‘We hebben een patstelling’, concludeert bestuursvoorzitter Ron Bormans maandagavond om tien over acht, direct na de stemming over de hogeschoolgids van komend studiejaar. De centrale medezeggenschapsraad (cmr) heeft zojuist met één stem verschil de hele gids met alle studieregels voor komend schooljaar van tafel geveegd. Dat mag gerust uitzonderlijk worden genoemd, want eigenlijk komen collegebestuur en cmr er, zeker tijdens de laatste vergadering voor het  zomerreces, altijd wel uit.

De studenten in de raad, vandaag in de meerderheid, eisen van het bestuur dat het bsa-experiment bij het Instituut voor Commercieel Management (COM) en bij de opleiding industrieel productontwerpen (ipo) een experiment blijft. De studenten zijn al jaren tegen iedere verhoging van de bsa-norm en willen de verhogingen bij COM en ipo nog niet definitief maken. Dat is ze zojuist gelukt. Lijkt het. Héél even.

De bestuursvoorzitter heeft met deze tegenslag rekening gehouden. Dat blijkt uit Bormans’ vervolg: ‘Er moet wel een hogeschoolgids komen. Heeft iemand een idee?’ Hij laat een lange stilte vallen.

Het is nu wel duidelijk dat de patstelling niet door de medezeggenschapsraad doorbroken gaat worden. De medewerkers van de cmr zijn tevreden met eerdere toezeggingen van het bestuur. En de studenten hebben net de stemming in de cmr gewonnen. Dat betekent dat de cmr het college verbiedt om het woord ‘experiment’ uit de hogeschoolgids te halen. Het college mag, na uren vergaderen, de experimenten bij COM en ipo nog steeds niet normaliseren.

De stilte is nog steeds compleet als Bormans zegt: ‘Ik heb wel een idee’. En dan, in korte zinnen, spreekt hij op gedecideerde toon zijn formule uit. De cmr verliest zijn instemmingsrecht op het bsa-dossier, zegt hij. En hij legt bij deze de uitspraak van de cmr naast zich neer.

Symbolische strijd gewonnen

Hebben de studenten een pyrrusoverwinning gehaald? De strijd gewonnen en de oorlog verloren? Kunnen ze vanaf nu nooit meer meebeslissen over de hoogte van het bsa? Alleen maar omwille van het woord ‘experiment’ in de hogeschoolgids?

In ieder geval zijn de studenten na de vergadering bepaald niet terneergeslagen. Ze lachen en joelen, hangen om elkaars nek en feliciteren elkaar met hun eensgezinde en volhardende opstelling. ‘Het bestuur doet wat het wil’, concludeert één van hen. ‘En dat is nu tenminste duidelijk.’

De hoogte van het negatief bindend studieadvies is al jaren reden voor felle discussies tussen het bestuur en, vooral, de studenten in de medezeggenschapsraad. Vooral het 60-punten bsa van het Instituut voor Commercieel Management is sinds de invoering ervan omstreden.

Cmr heeft eigenlijk geen instemmingsrecht

Toch heeft het bestuur tot nu toe altijd de invloed van de cmr op dit onderwerp toegestaan. ‘Toegestaan’, omdat de cmr feitelijk geen instemmingsrecht heeft op de hoogte van het bsa. Het instemmingsrecht geldt wel voor de hele hogeschoolgids – met daarin de hoogte van het bsa.

Twee jaar geleden deed Bormans nog enkele concessies aan de cmr om het 60-punten bsa van COM erdoor te krijgen. En afgelopen maandag begon hij de speciaal ingelaste vergadering over de studiepuntennorm met de toezegging aan de cmr om het toch niet mogelijk te maken dat de bsa-norm ook bij fysiotherapie wordt verhoogd naar 54. In plaats daarvan organiseert het cvb komend jaar een brede discussie over nut en noodzaak van het bindend studieadvies.

