Het einde van 650 zzp-docenten op de HR
Gepubliceerd: 31 May 2016 • Leestijd: 7 minuten en 31 seconden • Longread Dit artikel is meer dan een jaar oud.De Hogeschool Rotterdam hangt een naheffing van ruim één miljoen euro boven het hoofd omdat er de afgelopen vijf jaar honderden zzp’ers voor de klas stonden die door de Belastingdienst zijn aangemerkt als pseudowerknemers.
Daarom worden de aangescherpte fiscale regels, die sinds 1 mei van kracht zijn, nu heel strikt uitgevoerd. De 650 zzp-docenten die bij de HR aan het werk zijn, moeten in dienst komen. Daar zijn ze lang niet allemaal blij mee.
Monique Smeets is freelance journalist en staat twee uur in de week voor de klas bij de HR. Sinds 2013 verzorgt ze bij CMI (communicatie, media en informatietechnologie) het keuzevak ‘overtuigend communiceren’ dat ook door studenten van andere instituten gevolgd kan worden. Een leuke klus die ze met veel plezier uitvoert, maar die ze binnenkort misschien kwijtraakt omdat er geen zzp’ers meer ingezet mogen worden in het onderwijs.
In dienst of payrollbedrijf
Het kabinet pakt de doorgeslagen flexibilisering op de arbeidsmarkt aan. Het werken met tijdelijke contracten was al flink ingeperkt en nu wordt ook inzet van zelfstandigen aan banden gelegd. En dat heeft pijnlijke consequenties voor de HR. Sinds 1 mei kunnen hogescholen alleen nog zzp’ers inschakelen als er met een modelovereenkomst wordt gewerkt die is goedgekeurd door de Belastingdienst. Zo’n modelcontract is er wel voor ondersteuners, maar niet voor zzp’ers die voor de klas staan. ‘Daardoor kunnen zzp’ers niet meer ingezet worden bij het uitvoeren van structurele activiteiten in het curriculum’, stelt Ostara de Jager-Bes, directeur onderwijs en ontwikkeling (OeO). ‘Zzp’ers die docent willen blijven, moeten daarom in dienst komen bij de HR of bij een payrollbedrijf dat de docent weer uitleent aan de hogeschool.’
Dat klinkt eenvoudig, maar het is een mega-operatie. Want Monique Smeets is bepaald niet de enige zzp’er die voor de klas staat. Terwijl andere hogescholen na waarschuwingen van de Belastingdienst twee jaar geleden de inzet van zzp’ers al beperkten of freelance docenten helemaal in de ban deden, bleven zelfstandigen in Rotterdam van harte welkom. Begin dit jaar werkten er 817 zzp’ers bij de HR, van wie 650 in het onderwijs, blijkt uit een inventarisatie van de dienst OeO. Dat betekent dat een op de vier HR-docenten zzp’er is. De meesten werken hooguit een paar uur per week voor de hogeschool, maar ook zzp’ers die kleine klusjes uitvoeren, moeten in dienst komen. Kortom, met alle 650 freelance docenten moet een nieuw, fiscusproof arbeidscontract worden gesloten.
Een op de vier HR-docenten is zzp’er.
Monique Smeets is nog in gesprek over een nieuw contract. ‘Er wordt naar oplossingen gezocht: payroll, een contract met de HR of een andere mogelijkheid.’ In loondienst komen lijkt haar geen aantrekkelijke optie omdat ze naast haar docentschap zelfstandige wil blijven. Het keuzevak dat Smeets verzorgt, levert haar een baan op van hooguit een halve dag per week. Na de inhoudingen blijft er van het bedrag dat ze verdient waarschijnlijk bijna niks over. ‘In loondienst ga ik er alleen maar op achteruit.’
Superspecialisten
Volgens Ostara de Jager zijn er 120 tot 130 zzp’ers die in een vergelijkbare situatie zitten. Onder hen een klein aantal ‘superspecialisten’ dat misschien nog ingezet kan worden op basis van de ‘modelovereenkomst geen werkgeversgezag’ die half mei door de Belastingdienst is goedgekeurd. Maar in die modelovereenkomst gaat het om toppers uit de beroepspraktijk die over unieke expertise beschikken en zelf bepalen wat ze komen vertellen. Denk aan André Kuipers die een paar lezingen komt geven over ruimtevaart of Fidan Ekiz die een serie workshops verzorgt over haar documentaires.
