‘Hbo moet problemen niet afschuiven’
Gepubliceerd: 9 May 2016 • Leestijd: 2 minuten en 29 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.Een jaartje langer naar de middelbare school, helpt dat misschien om de torenhoge uitval in het hbo te bestrijden? Politici vinden het een sympathiek idee, maar vrezen dat het niet genoeg zal helpen.
Ze beginnen vol goede moed aan hun opleiding, maar bijna één op de zes hbo-studenten struikelt al in het eerste studiejaar. Ook halen steeds minder studenten uiteindelijk hun diploma. Jaar na jaar kalft het ‘studiesucces’ af.
Schakelklas
Maar wat is de oplossing? Is het een idee om de havo net als het vwo zes jaar te laten duren, zoals voorzitter Thom de Graaf van de Vereniging Hogescholen onlangs opperde? En moeten mbo’ers misschien een halfjaar of zelfs een jaar extra naar een schakelklas voordat ze de sprong naar het hbo mogen wagen?
‘Ik ben niet per se voor of tegen dit voorstel’, zegt Kamerlid Pieter Duisenberg van regeringspartij VVD. ‘Maar er zitten wel haken en ogen aan. We zouden dan ingrijpen in het hele stelsel, dus dan zouden we ook iets wijzigen voor de leerlingen voor wie vijf jaar havo een uitstekend aanbod is, en die heel goed naar het hbo kunnen.’
Helpen bij ontdekkingsreis
Het is bovendien maar de vraag of het veel oplost. Het probleem ligt volgens de VVD bijvoorbeeld ook bij de hulp die leerlingen op de middelbare school bij hun studie- en beroepskeuze krijgen. ‘Het gaat erom dat jongeren ontdekken wat hun talenten en hun drijfveren zijn. Scholen moeten helpen bij die ontdekkingsreis. Er zit te veel verschil tussen decanen en docenten die leerlingen begeleiden bij hun studiekeuze. Je moet maar net geluk hebben met wie je voor je krijgt.’
Zijn collega Paul van Meenen van oppositiepartij D66 ziet zo’n extra jaar wel zitten. ‘Wat mij betreft krijgt iedere leerling recht op zes jaar voortgezet onderwijs, en dat geldt zowel voor havisten als vmbo’ers.’ Dan kunnen ze volgens Van Meenen ‘stapelen’ of enkele vakken op een hoger niveau volgen.
Zelf aanpakken
Maar is dat dan dé oplossing voor de uitval in het hbo? Van Meenen: ‘Ik heb als hoofd van een gemeenschappelijke propedeuse van een heao gewerkt: toen pakten we deficiënties van studenten zelf aan. Nu suggereert de Vereniging Hogescholen dat alle problemen al vóór het hbo moeten worden opgelost. Dat is het afschuiven van het probleem naar het voortgezet onderwijs.’
De Socialistische Partij heeft zijn bedenkingen. ‘Het is inderdaad een idee om de havo een jaar langer te laten duren, niemand kan ontkennen dat er wat inzit’, zegt Kamerlid Jasper van Dijk. ‘Maar aan de andere kant, ons onderwijs is zo ingericht dat het voor leerlingen mogelijk moet zijn de havo in vijf jaar te halen. Welke leerlingen wil je dan een jaar langer geven?’
Kleinere klassen
Datzelfde geldt ook voor het schakeljaar na het mbo, meent Van Dijk: het kan wel helpen, maar bij sommige studies gaat het allang goed en is zo’n schakeljaar helemaal niet nodig. ‘Daarom pleit ik liever voor kleinere klassen, meer tijd voor docenten om lessen voor te bereiden. Ook dat heeft te maken met de uitval op het hoger onderwijs.’
De ChristenUnie ten slotte ziet zo’n extra jaar voorlopig niet zitten. Natuurlijk moeten havo en mbo goed op het hbo aansluiten, zegt Kamerlid Eppo Bruins, maar dat zou sowieso moeten. ‘Sleutelen aan het systeem is niet de oplossing. Zomaar weer extra jaren ergens aan vastplakken leidt niet automatisch tot een hogere kwaliteit van onderwijs. De ChristenUnie investeert liever in leraren.’
Aansluiting
Er valt ook al veel te winnen als de aansluiting tussen de verschillende schooltypen verbetert, aldus Bruins. ‘Het verlagen van de ‘schotten’ is heel belangrijk. We zien dat ouders steeds meer kiezen voor ‘categoraal’ onderwijs, er is een overdreven hang naar ‘excellentie’ en kinderen moeten te snel kiezen.’
