Ze wil een platform oprichten voor de ‘responsiviteit’ van lerarenopleidingen, zei ze vandaag aan de Hogeschool Leiden bij de aftrap van haar rondgang langs lerarenopleidingen. De opleidingen zouden ‘wat minder ad hoc, wat meer in samenhang’ op zulke verzoeken uit politiek en samenleving kunnen reageren, meent ze.

Bildung
Het is nog niet duidelijk hoe dit platform eruit gaat zien. Wel wordt het sowieso een van de uitkomsten van Bussemakers tournee langs de lerarenopleidingen. Het platform moet helpen om het hogere doel niet uit het oog te verliezen. Bussemaker wil graag dat de lerarenopleidingen meer aandacht aan Bildung gaan schenken.

De vraag is alleen wat Bildung eigenlijk is. In een filmpje maakten hoogleraar Gert Biesta en lector Aziza Mayo aan de toehoorders duidelijk dat er twee opvattingen van Bildung zijn. Je kunt Bildung opvatten als een brede algemene ontwikkeling, maar ook als kritische vorming.

Professionele identiteit
Op dat laatste legt Bussemaker de nadruk. Onderwijs draait volgens haar om ‘kennis, persoonsvorming en socialisatie’. De lerarenopleidingen moeten volgens haar meer bijdragen aan de ‘professionele identiteit’ van leraren.

Die opvatting van Bildung viel in goede aarde bij de meeste aanwezigen, al bleef het toch lastig om te bepalen hoe je er onderwijs van brouwt. Bildung mag vooral geen ‘extra opdracht’ zijn, vindt de minister. Het moet in het onderwijs zelf zitten.

Vrijheid
Sommige aanwezigen pleitten later in discussiegroepjes voor meer vrijheid in de opleidingen. ‘We moeten lef hebben het gebied te verkennen van dingen die niet meetbaar zijn’, zei iemand, waarop een ander antwoordde: ‘We gaan dat gebied dagelijks in, we moeten het alleen weer belangrijk maken.’

Dat het zo lastig is om er de vinger op te leggen, maakte sommige aanwezigen sceptisch. ‘Als we niet oppassen, zitten we hier een lege huls vorm te geven’, zei iemand. Eén van de gespreksleiders, een studente aan de pabo, deed een dappere poging om het concreet te maken. Ze moest denken aan een geslaagde ‘vredesdag’ tijdens haar eigen opleiding, maar ook aan een reis naar het buitenland. ‘Veel pabo-studenten wonen nog thuis. Het is best goed om eens naar het buitenland te gaan, zonder ouders die voor je koken.’

Selectie
Maar is buitenlandervaring dan hetzelfde als Bildung? Kweek je daarmee een ‘open, betrokken en nieuwsgierige houding’ bij studenten? Een van de aanwezigen zag meer in een goede selectie aan de start van de opleiding. ‘We moeten meteen duidelijk maken wat we verwachten.’

Een docent van een lerarenopleiding vertelde hoe hij zijn studenten vroeg naar een leraar die indruk op hen had gemaakt. Ze moesten in één woord omschrijven hoe dat kwam. Ze noemden nooit de vakinhoud. ‘Bildung is datgene waardoor een leraar twintig jaar later nog steeds onthouden wordt’, meende hij.

HOP, Bas Belleman