‘We willen een tweetalige hogeschool worden’, zegt stafdirecteur Rob Verhofstad van de Hanzehogeschool Groningen onomwonden. ‘Tot nu toe werd Engels hoofdzakelijk gebruikt als het echt nodig was. Nu gaan we uit van verregaande tweetaligheid.’

Het kan nog radicaler. De NHTV Breda, die onder meer opleidingen toerisme en game development aanbiedt, streeft naar volledige Engelstaligheid. Langzaamaan zullen de Nederlandstalige opleidingen verdwijnen. Alleen de medezeggenschap blijft voorlopig in het Nederlands, vertelt Wicher Meijer, hoofd van de afdeling strategie, educatie & research. ‘Dat is wettelijk zo bepaald.’

In Nederland zijn er al bijna tweehonderd Engelstalige hbo-bacheloropleidingen en een kleine honderd Engelstalige hbo-masters. De HR telt één volledig Engelstalige bachelor (international business and management studies) en twee bachelors die behalve in het Nederlands ook in het Engels worden aangeboden (trade management gericht op Azië en international business and languages). Daarnaast is er aantal Engelstalige masters en zijn er Engelstalige (keuze)modules.

Huiver
Het vervult critici met huiver. Afgelopen najaar verscheen een manifest van vier docenten van de Universiteit van Amsterdam die zich zorgen maken over het niveau van onderwijs in het Engels. Zo goed zijn docenten niet in hun tweede taal, vrezen ze. ‘In plaats van bevlogen en inspirerende sprekers worden ze, in het beste geval, adequate docenten. Dat is een onschatbaar verlies.’

Ook Profielen-columnist Bart Siebelink vroeg zich af of we niet een beetje doorslaan met het Engelstalige onderwijs. ‘Want in de praktijk is het ’t allemaal net not’, schreef hij in Profielen 116.
En is het Nederlands soms geen volwaardige taal? Er wordt al genoeg geklaagd over het niveau van het Nederlands van studenten. Dan kun je toch niet verwachten dat ze ook nog eens in een tweede taal leren schrijven?

‘The results are in battle with the theory’

Essentieel
Misschien is zulke kritiek wel typisch Nederlands. ‘Waar ik vandaan kom, is het zeer onbeleefd om mensen te corrigeren op hun taalgebruik’, zegt docent Dave van Ginhoven van de Haagse Hogeschool. ‘In Nederland corrigeren ze je heel gauw. Je kunt letten op kleine taalfoutjes, maar je kunt soms ook denken: zo erg is het niet.’

Van Ginhoven heeft Nederlandse voorouders, maar komt uit Canada en zijn moedertaal is Engels. Hij geeft les aan de Engelstalige opleiding European studies. ‘Voor onze studenten is het essentieel dat ze kunnen communiceren met de rest van de wereld en interculturele vaardigheden opdoen. Willen ze het ver schoppen in de wereld, dan moeten ze Engels spreken en cultuurverschillen begrijpen.’

Hij geeft het voorbeeld van een student die stage liep in het Westland. ‘Je zou denken: Nederlandser dan de kassen kan haast niet. Maar de student moest helpen irrigatiesystemen aan Dubai te verkopen en dat ging in het Engels. Alles is tegenwoordig internationaal. In de geschiedenis is Nederland ook op zijn best als het naar buiten kijkt.’

Niet vlekkeloos
Toegegeven, de overgang van Nederlands naar Engels heeft wel wat voeten in de aarde, vertelt Wicher Meijer van NHTV Breda. ‘In het begin was het behoorlijk problematisch voor studenten en docenten, maar als we op studentenenquêtes mogen afgaan, is het intussen vele malen beter.’ Afgelopen najaar noemde de Keuzegids Hbo de NHTV zelfs de beste grote hogeschool van Nederland. Meijer: ‘Het helpt dat studenten nu veel vaardiger zijn als ze aan de opleiding beginnen. Ik wil niet beweren dat het allemaal goed zit, maar de afgelopen vijf jaar is de kritiek wel wat verstomd.’

Hoe goed is het Engels van de NHTV-studenten als ze afstuderen? Meijer: ‘Het is heus niet vlekkeloos. Bij de werkstukken kijken we ook altijd naar spelling en grammatica en soms laat het niveau te wensen over, maar daarom krijgen ze ook les.’

‘Interessant genoeg is nooit aangetoond dat het taalniveau van studenten door het Engels naar beneden gaat’, zegt Rob Verhofstad, directeur education & research van de Hanzehogeschool Groningen. ‘Misschien is het wel andersom en krijgen ze meer aandacht voor taal, juist doordat alles in het Engels gaat.’

Krimp
Zijn hogeschool heeft overigens niet alleen inhoudelijke redenen voor de overgang naar het Engels. In de komende jaren worden er minder Nederlandse studenten verwacht. In het noorden en oosten daalt hun aantal misschien nog wel sneller dan in de rest van Nederland, zegt Verhofstad. ‘Dus is de vraag: krimpt ons opleidingsaanbod mee, of kunnen we er iets tegenover zetten?’

Dankzij Engelstalige opleidingen kan de hogeschool buitenlandse studenten werven en de krimp tegengaan. Bovendien zijn buitenlandse studenten goed voor de internationalisation at home, zoals dat wel wordt genoemd. Studenten leren hier in Nederland omgaan met studenten uit andere culturen en daar hebben ze de rest van hun leven profijt van, is de gedachte.

Los daarvan moet het wel een functie hebben om Engelstalig onderwijs te geven, benadrukt Verhofstad. ‘De International Business School van de Hanzehogeschool is helemaal Engelstalig, want het gaat om internationale handel. Maar je moet niet onderschatten wat de overstap naar het Engels betekent. Je kunt niet zomaar een Nederlandse businessopleiding vertalen en zeggen dat hij nu internationaal is. Je moet bijvoorbeeld ook al je casussen internationaal maken.’

En de docenten moeten ertoe in staat zijn. Een nieuwe opleiding kan docenten werven die in het Engels kunnen lesgeven, maar er zijn natuurlijk ook docenten die al jaren in het Nederlands lesgeven en moeten omschakelen. Het leidde aan de TU Delft ooit tot de uitreiking van de ‘Worst Teacher Award’ voor het slechtste college in het Engels, wegens uitspraken als ‘The results are in battle with the theory’ en ‘You have to screw up the numbers, oh no, you have to increase the numbers’.

Docent Van Ginhoven schrikt als hij dat verhaal hoort. ‘Wat akelig, zo’n prijs. Mijn collega’s aan de Haagse Hogeschool zijn misschien niet allemaal even vaardig in het Engels, maar ik ken er niet een die zijn verhaal niet weet over te brengen. Wellicht spreken ze niet the Queen’s English, maar ze hebben wel de expertise en de vaardigheid om een verhaal te vertellen. Maakt het dan uit als ze een verkeerd voorzetsel gebruiken?’

Tekst: HOP/Bas Belleman
HR-bewerking: Profielen