HOP, Bas Belleman
Het onderwijs is, helaas, nog te ouderwets ingesteld. Ik begrijp dat het in de jaren 70 nog belangrijk was om terminologie uit je hoofd te leren, en formules op te kunnen noemen. Tegenwoordig is het met de beschikbare informatie niet meer nodig om dit op deze manier te leren. Jonge studenten raken hier gedemotiveerd van, aangezien zij ook wel begrijpen dat alle informatie online te krijgen is. Gedemotiveerde leerlingen halen slechte cijfers en hebben tevens een negatieve invloed op het groepsproces binnen een klas.
Breng het onderwijs naar de 21ste eeuw en de uitval zal lager zijn.
Wat de hogescholen eerst eens zouden moeten doen is kijken waarom de uitval zo hoog is.
Komt dit omdat de studenten “slecht” zijn voorgelicht over de opleiding, omdat het toch niet leuk was of omdat de student uiteindelijk niet slim genoeg blijkt te zijn? De eerste twee redenen worden volgens mij niet opgelost door een extra jaar op de middelbare school. Dan werkt het veel beter om de middelbare scholieren meer studiekeuze testen te laten doen en meer naar open dagen te sturen (ik moest bijvoorbeeld in mijn examenjaar een verslag schrijven over eventuele studiemogelijkheden en naar open dagen). En aangezien er zat studenten vanaf de havo die gewoon afstuderen op hbo, is het havo niveau van de middelbare scholen gewoon goed en hoeft daar dus geen extra jaar bij. En het vmbo niveau is niet bedoeld om aan te sluiten op hbo niveau, maar op mbo niveau.
Een schakeljaar tussen het mbo en het hbo is niet zo’n slecht idee. De meeste mbo afgestudeerden sluiten misschien wel qua niveau aan op het hbo, maar niet perse qua mentaliteit. Het is best mogelijk dat een mbo student op zijn sloffen door zijn/haar opleiding heen gaat en daarna op het hbo erachter komt dat het toch een stuk moeilijker is, ook in combinatie met het extra huiswerk en de eigen verantwoordelijkheden. De overstap van havo naar hbo is al groot, maar de overstap van mbo naar hbo nog meer heb ik het idee. (Ik heb een broer op het mbo en die heb ik nog nooit huiswerk zien maken. Ook wordt er voor hem in de gaten gehouden of de studievoortgang goed gaat.) Als je dan ineens aan al het werk op de hbo wordt blootgesteld kan dat net zo demotiverend zijn als een opleiding die niet leuk blijkt te zijn, ook al is het qua niveau mogelijk. Als een student nooit iets heb hoeven doen voor zijn/haar opleiding (huiswerk of erop letten dat alles goed gaat), kan je niet verwachten dat hij/zij het ineens kan op het hbo.
Ik denk dat het grootste probleem ligt bij de beroerde staat waarin leerlingen de Havo verlaten, als je zonder wiskunde B natuur en gezondheid kan doen mis je gewoon een hoop informatie die je op een beta studie wel nodig hebt. En ook het niveau Nederlands is tegenwoordig om te wenen, dit helpt ook niet echt mee.
Ook is de zelfstandigheid die verwacht wordt best hoog voor jongeren maar dit is een probleem van alle tijden…
Dit is allemaal geen reden om het HBO “makkelijker” en “leuker” te maken, misschien is juist een tussenjaar een beter idee voor de meeste studenten zodat ze een studie kiezen die ze daadwerkelijk willen i.p.v. iets wat mama en papa een goed idee vinden en misschien wat meer zelfstandigheid kunnen kweken in dat tussenjaar. Of in meerdere tussenjaren, whatever floats your boat.
Ik denk niet dat de manier van onderwijs fout is, stampen en kennis paraat hebben levert zoveel meer tijdwinst op dan alles opzoeken “omdat ik alles onmogelijk kan onthouden”
Is het geen verstandig plan om eerst eens een paar jaar lang bij te houden waarom studenten stoppen met de opleiding, alvorens hier oplossingen voor te gaan verzinnen?
Dit zijn dingen die de HR aan haar leerlingen leert, maar ze past deze blijkbaar niet zelf toe?Stel eerst eens vast wat het probleem is. Daarna kan je inventariseren hoe groot het probleem is, om vervolgens te analyseren waar het probleem vandaan komt. Pas als al die stappen doorlopen zijn kan je oplossingen bedenken voor dit probleem.
