Toen de 21-jarige Morgane Le Breton in september haar vertrouwde leventje in een klein Frans dorpje verruilde voor Rotterdam, had ze geen idee wat haar te wachten stond. Ze was nog nooit in Nederland geweest, had haar familie nooit langer dan een paar weken hoeven missen en wist niet beter dan dat de relatie tussen studenten en docenten zakelijk en formeel was. Dat veranderde allemaal toen ze naar Rotterdam vertrok om daar een jaar lang te studeren, eerst IBaC (international business and career) en daarna IBEX (international business experience). Ze leerde op eigen benen te staan, verbeterde haar Engels en ontdekte dat Nederlandse docenten een stuk informeler zijn dan ze gewend was. ‘In een anderhalf uur durende powerpointpresentatie vertelde mijn nieuwe docent alles over zijn vrouw, kinderen, katten en hobby’s. Van mijn Franse docenten weet ik vaak niet eens de voornaam.’

‘Voordat ik in Rotterdam kwam studeren, had ik nog nooit de afwas gedaan.’

4,3 miljoen internationale studenten
Morgane is een van de vele reislustige studenten. Volgens de laatste cijfers van de OESO, Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, waren er in 2010 wereldwijd ruim 4,3 miljoen studenten in het buitenland voor stage of studie. Dat is ongeveer 2,4 procent van alle hogeronderwijsstudenten in de wereld. Ter vergelijking: in 1994 waren het er 1,7 miljoen. Deze groeiende groep is interessant om onder de loep te nemen. Want wat levert het op? Wat zijn de effecten van studeren in het buitenland?

Als je het de studenten zelf vraagt, heeft het antwoord bijna altijd te maken met zelfstandigheid. De 23-jarige Monique Snyder uit Canada (tweedejaars international business and languages) noemt het haar grootste prestatie. ‘Voordat ik in Rotterdam kwam studeren, had ik nog nooit de afwas gedaan of mijn eigen kleren gewassen. Daar had ik mijn moeder voor. Nu doe ik het allemaal zelf, en ik vind het nog leuk ook.’

Frontiers, een online uitgeverij voor wetenschappelijke tijdschriften, publiceerde eind 2013 een onderzoek naar de persoonlijke en professionele impact van deelname aan een internationaal studieprogramma. De cijfers liegen er niet om. Na terugkomst zijn studenten nieuwsgieriger (78%), socialer (54%) en is de drang naar méér avontuur toegenomen (69%).

‘Een spannende onderneming als studeren in het buitenland, zorgt voor toenemende hersenmassa.’

Psychotherapeut Dorien van Otterloo vindt dat niet gek. ‘Het is natuurlijk ook een groot avontuur. Je verlaat je comfort zone en komt jezelf tegen. Je ziet meer van de wereld en komt in aanraking met andere gewoonten. Zo’n spannende onderneming zorgt voor een toenemende hersenmassa, hebben wetenschappers ontdekt. Slechter word je er dus niet van.’

Schoon water niet vanzelfsprekend
Uit het onderzoek van Frontiers blijkt ook dat 80 procent van de studenten meer begrip heeft gekregen voor de cultuur van hun gastland. Andere eetgewoontes en lesmethoden, de verschillen tussen mannen en vrouwen, je leert een cultuur pas echt kennen als je er een tijd deel van uitmaakt.

Zo liep Tom den Breejen (25, vierdejaars small business en retail management) drie maanden stage in Oeganda waar hij werkte bij een koffiecorporatie en schoon water en een warme douche niet vanzelfsprekend waren. ‘Daar word je je pas van bewust als je het zelf meemaakt. Natuurlijk kende ik de verhalen, maar in het echt is het toch anders. Ik heb meer begrip gekregen voor de manier waarop mensen daar leven. In Nederland kunnen we soms moeilijk doen over kleine dingen terwijl we het zo goed hebben. Dat zet je ook weer aan het denken over je eigen cultuur.’

