopleiding als aardrijkskunde die de score heeft geflatteerd.

‘Je moet geen 150 eerstejaars lero geschiedenis willen hebben. Die leid je op voor werkloosheid.’

Onderwijsmanager Sjaak Nuijt draait er dan ook niet omheen. Zijn twee opleidingen hebben het ‘moeilijk’. Doordat ze een onvoldoende hebben, heten ze nu Focusopleiding, net als zeven andere HR-opleidingen. Dit betekent dat ze onder toezicht van het college van bestuur staan en afspraken hebben gemaakt over een verbetertraject.

‘Er zijn overeenkomsten tussen de opleidingen, maar ook duidelijke verschillen’, vertelt Nuijt. ‘Beiden hebben een laag rendement. Veel van onze vierdejaars studenten werken veel waardoor ze niet de tijd voor hun studie nemen die nodig is. Bij geschiedenis hebben we te maken met een groep studenten die geschiedenis heel leuk vindt. De lero is de enige opleiding waar je geschiedenis op hbo-niveau kunt doen. En dus krijgen we veel studenten die na hun propedeuse willen doorstromen naar de universiteit. Dat is een kwart van de eerstejaars. Dan denk je dat het met ons propedeuserendement wel goed zit, maar dat is niet zo. Veel studenten onderschatten het niveau en als ze dan voor vakdidactiek of stageopdrachten zakken, halen ze hun p niet.’

Mbo-instroom
Bij economie zorgt de hoge mbo-instroom van 32 procent voor een studentenpopulatie die niet altijd goed is toegerust voor het hbo-niveau. Nuijt: ‘De meao’s van vroeger leverden prima studenten af, maar als we mbo’ers binnenkrijgen die de studie onderwijsassistent hebben gedaan, zijn ze hier kansloos. Toch waren ze wel toelaatbaar.’

Nuijt spreekt in de verleden tijd want vanaf komend collegejaar wordt de lerarenopleiding economie een ‘selectieve opleiding’. Aanmelders krijgen een startgesprek. Wie zich na 1 mei aanmeldt, is alleen toelaatbaar als de opleiding een positief advies geeft. ‘Mbo’ers onderwijsassistent krijgen dan een negatief advies voor de lerarenopleiding economie, maar op de pabo kunnen ze misschien wel terecht. Ook zullen we tijdens het startgesprek sommen voorleggen uit havo 3 en 4. Dan blijkt meteen of het startniveau goed genoeg is of niet.’

Het is een van de maatregelen die is genomen om het rendement van de opleiding te verbeteren. Bij geschiedenis hoopt Nuijt in de voorlichting de belangstellenden die alleen voor geschiedenis komen en niet voor het vak van leraar ‘hevig te ontmoedigen’. ‘We hebben een te hoge instroom en een slechte arbeidsmarkt. Je moet geen 150 eerstejaars willen hebben. Die leid je op voor werkloosheid. Bovendien hebben we een tekort aan stageplaatsen. Dus: wie niet het onderwijs in wil, moet niet beginnen. Als het deze zomer weer zo is dat we volstromen, moet het bestuur serieus gaan nadenken over een numerus fixus.

‘Verder gaan we het eerste jaar anders inrichten. We gaan “vakmanschap” en “meesterschap” in elkaar verweven. Bij een cursus over de middeleeuwen krijg je meteen de vakdidactiek over die periode. De student die alleen geïnteresseerd is in geschiedenis moet het bij wijze van spreken al na twee maanden spuugzat zijn dat hij op een lerarenopleiding zit.’

Ditzelfde staat te gebeuren bij economie, waar Nuijt het team ook wil helpen een visie op het vak te ontwikkelen. ‘Bij onze opleiding aardrijkskunde wordt heel duidelijk gewerkt vanuit een visie op de duurzame wereld; dat zit in het curriculum, in de kennis van de docenten; alles “ademt” die visie. We denken dat dat bij economie ook nodig is. Een van de manieren waarop we ermee aan de slag gaan, is het organiseren van een soort miniaccreditatie met hoogleraren. Zij gaan ons curriculum tegen het licht houden en het team helpen naar een visie op het vak economie toe te werken.’

Communicatie
Niet alleen issues rondom rendement en curriculum spelen de Focusopleidingen parten, dat geldt ook voor de docententeams en informatievoorziening. ‘Bij beide opleidingen ben ik goede docenten kwijtgeraakt. Geschiedenis moest Frans Groot laten gaan, een absolute topper in zijn vak. Bij economie is de concurrentie vanuit de markt heel sterk. Het is dus lastig om vacatures te vervullen en daardoor is de werkdruk voor zittende docenten hoog. Ook duurt het een tijd voordat nieuwe mensen zijn ingewerkt en honderd procent kunnen meedraaien.’

Een deel van de lage score van de opleidingen wordt veroorzaakt door klachten over de informatievoorziening en communicatie. ‘Het is een mechanisme dat zichzelf versterkt: doordat docenten zwaarbelast zijn, richten ze zich alleen op het onderwijs en laten ze logistieke zaken langer liggen. Daar hebben studenten last van. Nieuwe docenten zijn vaak nog niet goed op de hoogte en kunnen studenten niet goed informeren over bijvoorbeeld het bindend studieadvies. Nu we benoemd zijn tot Focusopleiding is de urgentie om uit deze spiraal te komen heel duidelijk. En daar willen beide teams en ik ons graag hard voor inzetten.’

Esmé van der Molen