Het valt wel op. Van de ene school komen studenten die bijna allemaal zonder kleerscheuren het eerste jaar doorkomen (tachtig procent), terwijl de oud-leerlingen van een andere school vaak stranden (bijna vijftig procent).

Oppassen met snelle conclusies
Het onderzoek is verricht door Friese middelbare scholen en drie hbo-instellingen in Leeuwarden: Stenden, NHL Hogeschool en de Hogeschool Van Hall Larenstein. Ze zijn de enige die leerlingen en studenten zo nauwkeurig volgen.

‘Er zijn inderdaad grote verschillen tussen scholen’, vertelt Klaas Wybo van der Hoek, collegelid van hogeschool Stenden en voorzitter van het Friese samenwerkingsverband. ‘Al moet je oppassen met snelle conclusies. De ene lichting scholieren doet het nu eenmaal beter dan de andere.’

Prestatieafspraken
Hogescholen en universiteiten worden mede afgerekend op het studiesucces van hun studenten. Ze hebben prestatieafspraken gemaakt met het ministerie van Onderwijs waar miljoenen van afhangen. Alleen al daarom is het voor hen interessant om met de vooropleidingen samen te werken.

De Friese onderwijsinstellingen zijn dan ook niet de enige die zich hierover buigen. ‘Toevallig ben ik voor de Universiteit Twente ook de invloed van middelbare scholen op de prestaties van studenten in kaart aan het brengen’, zegt Roel van Asselt, deskundige op het gebied van de aansluiting tussen vooropleiding en hoger onderwijs. ‘Maar het valt niet mee om aan de gegevens te komen. Ik moet met handen en voeten door de archieven om ze boven water krijgen. Het is heel goed dat ze het in Friesland netjes bijhouden.’

Mbo-hbo
Ook de Vereniging Hogescholen buigt zich over dit onderwerp. Vooral de moeizame overstap van mbo naar hbo krijgt aandacht. Binnenkort ontvangen de hogescholen een tabel waarin precies staat van welke mbo-instelling studenten komen en hoe ze vervolgens presteren in het hbo. Die tabel is om redenen van privacy alleen bedoeld voor de onderwijsinstellingen zelf, zegt een woordvoerder.

Veel hogescholen (en in mindere mate universiteiten) onderstrepen hoe belangrijk de vooropleiding is: scholieren moeten beter leren rekenen en schrijven, zodat ze dat niet meer in het hoger onderwijs hoeven te leren. Soms willen ze meer grip op de instroom van studenten en pleiten ze voor selectie aan de poort.

Zachte, culturele kant
Maar een extra taal- en rekenles maakt de overstap naar het hoger onderwijs niet per se makkelijker, merken ze in Friesland, waar ze al jaren proberen om scholieren beter voor te bereiden. ‘Het gaat vooral om de zachte, culturele kant’, zegt Van der Hoek. ‘Het helpt als leraren met hart en hoofd aandacht besteden aan de studiekeuze van hun leerlingen en de voorbereiding op het vervolgonderwijs. En het is ook belangrijk dat leraren de nieuwsgierigheid van hun leerlingen prikkelen, zodat ze echt zin hebben om te gaan studeren.’

Het is niet meer dan logisch om jongeren een handje te helpen, vindt Van der Hoek. ‘Je hoeft ze niet in het diepe te gooien. Moeten ze het soms allemaal zelf uitzoeken als ze van de middelbare school komen? Alsof je op je zeventiende, achttiende jaar van de ene op andere dag volwassen bent geworden. Natúúrlijk is het soms moeilijk om je draai te vinden in het hbo.’

HOP, Bas Belleman