Gezocht: docenten informatica
Gepubliceerd: 20 June 2017 • Leestijd: 2 minuten en 19 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.Het studentenaantal van de opleiding informatica van de HR zit in de lift. Dat is mooi, want er is vraag naar afgestudeerde informatici. Eén probleem: die vraag betreft ook informatici die kunnen lesgeven, op de HR.
Er is de afgelopen jaren een continue vraag naar docenten, vertellen Erik van Dijk en Albert Hofstede, onderwijsmanagers bij technische informatica en informatica. Hofstede: ‘Er is op dit moment een structurele personeelsbehoefte van 11,4 fte. Terwijl we nu voor beide opleidingen in totaal 45 fte aan het werk hebben.’
Van 4 naar 12 eerstejaarsklassen
De opleiding informatica groeide de afgelopen jaren fors. Vier jaar geleden telde de opleiding vier eerstejaarsklassen, nu zijn dat er twaalf. Van Dijk: ‘De eerste groei kun je opvangen, maar op een gegeven moment wordt dat moeilijker. De huidige docenten willen heel graag, maar om te voorkomen dat ze overbelast raken, moeten wij op de rem trappen en zeggen: beperk je plannen, want we zijn met te weinig mensen.’
Van die ‘weinige mensen’ zijn er ook nog eens veel nieuw. Het huidige docentenbestand bij informatica bestaat voor de helft uit personen die er twee jaar geleden nog niet werkten. Hofstede: ‘Veel van hen hebben geen docentenervaring en eigenlijk is er voor hen te weinig tijd om goed ingewerkt te raken.’
Omlaag in de Nationale Studentenenquète
De opleiding merkte het aan de recente uitkomsten in de Nationale Studenten Enquète (NSE), waar de algehele score voor informatica daalde van 3,7 naar 3,2 (op een vijfpuntschaal). Grote dalers zijn de onderwerpen ‘informatie’ en ‘toetsing & beoordeling’. Van Dijk en Hofstede denken wel te weten waarom. Van Dijk: ‘Rond februari zijn er een aantal eerstejaarsklassen bij elkaar gevoegd. De nieuwe klassen pasten niet altijd in de lokalen en veranderingen zijn niet altijd goed gecommuniceerd.’
Bij het afnemen van tentamens is er in de tijd dat de NSE werd ingevuld heel veel misgegaan, vertelt Hofstede. ‘Er zijn digitale toetsen uitgevallen omdat de software het niet deed, en daarnaast ging de server van de hogeschool een keer down.’ En dan waren er nog surveillanten die de studenten voor hun tentamen, per ongeluk, te weinig tijd gaven. De onderwijsmanagers gaan ervan uit dat de problemen en de lagere oordelen voor een groot deel zijn terug te leiden naar het personeelstekort.
Ook anderen zoeken technische programmeurs
Het tekort zit ‘m vooral in de technische programmeurs die erg moeilijk te vinden zijn omdat ook andere onderwijsinstellingen én het bedrijfsleven aan deze mensen trekt. Uiteraard doen de onderwijsmanagers er van alles aan om nieuwe mensen binnen te halen.
Zo wordt er minder stringent gekeken naar de eis dat docenten een masteropleiding moeten hebben afgerond en houdt Hofstede spreekuur voor informatici die twijfelen over het vak van docent. Er is een recruiter ingeschakeld en ook de huidige docenten zoeken mee naar toekomstige collega’s.
De opleiding werft wereldwijd
Van Dijk: ‘En we werven bijvoorbeeld wereldwijd en hebben inmiddels een Italiaan, een Syriër en een Tataar in dienst; colleges worden gegeven in het Engels.’ Dat laatste is geen punt, juist omdat die taal ‘in de informaticabranche’ belangrijk is, vertelt Hofstede.
Daarnaast is besloten om onderwijsvernieuwingen slechts stap voor stap in te voeren. En van het eerder ingevoerde 6-1-3-semesterrooster (6 weken college, 1 week toetsen, 3 weken project) in de eerste jaren wordt in september weer afgestapt. Van Dijk: ‘Docenten ervaren een hoge werkdruk omdat ze meerdere weken met toetsen bezig zijn. De ouderejaars volgen namelijk nog wel een 8-2-semesterrooster.’
Het aantal eerstejaars beperken via een numerus fixus, zien de onderwijsmanagers niet zo zitten. Van Dijk: ‘Juist ook omdat er behoefte is aan afgestudeerde informatici.’
Tekst: Jos van Nierop
Animatie: Bart Zwart
Goed om te zien dat de opleiding zo in de lift staat! Alleen wel jammer dat de motivatie (en daardoor het tempo) van de docenten daalt terwijl de werkdruk zo steigt. Daarom zeker terecht dat er nu aan de docenten gedacht wordt, maar wellicht is dit nu iets te laat waardoor het onderwijs er al onder moet lijden. Massaal nieuwe docenten charteren en lets hope for the best!
De competente docenten zijn inmiddels vertrokken.
Het is goed om te zien dat de opleiding in de lift staat. Toch vraag ik me af of de groei misschien niet te snel is gegaan. Met een kleine(re) beheersbare groep studenten wordt de Hogeschool Rotterdam voor een aankomend docent een stuk interessanter.
Het beleid is duideijk kwantiteit boven kwaliteit! Ik snap niet zo goed waarom er geen numerus fixus wordt ingesteld, als je feitelijk niet aan de vraag kunt voldoen. Wat heeft de arbeidsmarkt aan slecht opgeleide informatici? En… waarom werkt de opleiding niet actiever met de industrie om de noodzakelijke praktijk ervaring de opleiding binnen te brengen. Voor de industrie is het immers essentieel dat ze goed opgeleide informatici kunnen krijgen. Of is dit niet mogelijk vanwege het “verbod” op freelance contracten?