Bestuur schept zichzelf vast op

Voor de medewerkers van de cmr was hiermee de kous af. Dit was precies wat zij gevraagd hadden. Dus toen de voorzitter de vergadering na zo’n twintig minuten schorste, dachten de op de gang wachtende beleidsmedewerkers en bestuurders dat het zo gepiept zou zijn. Ook de cmr-voorzitter suggereerde dat een kwartiertje genoeg zou zijn.

Een half uur later kwam een cateringmedewerker een rijsttafel opzetten in de ruimte voor de vergaderkamer (Na de laatste vergadering van het jaar zouden bestuur en cmr samen een hapje gaan eten). Om kwart over zes, drie kwartier na de schorsing, begon het bestuur toch maar vast zelf op te scheppen. De cmr was nog steeds in overleg.

Toen net daarna de studenten uit de raad naar buiten kwamen, bleek het helemaal geen appeltje eitje te zijn. Eén student sprak van ‘verhitte discussies’. De studenten schepten een bord bami op, namen een fles cola en Fanta mee naar een aparte kamer verderop en gingen in onderling beraad. Alleen als de studenten één front zouden vormen, konden ze de stemming bepalen.

Het voltallige college van bestuur, twee directeuren, een jurist en een beleidsmaker zaten ondertussen om de hoek, in de kamer van Bormans, hun nasi te eten en te wachten.

Studenten willen het ‘experiment’ houden

Toen de studenten onderling in overleg waren, en dus ook de medewerkers van de cmr aten, dronken en werkloos rondliepen, werd pas duidelijk waar de vertraging vandaan kwam. De studentengeleding was inderdaad van plan eensgezind tegen de hogeschoolgids te stemmen, puur en alleen omdat het woord ‘experiment’ er volgens hen niet uit mag.

Twee jaar geleden kregen ipo en COM van het bestuur toestemming om een hogere bsa-norm te hanteren voor eerstejaars, van respectievelijk 52 en 60 studiepunten. De cmr bedong bij het cvb destijds onder andere extra herkansingsmogelijkheden voor de eerstejaars van COM. En het eiste dat de verhoging van de norm een experiment zou heten, dat bovendien intensief gevolgd moest worden.

Nu twee jaar later de eerste evaluaties binnen zijn, concludeert het cvb dat het experiment succesvol is geweest. Maar de studenten zijn van mening dat dat pas na vier jaar gemeten kan worden. Bovendien vrezen ze voor een toename van het aantal opgebrande studenten verderop in de studie, door de hoge druk waaronder ze aan het begin van hun studie moeten presteren. Dat willen ze in de gaten houden.

De studentengeleding heeft het gevoel dat het mét het woord ‘experiment’ in de hogeschoolgids makkelijker is om het maximale bsa van 60 punten bij COM weer terug te draaien, als dat nodig blijkt. Bovendien vinden de studenten het vreemd dat het cvb een brede bsa-discussie wil voeren, maar wel vast de experimenten definitief wil maken.

Geen water bij de wijn

Iets voor zeven uur druppelen de studenten weer de vergaderzaal binnen. Een cmr-docent verwijt een student-lid bij de rijsttafel dat de studenten hun numerieke overwicht dreigen te misbruiken (door vakantie zijn er twee medewerkers minder aanwezig dan normaal). Zelf vindt de student dat logisch: ‘Als de VVD meer stemmen heeft dan de rest, voeren ze toch ook hun eigen plannen door?’

Het is duidelijk dat de studenten niet van plan zijn water bij de wijn te doen.

Om half acht, de vergadering is nog steeds geschorst, gaat een afvaardiging van de cmr (twee medewerkers, twee studenten) met de drie leden van het cvb in de werkkamer van collegebestuurder Jan Roelof zitten. Na tien minuten komen ze alweer naar buiten; het afgevaardigde studentlid Selcuk Durak met een strak gezicht achteraan. Hij grijpt een fles wijn, schenkt in en slaat bij het naar binnen gaan net iets te hard de deur van de vergaderkamer voor de neus van een nieuwsgierige journalist dicht. Vijf minuten later mag iedereen, na ruim twee uur schorsen, alsnog naar binnen.