‘Er zijn instituten die hopelijk iets hebben aan deze modelovereenkomst’, stelt De Jager, ‘maar het gaat om een heel select gezelschap dat maar voor een heel beperkt aantal uren per jaar ingehuurd kan worden.’ Voor zzp’ers die een regulier vak verzorgen biedt deze modelovereenkomst geen oplossing, zij moeten echt in dienst komen of hun docentschap opgeven. Monique Smeets begrijpt daar niets van. ‘Het is toch vreemd dat ik een klus dreig kwijt te raken waar ik blij mee ben en die ik naar volle tevredenheid van de opdrachtgever uitvoer?’
De nieuwe fiscale regels bieden volgens De Jager weinig ruimte voor een andere interpretatie. ‘Daarom volgt de HR deze strakke lijn en dat geeft veel gedoe. Elke individuele situatie moet bekeken worden en we proberen met iedere zzp’er passende afspraken te maken. Maar soms lukt dat niet en zal er afscheid genomen moeten worden.’
Pseudowerknemers en de Belastingdienst
Maar de HR past de nieuwe regels ook strikt toe omdat de hogeschool scherp in de gaten gehouden wordt door de Belastingdienst. Bij een controle vorig jaar bleek dat ongeveer tien procent van de zzp-docenten de afgelopen vijf jaar ook volgens de oude, ruimere regels niet voor de klas had mogen staan. Over het loon van deze pseudowerknemers had de hogeschool inkomstenbelasting en premies moeten afdragen. De Belastingdienst int de belasting en premies met terugwerkende kracht alsnog.
Er wordt nog druk onderhandeld over de hoogte van die naheffing, maar collegelid Jan Roelof houdt er rekening mee dat het de HR ruim één miljoen euro gaat kosten. Hij benadrukt dat de hogeschool vrijwillig heeft meegewerkt aan de controles. ‘De inspectie heeft ons benaderd voor horizontaal toezicht en wij willen daarin mee gaan. Daarvoor moesten we eerst schoon schip maken in het zzp-dossier, want daarover zijn we al jaren in debat met de Belastingdienst.’
Horizontaal toezicht is de nieuwe werkwijze van de Belastingdienst waarbij inspecteurs niet achteraf kijken of een instelling zich aan de fiscale regels heeft gehouden, maar vooraf beoordelen of de regels goed worden geïnterpreteerd. ‘Als je een issue hebt op fiscaal gebied, leg je dat voor en dan zegt de inspectie of je het goed doet. Daarmee voorkom je discussies achteraf’, legt Roelof uit. ‘Je ontwikkelt een volwassen relatie met de fiscus die is gebaseerd op vertrouwen.’
De omgang met het zzp-dossier is een soort testcase.
De Belastingdienst wil uiteraard zeker weten dat de hogeschool het vertrouwen verdient. Als de HR belooft dat er geen zzp’ers meer ingezet worden in het reguliere onderwijs, moet de hogeschool laten zien hoe ze ervoor zorgt dat de instituten en opleidingen dat inderdaad niet doen. ‘De Belastingdienst wil ook zien of wij de goede controlemaatregelen nemen’, aldus Roelof. Daarvoor maakt de HR een controleprotocol dat ook weer ter goedkeuring wordt voorgelegd.
De omgang met het zzp-dossier is dus een soort testcase. De HR wil laten zien dat de nieuwe, aangescherpte regels voor de inzet van zzp’ers strikt worden toegepast en gehandhaafd. Daarom moeten alle zzp’ers die in het onderwijs werken in dienst komen en worden overeenkomsten met andere zzp’ers door p&o tegen het licht gehouden. Bovendien worden alle facturen van zzp’ers door de dienst AIC gecontroleerd, vertelt Ostara de Jager.
Los zand
Het is dus echt einde oefening voor de zzp-docent. Fons van Maldeghem, voorzitter van de medezeggenschapsraad (cmr), vindt dat jammer. ‘Er is niets tegen werken met zzp’ers als het om tijdelijke klussen als supervisie of afstudeerbegeleiding gaat’, vindt hij. ‘Dat heeft de overheid ook jaren gedoogd. Er moesten ook meer zelfstandigen komen, maar nu het er meer dan één miljoen zijn, worden ze ineens weer gedwongen een dienstverband aan te gaan.’
Maar dat beleid heeft ook positieve kanten, geeft Van Maldeghem toe. Het in dienst nemen van zzp’ers helpt bij het verkleinen van de flexibele schil en daar dringt de cmr al jaren op aan. ‘Voor tijdelijke klussen kun je flexwerkers inhuren, maar voor structurele taken moet je niet steeds nieuwe flexwerkers invliegen. Kwaliteit lever je niet met los zand.’