Oorzaak van het probleem is niet de student die met verkeerde verwachtingen of een gebrek aan studievaardigheden aan een opleiding begint, maar de verwachting van politici, bestuurders, managers, docenten, ouders dat studenten volgens plan een proces doorloopt en dat dit proces te managen is. Deze verwachting berust voornamelijk op een industrieel concept; onderwijs processen worden zodoende ontworpen en uitgevoerd als industriele processen, waar uniformiteit, voorspelbaarheid, schaalbaarheid en efficientie de belangrijkste uitgangspunten zijn. Studenten dienen zich als een homp koekjes deeg te vormen naar de mallen en tempo van de onderwijs machinerie, met als eindresultaat een goudgeel gebakken koekje dat klaar is voor de arbeidsmarkt. Studenten zijn echter geen koekjes, en een onderwijsinstelling zou niet een koekjes fabriek moeten zijn. Een student die vroegtijdig afhaakt is dus niet een mislukt koekje, maar eigenlijk een geslaagd koekje. De student heeft iets geleerd, hij/zij is vroegtijdig tot het inzicht gekomen: “dit is niet mijn studie” en maakt een wijs besluit om een betekenisvollere bestemming aan zijn/haar leven te geven. Bestuurders en managers mogen dan termen gebruiken als “binding met de student”, om iedereen te doen geloven dat studenten geen koekjes zijn, in werkelijkheid wordt een hogeschool gerund als een fabriek, waarbij kwaliteit is gedefinieerd als een verzameling industriele maatstaven – de zogenaamde “Big Five”. De echte waarde die een hogeschool kan – of zou moeten – leveren wordt zelden genoemd: maatschappelijke waarde. Wat voegt de student uiteindelijk toe aan de maatschappij? En daarmee bedoel ik niet een financiele waarde als “een hoger inkomen, dus meer inkomsten belasting”… maar wat draagt de student op zowel de korte als de lange termijn bij aan de kwaliteit van leven van anderen? Zolang de “metrics” niet aangepast worden, zullen de processen ook niet veranderen en de student nog steeds als koekjes gezien worden en verwacht iedereen dat ze zich als koekjes gedragen.
@Karel Anker:
We hebben een uitgebreide mix van kwantitatief en kwalitatief onderzoek gebruikt om de problematiek te analyseren. Hieronder een paar van de analyses incl duiding die we publiekelijk hebben gedeeld:
1. Een goede introductie is de blog van Ron Bormans waarin het schakeljaar wordt voorgesteld met verwijzingen naar onderzoek:
https://www.hogeschoolrotterdam.nl/blogitem/ontmoeting-73–de-rotterdamse-aanpak/33443/
2. 100 dagen HR. Het recent uitgekomen rapport van Claudia Gomes, afgenomen onder ruim drieduizend eerstejaars:
https://www.hogeschoolrotterdam.nl/contentassets/aad3fbe2a3da4b19ae0ecd572cafd208/rapport-100-dagen-hr-def-extern.pdf
3. ‘De cijfers spreken’, een duiding van de statistische studiesucces analyse van Maaike Bajwa.
https://www.hogeschoolrotterdam.nl/hogeschool/nieuws/blog-ron-bormans/ontmoeting-68–de-cijfers-spreken/
4. Het essay ‘Kwaliteit in de klas’ is een samenvoeging van verschillende onderzoeken met analyse en reflectie. We hebben dit gecombineerd met gesprekken met ruim 200 docenten. Een van de opvallendste uitkomsten was de nadruk van docenten op deficiënties bij mbo-instroom op het vlak van taal en wiskunde.
https://www.hogeschoolrotterdam.nl/contentassets/44b2f64668cd493ca11320b19aae512b/essay-kwaliteit-in-de-klas-van-hogeschool-rotterdam.pdf
In Juli presenteren we twee verdiepende onderzoeken naar uitval (conferentie wordt nu georganiseerd). Een rapport van Roel in ‘t Veld en een rapport van interne onderzoekers die met name mbo-dropouts hebben geïnterviewd.
@MC Maar waarom hebben deze geslaagde koekjes 3, 4 of soms meer pogingen nodig om eindelijk de goede koekjesopleiding te kiezen? Dat ze dit nodig hebben is, wat mij betreft, geen probleem. Het vervelde is dat deze koekjes de andere belastingbetalende koekjes heel veel koekjesgeld kosten. Dan is het toch geen dom idee om te proberen ervoor te zorgen dat deze koekjes in een keer de juiste koekjesopleiding kiezen?
Het is niet meer dan normaal om te verwachten dat scholieren zich laten vormen door een opleiding. De opleiding is er namelijk voor om deze mensen, de naam zegt het al, op te leiden voor een bepaald beroep of bepaalde branche. De hele samenleving betaald mee aan die opleiding, dan is de verwachting dat de personen later een plaats in de maatschappij zullen vullen. Als je wilt kan je ook stoppen met je opleiding en je hele leven wijden aan het knuffelen van bomen/dieren/vluchtelingen (streep door wat niet van toepassing is). Het vervelende hierbij is dat je afhankelijk bent van de goudgeel gebakken koekjes die in het in hun hart kunnen vinden jouw hobby’s te betalen met een uitkering.