In het oude zwemparadijs Tropicana zit Lisanne van Zwol aan haar bureautje, tegenover haar stagiaire. De regen tikt tegen de ramen en hun voeten worden warm gehouden door een straalkacheltje. Ze worden omringd door zakken soep en eindeloos veel ingelijste knipsels over het jonge bedrijfje. Toen Van Zwol in 2012 met vriendin Jente de Vries voor een keuzevak van hun masteropleiding bedrijfskunde in een kliko dook, wist ze ook niet dat het hun leven zo zou veranderen.

Sorry, je deed wat?

‘Dumpsterdiven! Jente moest onderzoeken hoe de grote wereldproblemen er dicht bij huis uitzagen en vroeg of ik mee ging kijken wat er werd weggegooid. Het was een regenachtige dag en we gingen met plastic zakjes naar de markt. We waren met vijf mensen en we hebben daar die dag allemaal twee volle tassen groenten en fruit verzameld. Goede voeding, waar we nog een paar dagen van konden eten. Dat maakte het probleem wel heel concreet en tastbaar.’

En daar moest je wat mee?

‘Ja, we besloten dat we in de paar maanden tussen het afstuderen en het solliciteren moesten gaan uitzoeken wat er allemaal verspild werd en waar. De markt was slechts het beginpunt. Telers gooien containers vol goede groenten weg voordat ze ook maar in de winkels komen te liggen. Groenten en fruit die te klein zijn, waarvan meer is geoogst dan er is verkocht of die niet aan de standaardeisen voldoen: kromme komkommers, tweebeenwortels, noem ze maar op.’

En waarom komen die groenten en fruit de supermarkt dan niet in?

‘Tot 2009 was er echt EU-wetgeving over komkommer- en bananenkromming en wat de minimumdoorsnede van een tomaat mocht zijn. Het was een wet, dus de sector heeft zich daarop aangepast en toen die wet niet langer van kracht was, is de markt niet veranderd. We zitten nu nog met de naweeën van toen terwijl het alweer zes jaar geleden is. Telers en winkeliers doen gewoon wat ze altijd deden omdat ze denken dat de consument het niet anders wil en er is geen enkele motivatie om het proces te veranderen. De prijs van voeding is al laag genoeg, daar zit het niet in. Maar realiseer je wel, het is niet alleen het product dat in de kliko belandt, ook de uren dat het licht brandt in zo’n kas, het bewateren, de kwaliteitscontrole en de mensen die de teeltmachines bedienen: al die energie wordt vernietigd als het resultaat niet door mensen wordt opgegeten.’

‘Ik heb een maand lang alleen maar ‘waste’ gegeten en ik leef nog steeds.’

Duidelijk, maar hoe is Kromkommer ontstaan?

‘We startten Kromkommer om gekke groenten te gaan redden. We wilden groenten en fruit in pakketten bij mensen thuisbezorgen zodat zij zelf konden ontdekken dat er naast hun opvallende uiterlijk niets mis mee was. We hoopten dat zij ̶̶ en de mensen die ze aten ̶ zich op die manier bewust werden van het verspillingprobleem. We hadden pas een paar A4’tjes volgetikt toen we werden genomineerd voor de prijs van Duurzame Dinsdag. De media sprongen bovenop ons en we stonden enorm in de spotlights terwijl we nog helemaal geen gedegen plan hadden. Door alle belangstelling wisten we toen wel zeker dat we verder moesten met ons plan.
‘We hadden nog een adviesbureautje vanuit onze studie bedrijfskunde maar daar zijn we mee gestopt om vol voor Kromkommer te gaan. Ik geloof er niet in dat je verschillende dingen een beetje kunt doen, want dan doe je niets goed. Vanaf het moment dat we ons gingen focussen op Kromkommer, begon het vruchten af te werpen. Het spreekwoord ‘Waar je aandacht aan geeft, groeit’ klopte hier echt.’

Ben jij een activiste, met je strijd voor een betere wereld en zo?

‘We zijn niet activistisch, je zal ons niet snel met spandoeken zien lopen. We maken soep en in de toekomst sauzen met info over voedselverspilling op de etiketten en we hebben een Krommunity waarin mensen, bedrijven en instellingen die voedselverspilling willen tegengaan elkaar ontmoeten. Maar ik vind het wel belangrijk dat we bezig zijn met iets groots, dat we proberen wereldproblemen op te lossen. Bij telers op bezoek gaan en ontdekken waarom dingen gaan zoals ze gaan, dat is echt de kern. En dan samen proberen voedselverspilling tegen te gaan.’

Hoe is het om zo’n goedlopend eigen bedrijf te hebben?

‘Leuk, maar ook heftig. Het voelt niet altijd als werken, soms grappen we tegen elkaar: “We lijken wel een echt bedrijf”. En dat zijn we natuurlijk ook. We zijn teruggegaan van een zevendaagse werkweek naar normale werktijden. Het zal nooit een negen-tot-vijfbaan worden, maar het moet wel binnen de perken blijven. Ik heb moeten leren loslaten. Ik heb nu weer weekenden. Ik was gewend alles tot in detail goed te doen, maar dat kan gewoon niet als je zo’n groeiend bedrijf hebt. Je bent van zo veel dingen afhankelijk. Ik heb nu geleerd dingen ‘goed genoeg’ te doen. Vroeger op school wilde ik overal een tien voor halen, daar heb ik nu geen tijd meer voor.’

‘Krom en recht: net zo lekker en gezond!’

Jullie werk lijkt z’n vruchten af te werpen, zelfs Albert Heijn doet nu wat met gekke groenten. Gaat het de goede kant op met voedselverspilling?
‘Wat je nu soms ziet, is dat supermarkten gekke groenten goedkoper maken dan de perfecte groenten. Het is goed dat ze deze groenten in de schappen leggen. Maar waar we voor moeten oppassen, is dat de prijsstelling bevestigt dat de groenten minderwaardig zijn ̶ krom en recht zijn net zo lekker en gezond!’

Wanneer zijn alle gekke groenten gered en is het werk van Kromkommer af?

‘De discussie over gekke groenten wordt pas twee jaar gevoerd, daarvoor was het voor de meeste mensen geen issue. Nu sturen consumenten zelf brieven naar hun supermarkt om te vragen waarom er geen tweelingtomaten verkocht worden. Dat kunnen wij natuurlijk alleen maar toejuichen. We zijn pas klaar wanneer we niet meer nodig zijn en dat zie ik in de nabije toekomst niet gebeuren.’

Tekst: Tosca Sel
Fotografie: Levien Willemse