Bij de start van dit collegejaar stonden 35 studenten met een vluchtelingenachtergrond aan de HR ingeschreven. Profielen portretteerde drie van hen. Deze week: Ghada (27)
Studeert: Mode aan de Willem de Kooning Academie, vierde jaar. Hiervoor mbo toerisme.
Komt uit: Bagdad, Irak
In Nederland: Sinds 1998
Gevlucht: Met ouders en zus
In azc: Acht maanden

‘Toen Geert Wilders in november 2015 naar een azc ging, besloot ik in actie te komen en te gaan demonstreren. Ik maakte een sandwichbord waarop stond: “Ik was een vluchteling.” Ik had pennen bij me en demonstranten konden dan iets op het bord schrijven. Dat werden uiteindelijk allemaal aardige dingen, want het was een pro-vluchtelingen- en anti-Wildersdemonstratie. En eigenlijk vond ik dat jammer, want ik wilde in gesprek raken met tegenstanders, omdat ik hun positie ook begrijp. Mensen zijn bang voor veranderingen want ze zien een grote groep ‘anderen’ op zich afkomen. Ik vind dat je die angst niet moet negeren, dat je daar juist aandacht aan moet geven.

‘Hierna meldde ik me aan bij het azc in Utrecht, om vrijwilligerswerk te doen. Ik werd met open armen onthaald, want ik spreek goed Arabisch en werd meteen ingezet voor tolkwerkzaamheden. En de mensen daar wilden hetzelfde weten als wij destijds: “Wat staat mij te wachten? Hoe lang moet ik hier blijven? Hoe lang heb jij in een azc gezeten?”

‘Het was voor mij de eerste keer dat ik weer in een azc kwam sinds ik daar zelf woonde, achttien jaar geleden. Het zag er hetzelfde uit als vroeger, het enige wat nu echt anders is, zijn de smartphones. Dat triggerde me, want de huidige vluchtelingen hebben meer mogelijkheden om met hun omgeving te communiceren dan wij vroeger.

‘Ik was een vluchteling’

‘Ik vroeg drie meisjes van negen – dezelfde leeftijd als ik had toen ik in het azc zat – om met hun telefoons, of met wegwerpcamera’s die ik ze gaf, dingen vast te leggen die hen aan huis deden denken. En waar kwamen ze mee terug? Met selfies en foto’s van pepernoten, sinterklaas en de kerstboom. Ik dacht dat ik het niet goed had uitgelegd en vertelde nog een keer wat de bedoeling was, waarop zij reageerden met: “Dat hebben we toch gedaan? Dit ís thuis.” Vreemd genoeg maakte dat me jaloers. Ik voel me thuis in Nederland, maar er ontbreekt altijd iets. Ik zou er alles voor doen om nog een keer naar Irak te kunnen gaan. En deze meisjes? Die voelden zich hier na drie maanden al thuis. Met dit verhaal ging ik naar mijn ouders en mijn moeder zei: “Toen jij negen was, was je precies zo.” We zochten naar foto’s uit die tijd en inderdaad: ik zag mezelf handstandjes doen, een cavia verzorgen, fietsen en spelen in het park.’

Inmiddels was Ghada op school begonnen aan de minor cultural diversity en ze besloot om, naast de verhalen van de drie meisjes uit het azc, een film te maken waarin zij haar ouders interviewde. ‘Ik vroeg hen bijvoorbeeld: “Wat vond je belangrijk in de opvoeding? Vond je het moeilijk om met twee jonge kinderen in zo’n open maatschappij te landen? Wat wilde je ons meegeven?” Voor mijn moeder was het doorgeven van de liefde voor Irak en de Arabische taal het belangrijkste.

‘Tijdens deze minor ben ik mezelf heel erg tegengekomen. Ik dacht dat onze vluchtgeschiedenis niet zo veel invloed op me had. Maar het tegendeel bleek waar. Heel wat onverwerkte emoties zijn er in dit project uitgekomen. Ik weet nu ook meer van de geschiedenis van mijn ouders. Zij hadden een goed bestaan in Irak, hadden allebei een goede baan en moesten hier vanaf nul beginnen. In Nederland pakten ze al het werk dat ze konden krijgen aan, ook al was dat onder hun niveau, want ze hadden mijn zus en mij om voor te zorgen. Zij hebben hun leven geofferd voor dat van ons en het is ze gelukt om zich in de opvoeding van ons aan te passen aan een andere samenleving. In Irak ga je pas het huis uit als je naar een ander huis gaat, dat van je schoonouders. Ik woon op kamers, ik heb een Nederlandse vriend en dat verloopt allemaal zonder problemen. Mijn ouders hebben het goed gedaan. Ik heb veel aan ze te danken en hou van hen met heel mijn hart.’

Tekst: Dorine van Namen
Fotografie: Hans Reitzema