Dat vindt het college van bestuur inmiddels ook. ‘We hebben de afgelopen jaren een te grote flexibele schil opgebouwd’, stelt Jan Roelof. Het afgelopen jaar had twintig procent van de werknemers een tijdelijk contract en werd tien procent van de loonsom besteed aan personeel niet in loondienst (PNIL): zzp’ers, uitzendkrachten en payrollers. Dat moet omlaag, want flexwerkers hebben weinig binding met de studenten, betoogt Roelof. ‘Daarmee wil ik de mensen die het betreft niet diskwalificeren, die zijn op basis van hun vakkennis uitgenodigd een bijdrage te leveren aan het onderwijs. Maar we streven er echt naar docenten aan ons te binden, om professionalisering mogelijk te maken en daarmee de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren.’
Kwaliteit lever je niet met los zand.
Dat de Belastingdienst de regels heeft aangescherpt, komt de HR ondanks de pijnlijke naheffing dus niet slecht uit. ‘Blij word ik er natuurlijk niet van’, stelt Roelof. ‘Het levert op dit moment behoorlijk wat problemen op. Er zijn natuurlijk afspraken met zzp’ers gemaakt, daar moet je zorgvuldig mee omgaan. Maar ik denk dat als de regeling eenmaal goed is ingevuld, het niet slecht is voor het onderwijs.’
Dat het onderwijs er inhoudelijk juist onder lijdt omdat er geen vakmensen met praktijkkennis meer ingehuurd kunnen worden, bestrijdt het collegelid. ‘Het werken met zzp’ers heeft goede kanten, maar de constructie is gebruikt op een manier die niet de bedoeling was. Dat je incidenteel vakmensen van buiten inhuurt die een expertise hebben die wij nooit kunnen opbouwen is prima en dat kan ook nog steeds. Maar het is nooit de bedoeling geweest om grote aantallen zzp’ers in te huren om vakken te geven die ook door docenten die we al in huis hebben verzorgd kunnen worden. Er is een praktijk ontstaan die niet goed is en daar komt nu terecht een einde aan.’
In dienst bij HR of payrollconstructie?
Zzp’ers staan niet te trappelen om in dienst te komen bij de HR, maar instituten en opleidingen zijn ook niet blij met het nieuwe beleid. Als ze hun zelfstandigen in dienst moeten nemen, zijn ze duurder uit. Want zzp’ers zijn natuurlijk niet voor niets zo populair geworden: ze zijn goedkoop en superflexibel.
Een tijdelijk dienstverband mag sinds vorig jaar nog maar twee jaar duren en in die tijd mogen er maximaal drie contracten worden afgesloten. Maar met een zzp’er kan je net zo veel en net zo vaak een contract afsluiten als je maar wilt en als je geen werk meer hebt, zijn er geen opzegtermijnen en wachtgeldverplichtingen. Als zzp’ers ziek zijn, hoef je ze niet door te betalen en ze hebben ook geen recht op vakantiegeld. Daar komt nog bij dat zzp’ers die een tijdelijk contract krijgen in staat gesteld moeten worden om een didactische bevoegdheid en een master te halen als ze die nog niet hebben.
Daarom raadt de dienst OeO instituten aan in zee te gaan met een payrollbedrijf als nu al duidelijk is dat de zzp’er niet duurzaam ingezet zal worden of niet aan de aanstellingseisen voldoet. Het is op de korte termijn duurder, want payrollbedrijven verdienen natuurlijk aan de uitleenconstructie, maar het bespaart op de langere termijn. En je blijft flexibel, want payrollbedrijven mogen hun werknemers zes contracten in 5,5 jaar aanbieden voor ze een vast dienstverband moeten aangaan.
Maar elke voordeel heeft natuurlijk z’n nadeel. Als de 650 zzp’ers die nu voor de klas staan, allemaal via een payrollbedrijf worden ingehuurd, wordt de flexibele schil niet kleiner. ‘Ik kan me voorstellen dat je kiest voor een payrollconstructie als het gaat om vervanging wegens ziekte of zwangerschapsverlof’, stelt Jan Roelof. ‘Maar in principe willen we dat zzp’ers een aanstelling bij de HR krijgen.’
