In 2013 telde Rotterdam ruim 9.200 Alzheimerpatiënten en de prognose is dat het er in 2030 al 11.500 zijn, een stijging van 25 procent. Door overheidsbeleid blijven deze mensen steeds langer thuis wonen, soms tegen een hoge prijs. Eind september kwam het nieuws naar buiten dat het aantal ouderen met ernstige brandwonden de afgelopen acht jaar met vijftig procent is toegenomen. Ouderen blijven langer zelfstandig wonen, ook als ze dementeren, en dat leidt dus steeds vaker tot ongelukken.

Niet verwonderlijk dat de overheid oplossingen zoekt die mensen met dementie in staat stellen om veilig zelfstandig te wonen. Er wordt hoog ingezet op moderne technologie. Precies daarnaar waren de gemeente Rotterdam en Zilveren Kruis op zoek toen ze een prijsvraag uitschreven voor ‘innovatieve toepassingen’ voor deze doelgroep.

Bente Wepster (28, afstudeerder verpleegkunde) en Vera Maan (21, ergotherapeut, net afgestudeerd, nu HR-docent) stortten zich het afgelopen voorjaar gretig op deze opdracht. ‘Wij volgen het honourstraject. Het hoort een beetje bij ons om aan te pakken en nieuwe dingen te verzinnen’, vertelt Bente. ‘Ik ken de doelgroep bovendien goed. Ik werk al tien jaar met alzheimerpatiënten.’ ‘En ik heb stage gelopen in een verpleeghuis’, vult Vera aan. ‘Je kan met ergotherapie veel bieden voor de thuissituatie. Dat motiveerde ons om mee te doen aan deze prijsvraag.’

Ontlast de mantelzorger
‘Ons doel was de mantelzorger ontlasten. Die is nu zo veel tijd kwijt aan zorg dat er weinig ruimte overblijft voor kwaliteit in het contact. Zonde, vinden wij.’ De studenten maakten eerst een analyse van de hoofdproblemen. ‘Waar deze patiënten en hun mantelzorgers tegenaan lopen is dwaalgedrag, medicijnen niet of niet op tijd innemen en dagstructuur. Er bestaan verschillende toepassingen, zoals digitale agenda’s, maar wij wilden één toepassing ontwikkelen waarin we deze drie problemen tegelijk konden aanpakken.’

‘De smartwatch helpt om mensen met dementie te activeren.’

De studenten maakten daarbij gebruik van bestaande technologie. Daardoor konden ze garanderen dat ze een product bedachten dat haalbaar is. ‘We hebben een smartwatch ontwikkeld die gekoppeld is aan de smartphone van de mantelzorger. We noemen het ‘Geheugen op afstand’, en dat omschrijft precies wat het is. In de smartwatch – die er waarschijnlijk komt uit te zien als een klassiek horloge – zit een gps-zender. Daarmee kun je een veilige zone instellen. Komt de patiënt daarbuiten, dan krijgt de mantelzorger een melding en vervolgens kan hij ook zien waar zijn familielid is.’

Slimme medicijndoos
De smartwatch is verder gekoppeld aan een medicijndoos met een chip. Als het tijd is om de medicijnen in te nemen, krijgt de patiënt een melding van de smartwatch. De medicijndoos werpt vervolgens het zakje met de juiste medicatie en dosering uit, en de mantelzorger krijgt bericht als het zakje is afgescheurd. ‘Je weet dan dat je vader of moeder de medicijnen heeft gepakt. Natuurlijk weet je nog steeds niet zeker of ze zijn ingenomen, maar de kans wordt wel groter als er naast de medicijndoos een glas water staat.’

Melding: tijd om te biljarten
Dan de dagstructuur. Dit is vaak lastig voor mensen met dementie. Ze gaan graag biljarten, maar vergeten wanneer het is. Ze zijn gesteld op hun vrienden, maar het lukt ze niet meer om aan verjaardagen te denken. ‘In de kalender kan de mantelzorger dat soort afspraken opnemen. Dat helpt om de dementerende persoon te activeren. De patiënt krijgt bijvoorbeeld het bericht ‘tijd om naar de biljartclub te gaan’ of ‘bel je zus voor haar verjaardag’. Dat kan met de stem van de mantelzorger en/of met icoontjes – precies wat bij de persoon past.’

Bente en Vera hebben tijdens de ontwikkeling van de smartwatch feedback gevraagd aan studenten gezondheidszorgtechnologie en aan docenten van IvG (Instituut voor Gezondheidszorg). De jury acht de kans groot dat dit plan ooit beschikbaar komt voor demente Rotterdammers en hun mantelzorgers, maar op dit moment is er nog geen fysiek exemplaar. ‘We zijn nu partners aan het zoeken voor de verdere ontwikkeling van dit product, want we willen dit echt in de markt gaan zetten.’

Over de bestemming van de 10.000 euro wordt ook nog nagedacht. ‘We mogen het inzetten voor onze ontwikkeling tot ondernemer of professional. Het idee erachter is dat de deskundigheid die we zo opdoen weer ten goede komt aan de doelgroep.’

Esmé van der Molen

Bron cijfers: Alzheimer Nederland