Voorzitter Berry Stam kondigt aan dat de cmr gaat stemmen over de hogeschoolgids, de bsa-regels voor opleidingen en instituten inbegrepen. De stemming is openbaar, zegt hij er nadrukkelijk bij, hetgeen voor de toehoorders na uren achterkamertjesoverleggen overigens niet meer dan een schrale troost is.

Succes van de opleidingen moet beloond worden

Stam suggereert dat er gestemd zal worden over de gids met ‘ongewijzigde’ bsa-regels. Dat betekent: mét de door de studenten gewenste experimenteerstatus voor COM en ipo. Maar uit de tekst die de ambtelijk secretaris van de cmr vervolgens uitspreekt, blijkt juist dat er gestemd gaat worden over een tekst die zegt dat het experiment definitief is geworden, zoals het bestuur wenst.

‘Blijft het woord experiment er nou in of niet?’, vraagt studentlid Brian van der Sluijs.

Ron Bormans legt nog eens uit dat hij die experimenteerfase afgesloten wil hebben. De docenten hebben succesvolle onderwijsvernieuwingen doorgevoerd, zegt hij, en ze verdienen het dat die een definitieve status krijgen. Maar: ‘De opleidingen houden wel een uitzonderingsstatus binnen de hogeschool, met hun hogere bsa, en dat zal ook in de hogeschoolgids staan’, aldus Bormans.

‘Bedoelt u te zeggen’, vraagt studentlid Youssef Saidi, ‘dat ook met de definitieve status het bsa jaarlijks wijzigbaar is? Net zoals bij andere opleidingen?’

Ron Bormans ziet een opening. ‘Het antwoord daarop is ja. Het antwoord daarop is volmondig ja.’

Saidi: ‘Maar dan heeft het helemaal geen nut!’

Bestuurslid Angelien Sanderman: ‘Wat helpt het precies als de opleidingen het label ‘experiment’ hebben?’

‘Wat helpt het als ze dat label niet hebben?’, riposteert studentlid Marjolein Verbeek.

Bormans: ‘We hebben destijds afgesproken dat we het experiment na twee jaar zouden evalueren en dat het geslaagd zou zijn als het aan de voorwaarden zou voldoen. Aan die afspraak wil ik me hier houden. Ze hebben aan alle voorwaarden voldaan! In feite liggen onze standpunten niet zo ver uit elkaar, maar ik wil wel respect tonen voor wat we hier twee jaar geleden met elkaar afgesproken hebben.’

‘We hebben afgesproken te evalueren, maar niet wat we daarna zouden doen’, zegt Verbeek.

Ron Bormans doet aan het eind van de vergadering iets dat op een handreiking moet lijken. Het woord ‘experiment’ uit de hogeschoolgids halen heeft heel weinig feitelijke gevolgen, zegt hij: ‘Het betekent niet dat we het bsa voor de eeuwigheid op deze manier regelen. Ik verklaar dat bij deze in de vergadering en het staat straks in de notulen. Wat het bestuur hier zegt, dat geldt.’

Berry Stam vraagt aan de studentleden of ze na deze verklaring tot stemming kunnen overgaan. COM en ipo blijven een uitzondering, geen experiment en fysio krijgt geen hoger bsa. Dan gaan de handen omhoog. Vóór? Aan de ene kant van de lange vergadertafel in de Tine van Veenzaal zitten acht medewerkers (inclusief de voorzitter). Ze hebben vandaag, na de allereerste concessie van Bormans over het bsa van fysiotherapie, nog maar heel weinig gezegd. Al hun handen gaan omhoog; ook de voorzitter stemt voor.