Tekst: Yvonne van de Meent
[…] hogeschool.’ Onder de zzp-docenten is lang niet iedereen blij met deze maatregel, zo staat op het blog van de Hogeschool te […]
Met het verdwijnen van de VAR is er onrust gekomen in de wereld van opdrachtgevers en zzp’ers. Het idee bestaat dat deze onrust kan worden weggenomen door te gaan werken met een intermediair. Werken met een intermediair wil echter niet altijd betekenen dat er geen modelovereenkomst nodig is of dat het risico voor de opdrachtgever verdwijnt.
Werken met intermediairs geeft nog geen zekerheid over het ontbreken van een dienstbetrekking. In bepaalde situaties kan een echte dan wel een fictieve dienstbetrekking ontstaan. Het is dus belangrijk ook in situatie waarbij je kiest voor een intermediair te beoordelen of er sprake kan zijn van een dienstbetrekking en of het nodig is een modelovereenkomst te gebruiken.
bron:
http://www.bc.nl/kennisbank/juridische-zaken/voorbeeldcontracten/34155-Intermediair-geen-vervanging-voor-modelovereenkomsten.html
Wat blijft er over van een ZZPer als hij AL (minimaal 3 ) zijn langdurige opdrachtgevers via een payroll bedrijf dient te gaan uitvoeren?
De regels – geldig sinds ongeveer 1930 – zijn niet veranderd, maar er wordt niet meer gedoogd. De regels voor docenten zijn al jarenlang, zeker sinds de communicatie in 2014 over Saxion hogeschool in Deventer, zéer duidelijk. Aan alle betrokkenen.
Er zijn slechts twee echte veranderingen:
1e De bescherming van het VAR-condoom is komen te vervallen (‘Door de massa VAR-bomen was het bos niet meer te ervaren’).
2e De handhaving van de regels vindt plaats, mede door de ongeveer 900.000 mensen die beweren zzp’er te zijn. De wal heeft het schip gekeerd en het kaf kan nu van het koren gescheiden worden. Straight & Een no regret option’.
– Deze reactie is in strijd met onze spelregels (http://profielen.hr.nl/spelregels-website-profielen/) en daarom door de redactie verwijderd. –
Prima dat de HR meer docenten wil aannemen en haar flexibele schil wil verkleinen. Maar waarom biedt men dan in principe een jaarcontract? Dat helpt (mij) niet om een definitieve overstap naar het onderwijs te maken.
De nieuwe regels zijn begrijpelijk. Te vaak is in sommige sectoren van het bedrijfsleven misbruik gemaakt van medewerkers door hen te ontslaan en als ZZP-er in te huren. Met name TPG Post is hier een voorbeeld van. Maar wat nu als je als ZZP-er bij de HR bent gestart en daar al jaren op verschillende plekken invalt om gaten op te vullen die zieke, zwangere of anderszins afwezige docenten laten vallen? Ik ben daar zeer tevreden mee en denk dat de HR ook geen reden tot klagen heeft over mijn functioneren. Toch moet deze relatie worden beëindigd, omdat de HR in mijn situatie en volgens haar eigen regels geen contract kan aanbieden. Jammer, jammer, jammer. Want ik ‘hoefde’ nog maar één jaar; daarna neemt een pensioenfonds het over. En op deze leeftijd wordt het lastig om een vervangende activiteit te vinden. Zeker zo’n leuke activiteit als ik nu op de HR heb.
Nou, die “pay-roll aanbeveling” door O&O heeft nogal onbehoorlijk betaal-gedrag bij een van de HR-instituten teweeggebracht: men wil de externe docent graag via pay-roll inzetten (wat vooral voor HR nuttig en nodig is), maar heeft de rekening voor het tussenkomst van Randstad bij de docent neergelegd: docent zou, als het aan dit instituut ligt, 45% van de uurloon aan Randstad moeten betalen voor “facturering en contractering”….een soort “gratis ride”.
Toen docent dit weigerde probeerde HR weer een andere “bijna gratis” ride (te lang verhaal) en bleef maar de betaling uitstellen en wederom de rekening voor de nieuwe “constructie” bij de docent neerleggen… Naast het feit dat in dit geval de docent nadrukkelijk een specialisatie heeft (en reeds goedgekeurde modelovereenkomst gebruikt had kunnen worden) is hier ook sprake van een soort arrogantie van grote onderwijsinstelling: docent is een soort “wegwerpobject” die makkelijk vervangen kan worden en bijna “docent moet betalen voor het gunnen van werk bij HRO”.
Resultaat: een weggepest docent en (vanwege vanbetaalgedrag van HR) een arbeidsconflict.