Van mijn docent levensbeschouwing moesten we een bladzijde uit een Harry Potter-boek overschrijven. Voor een ander was het dus de begrippenlijst. De docent beeldende vorming liet je een autobiografie schrijven met als eis dat elke letter een andere kleur moest zijn. Er zijn genoeg (creatieve) uitspattingen om leerlingen aan het werk te zetten wanneer ze binnen je klaslokaal niet meewerken.

In tegenstelling tot andere sancties die je als docent/mentor oplegt (een uur terugkomen, een blokrooster, een uurtje corvee) zijn er geen duidelijke richtlijnen over strafwerk. Wanneer is iets strafwerk? Ik heb daar menig collega al over horen debatteren. Het ene kamp klampt zich vast aan het woord ‘straf’: het werk mag dus absoluut niet leuk zijn en het moet ook niet nuttig zijn. Als het nuttig is, dan leert de leerling en is het geen straf.

Het tegengeluid komt uit de hoek van docenten die vinden dat een leerling altijd je verantwoordelijkheid blijft. Ook als je hem even op de gang zet. Je zal hem dan een taak moeten meegeven, anders heeft ie gewoon een uurtje vrij. Deze mensen zijn vaak voorstanders van het geven van ‘nuttig’ strafwerk: de begrippen- of woordenlijst overschrijven, een verslag schrijven over het onderwerp waar over gesproken wordt.

In een artikel over strafwerk in NRC (daterend uit 2004) zegt een basisschooljuffrouw: ‘Ik geef nuttig strafwerk. Dan zet ik ze in het computerlokaal en moeten ze iets opzoeken over iets wat ze zelf leuk vinden. En een jongen met een lelijk handschrift heb ik laten oefenen met netjes schrijven.’

Ik schipper tijdens mijn lessen tussen deze kampen door. Noem me ouderwets, maar een school moet discipline kennen en sancties horen daar bij. En die sanctie hoeft niet altijd nuttig te zijn. Als mijn leerling wat steelt in een winkel geeft de politie ook geen aai over de bol en een nuttig taakje.

Tegelijkertijd is het voor mij als docent tijdverspilling om onzinstrafwerk op te geven en dat te gaan controleren. Als een leerling niet opgelet heeft tijdens mijn les is het misschien wel handig om de les in te halen door de paragraaf of de begrippenlijst over te schrijven. Ik blijf nog even besluiteloos. Misschien weet ik volgend schooljaar of ik strafwerk of nuttigwerk in ga zetten.

Iets om over na te denken, deze zomervakantie.

Bas