Bij de opleiding Elektrotechniek zie je een vergelijkbaar beeld, al is de groei minder extreem dan wat Informatica doormaakt. De arbeidsmarkt voor Elektrotechnici is overspannen te noemen. Dat heeft een positief effect, namelijk dat afgestudeerden makkelijk een baan vinden. Aan de andere kant is het lastig om gekwalificeerde docenten te vinden.
Een numerus fixus, zoals MK hier voorstelt, is onbespreekbaar, juist omdat het bedrijfsleven zit te springen om ingenieurs. Zo’n numerus fixus zou tot veel onbegrip leiden vanuit het werkveld. Als er nu extra technische studenten bijkomen, dan moeten wij, als opleiding, dat maar zien te bemensen.
Komen jaar groeien we met een volle klas (+25 %) en dat is met te weinig docenten op voorhand al een uitdaging. Op dit moment hebben we twee vacatures uitstaan en het is maar de vraag of we dat nog voor september ingevuld krijgen. Tip voor Informatica: kijk ook goed naar je top-studenten die afstuderen. Misschien dat daar mensen tussen zitten die graag docent willen worden en willen doorstuderen aan een TU. De combinatie docentschap en doorstuderen kan prima uitpakken en is ook goed voor je student tevredenheid (jonge enthousiaste docenten, direct inzetbaar in curriculum, actuele vakkennis van TU-studie)
Emile van de Logt
Onderwijsmanager Elektrotechniek
Hogeschool Rotterdam
@Emile: Ik vind het recruiteren van net afgestudeerde top-studenten een beetje een makkelijke oplossing. Het lost op korte termijn een capaciteits probleem op, maar wat voegt het op lange termijn toe aan het docenten team? Ik heb een aantal opleidingen gezien waar een (zeer) groot percentage studenten direct na hun afstuderen is gaan werken, met eigenlijk alleen een stage als relevante ervaring in de beroepspraktijk. Vaak zie ik in dit soort teams een sterke interne focus, gedomineerd door groupthink, en worstelen met relevantie. Uit vele gesprekken die ik met (mede-)studenten heb gehad, is mij altijd opgevallen dat studenten op zoek zijn naar een “role model” waar ze zich aan kunnen spiegelen. Vaak zijn dit de docenten die hun sporen verdiend hebben in de beroepspraktijk. Dit soort docenten kunnen de kennis, vaardigheden en persoonlijkheidskenmerken in een (beroeps)context plaatsen, en zodoende relevantie geven aan het leerproces.
Een afgestudeerde top-student is niet persé (direct) een top-docent. Ik denk dat je van een top-student geen top-docent maakt door ze een master traject aan te bieden. Top-docenten (in het HBO) hebben vaak rijke ervaring in de beroepspraktijk.
Afgestudeerde top-studenten een master traject aanbieden is een aardige geste ten behoeve van persoonlijke ontwikkeling van de nieuwe docent, maar helpt vooral het management om de master-eis te halen. Wat hebben de studenten er aan? Ik zou eigenlijk willen voorstellen dat elke HBO docent – naast een master opleiding – ook minimaal 5 jaar relevante praktijk ervaring in de beroepspraktijk heeft. En na vijf jaar lesgeven dient de docent terug te keren naar de beroepspraktijk om kennis te vernieuwen (d.m.v. intensieve docent “stages”). In het kader van “overtref jezelf” mag de lat wel wat hoger komen te liggen in het wervings- en personeelsbeleid.
En als de numerus fixus onbespreekbaar is, zou ik veel actiever met de beroepspraktijk gaan samenwerken, want zij hebben een probleem, maar ze kunnen ook onderdeel zijn van de oplossing. Wat als experts uit de beroepspraktijk één of twee dagen lesgeven bij een opleiding? De studenten leren van experts uit de praktijk, en de beroepspraktijk is verzekerd van kwalitatief goed opgeleide technici. Een win-win voor de beroepspraktijk en de hogeschool. Wellicht een iets ingewikkeldere oplossing dan het recruiteren van net afgestudeerde studenten. Zoals ik al zei, de lat mag wel wat hoger komen te liggen – ook in lijn met wat Ron Bormans zegt dat de kwaliteit in het onderwijs omhoog moet – en de makkelijke oplossingen zijn in dit geval naar mijn idee niet altijd de beste oplossingen. Kijk niet alleen naar de korte termijn (hoe houd je een opleiding draaiende?), maar ook naar de lange termijn (hoe draag je als opleiding bij aan een florerende en duurzame beroepspraktijk?).
~MK
Mooie suggesties! Hopelijk lezen de onderwijsmanagers en directeuren dit ook:)
Ik ben het niet eens met het standpunt van de onderwijsmanagers. Als je met een docententekort kiest om geen numerus fixus te gebruiken, geef je eigenlijk toe dat je liever een groter aantal slecht opgeleide informatici dan een kleiner aantal goed opgeleide informatici aan de arbeidsmarkt levert. Maar uiteindelijk los je het tekort aan goeie docenten natuurlijk niet op met een numerus fixus. Tot nu toe heb ik van alle docenten vernomen dat je wel gek moet zijn om als informaticus les te komen geven op een hogeschool. Het salaris van een hogeschool docent is erg laag vergeleken met salarissen waarvoor dezelfde kennis is vereist. Daarom vind ik het ook erg krom dat de HR op zoek is naar personeel met een passie voor lesgeven en kennis op een gebied waar veel vraag naar is, en vervolgens niet bereid is om hiervoor een goed salaris te betalen.