‘In Canada draait het allemaal om groots denken, vooruitkijken.’

Relativeren
Het ervaren en begrijpen van een andere cultuur zorgt ervoor dat je jezelf en je eigen cultuur leert relativeren. Maar het is ook essentieel voor de wereld, vindt de Engelse organisatie Education UK, onderdeel van British Council, het kenniscentrum ter promotie van de Engelse taal en cultuur. Deze organisatie beweert dat internationale studenten een grote bijdrage leveren aan globalisering. Met hun kijk op de wereld, internationale netwerk en begrip voor andere culturen zijn ze van essentieel belang voor het mondiale dorp waarin we leven, aldus Education UK.

De 25-jarige Stefan van Winden (vierdejaars international business and management studies) snapt die bewering. ‘Culturen kunnen veel van elkaar leren. Ik liep stage in Canada bij een bedrijf dat zich focust op de olie- en gasindustrie. Ik kwam in aanraking met de top van het bedrijf en maakte de Canadese werkcultuur van heel dichtbij mee. Totaal anders dan in Nederland. Het draait allemaal om groots denken, vooruitkijken. Daar kunnen Nederlandse bedrijven nog wat van opsteken. Het gaf mij in ieder geval veel inspiratie die ik hoop toe te passen in Nederland, en ik denk dat dat een essentiële les is van zo’n buitenlandstage.’

Helft minder kans op werkloosheid
En als je dan als afgestudeerde wereldburger met een buitenlands rugzakje op de arbeidsmarkt verschijnt, heb je dan automatisch een streepje voor? De Europese Unie deed in september onderzoek naar de gevolgen voor de werkgelegenheid van studenten die via het Erasmusprogramma over de grens hebben gestudeerd of stage gelopen. Wat blijkt? 64 procent van de werkgevers stelt buitenlandervaring op prijs en ex-Erasmusdeelnemers lopen de helft minder kans langdurig werkloos te worden. Maar, misschien nog wel belangrijker, 92 procent van de werkgevers is op zoek naar persoonlijkheidskenmerken die door buitenlandervaring worden versterkt. Denk bijvoorbeeld aan zelfvertrouwen, besluitvaardigheid, nieuwsgierigheid en tolerantie voor de normen en waarden van een ander.

Arend van Triest (35) kan het weten. Ruim tien jaar geleden vertrok hij voor zijn studie bouwkunde naar New York. Toen hij uiteindelijk op de arbeidsmarkt belandde, merkte hij dat hij opviel door zijn buitenlandervaring. ‘Het was altijd het eerste waar werkgevers over begonnen tijdens een sollicitatie. En dan gaat het niet per se om de reis zelf, maar om wat je daar geleerd hebt. Je kunt wel in je cv zetten dat je zelfstandig en ondernemend bent, maar je moet het ook kunnen bewijzen.’

‘Naar het buitenland gaan is niet voor iedereen weggelegd. Als je er nachtmerries van krijgt, raad ik het af.’

Niet voor iedereen
Moeten studenten nu massaal naar het buitenland om zichzelf te ontdekken en gigantisch carrière te kunnen maken? Nee, vindt therapeut Van Otterloo. ‘Het is niet voor iedereen weggelegd. Mensen denken vaak dat het goed voor je is om zo’n avontuur aan te gaan, maar als je al nachtmerries krijgt bij de gedachte dat je alleen op reis moet, raad ik het af. Depressieve mensen stimuleer ik bijvoorbeeld ook niet om op vakantie te gaan. Zoiets heeft vaker een negatieve dan een positieve uitkomst en ik denk dat dat in dit geval ook geldt.’

‘Je moet het ook zeker niet doen omdat het goed staat op je cv’, benadrukt ibms’er Stefan van Winden. ‘Doe het omdat je het wilt. Alleen dan word je er als persoon beter van en dat uit zich uiteindelijk vanzelf op je cv.’

Tekst: Femke Radder
Illustratie: Anna van Dooren