Tegen? Aan de andere kant gaan de handen van zeven studenten omhoog. Dat is te weinig. Maar twee studenten zitten tussen de medewerkers en hebben hun handen niet hoog genoeg opgestoken. Dan blijkt het toch genoeg. Negen tegen acht, concludeert voorzitter Berry Stam.

Genoeg ook om zijn instemmingsrecht te verliezen.

‘Ik trek het instemmingsrecht in’

Ron Bormans zegt het zo, terwijl iedereen doodstil luistert: ‘Rondom het bsa geldt het advies dat de cmr op dit onderwerp instemmingsrecht heeft. Ik trek dat advies in. Ik beschouw de uitspraak van de cmr als een advies en leg dat naast me neer.’

De concessies die Bormans eerder aan de cmr had gedaan blijven staan, zegt hij ook nog: ‘Ik gebruik de ontstane ruimte niet om het bsa bij andere opleidingen alsnog te verhogen.’

Kan dat zomaar, een bevoegdheid intrekken als de uitslag je niet bevalt? Nee, ja en nee. Nee, omdat regelwijzigingen in het algemeen natuurlijk ook door de cmr zelf goedgekeurd moeten worden (met twee derde van de stemmen). Ja, omdat de cmr over het bsa nu eenmaal expliciet de ‘adviesbevoegdheid’ heeft en geen instemmingsrecht. En nee, omdat de cmr maandag niet over het bsa heeft gestemd, maar over de hogeschoolgids.

Bestuur kan gids niet goedkeuren

Dat laatste punt is nog wel interessant. Ter instemming lag maandag de hele hogeschoolgids 2017/2018 en dus niet alleen de bsa-regeling of het woord ‘experiment’ daarin. Die hogeschoolgids is door de cmr met meerderheid van de stemmen verworpen.

Dan kan het bestuur er wel op wijzen dat de cmr niet over de hoogte van het bsa gaat, maar daarmee is de hogeschoolgids nog niet goedgekeurd. En er moet wel een hogeschoolgids komen. (Als die er niet komt, vervallen we ook weer niet in een anarchie: de gids van dit jaar blijft gewoon geldig tot er een nieuwe is.)

Een mogelijke, maar ook heel omslachtige, oplossing zou zijn om de cmr een nieuwe hogeschoolgids aan te bieden, met daarin geen bsa-regels. De rest van de gids stond immers niet ter discussie. De bsa-regeling van de hogeschool kan dan, apart, ter advies, naar de cmr. En dan kan het bestuur dat advies naast zich neerleggen.

De cmr kan ook naar een speciale geschillencommissie stappen om het besluit van Bormans aan te vechten, maar hebben de medewerkers uit de cmr zin om omwille van het woord ‘experiment’ het conflict op te voeren? Ze kunnen ook gewoon wachten tot hun twee collega’s weer terug zijn van vakantie.

Maandagavond liet Bormans zich in ieder geval niet meer verleiden tot een debat over de precieze uitwerking van deze kwestie. Na zijn bezweringsformule te hebben uitgesproken, bestookten studenten hem direct met vragen. ‘Het woord experiment staat ook op andere plekken in de gids. Hebben we daar soms ook geen instemming op?’, vroeg Brian van der Sluijs. ‘Net wilde u nog dat wij ons aan de afspraak van twee jaar geleden zouden houden, maar nu doet u zelf precies het tegenovergestelde’, zegt Youssef Saidi, verwijzend naar het verdwijnende instemmingsrecht.

‘Ik neem hier kennis van’, zegt Bormans. ‘Ik ga hierover niet meer in discussie.’

Tekst: Olmo Linthorst
Illustraties: Bart Zwart

Correctie (10-07-2017): Door een eindredactionele ingreep waren in een eerdere versie van dit artikel aanhalingstekens geplaatst rondom een citaat dat slechts een parafrase was van het letterlijke citaat van Bormans verderop in het artikel (over het intrekken van de instemmingsbevoegdheid).