Veel jongeren maken de sprong van mbo naar hbo, maar allochtonen doet dat nog vaker dan studenten van westerse afkomst. Dat blijkt uit de jongste cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

De helft
Als ze hun mbo-diploma hebben behaald, gaat de helft van alle niet-westerse allochtonen meteen doorstuderen aan een hogeschool. Onder autochtonen is dat slechts een derde.

‘Het is herkenbaar’, zegt onderzoeker Mehmet Day van het Verwey-Jonker Instituut. ‘Ik ben zelf van oorsprong Turks en in mijn omgeving zie ik het veel gebeuren. Ik heb hier geen onderzoek naar gedaan, maar ik vroeg het een paar van mijn vrienden en die kennen het ook.’

Te vroeg
Waar komt dat verschil vandaan? Day wijst op de vroege selectie in het Nederlandse onderwijs: al op twaalfjarige leeftijd moet iedereen voorsorteren op universiteit, hogeschool of mbo. Voor allochtonen komt dat wel eens te vroeg.

Inderdaad, zegt hoogleraar diversiteit & onderwijs Maurice Crul van de Vrije Universiteit: ‘Je ziet dat de achterstand van allochtonen in het basisonderwijs afneemt naarmate ze in de hogere groepen komen. Nog een of twee jaar erbij en ze zouden net zo vaak als ieder ander naar de havo- of het vwo kunnen. Nu moeten ze vaak op het vmbo beginnen.’

Arts en ingenieur
In het mbo blijkt vervolgens dat allochtone jongeren de ambitie hebben om hogerop te komen, denkt Day. ‘Ze voelen misschien ook enige groepsdruk. Binnen migrantengemeenschappen staan beroepen als arts, jurist en ingenieur hoog aangeschreven. Ik ging zelf pedagogiek studeren en dat is geen gebruikelijke keuze. Voor mijn familie in Turkije vertaalde ik het voor het gemak als kinderpsychologie, want ze kenden het niet. Een oom vroeg toen: hebben kinderen dan psychologie?’

In andere landen gaat het net zo, vertelt Crul. ‘Migranten hadden meestal weinig kansen in hun land van herkomst, ook in het onderwijs. De eerste generaties komen naar een nieuw land om zichzelf te verbeteren, maar ze reiken natuurlijk maar tot een bepaalde hoogte. Ze dragen het migratieproject over op kinderen. Die moeten vervolmaken wat de ouders nog niet gelukt is. Immigrant optimism noemen ze dat.’

Aanmoedigen
De familie van Day past in dat beeld: ‘Mijn ouders hebben beiden op de basisschool gezeten en dat was het. Mijn vader was wel ambitieus maar heeft geen kans gekregen. Allochtone ouders willen hun kinderen erg motiveren en aanmoedigen om zo hoog mogelijk te komen. ‘Kijk hoe moeilijk wij het hebben: we moeten hard werken en hebben een laag inkomen’, zeggen ze dan.’

Maar als hij voorlichting geeft op open dagen – wat hij graag doet – ziet Day wel een opvallend verschil. Autochtone studenten komen met hun ouders (‘Soms zelfs bij voorlichting over masteropleidingen’) terwijl allochtonen in hun eentje langskomen. ‘Bij migrantenjongeren stopt de steun na de middelbare school: hun ouders weten vaak niet hoe ze kunnen helpen. Dan staan ze er alleen voor en hebben ze geen netwerk. Het scheelt enorm als een broer, zus, neef of nicht al hoger onderwijs volgt.’

‘Laat hem maar tegen de muur lopen, zo is het leven’

Eerste jaar zwaar
De overstap naar het hbo is niet altijd makkelijk. Vooral in het eerste studiejaar hebben mbo’ers het zwaar en vallen er veel uit. Dat geldt voor allochtonen nog meer. Toch moeten ze het maar gewoon proberen, meent Day. ‘Mijn broertje gaat het doen. Ik ben benieuwd of hij het gaat redden; hij heeft in elk geval de ambitie. Laat hem maar tegen de muur lopen als het toch niet kan. Zo is het leven nu eenmaal. Hij heeft in elk geval wel een netwerk om op terug te vallen als het lastig wordt.’

Crul vindt dat mbo’ers beter op het hbo voorbereid moeten worden. ‘Dat zeg ik al jaren. Je hebt nu eenmaal een grote groep leerlingen die helemaal niet in een mbo-beroep terecht wil komen en sowieso naar het hbo zal gaan. Als je dat weet, help ze dan ook. Na vier jaar vmbo en vier jaar mbo zijn ze minder goed voorbereid dan in vijf jaar havo. Vooral hun taalbeheersing is nog niet goed genoeg. Dat kan toch eigenlijk niet?’

HOP, Bas Belleman