Maldeghem is beroepsspelbederver. De scheidend voorzitter van de centrale medezeggenschapsraad (cmr) ziet het als zijn taak om bestuurders te confronteren met de nadelen en praktische bezwaren van hun plannen. In hun enthousiasme zijn bestuurders nu eenmaal geneigd deze nadelen te onderschatten of terzijde te schuiven, denkt Van Maldeghem.

Gespannen relatie

Omdat de cmr, die bestaat uit studenten en personeelsleden van de HR, ook daadwerkelijk het recht heeft om sommige plannen (en de hogeschoolbegroting) tegen te houden, heeft de medezeggenschapsraad bijna per definitie een gespannen relatie met het college van bestuur (cvb). Dat verklaart waarom de scheidend cmr-voorzitter altijd zo veel moeite heeft gedaan om de relatie met het bestuur goed te houden.

Een van zijn methodes? ‘Ik heb heel vaak blanco gestemd. Gewoon om het gesprek open te houden. Als ik dan door het bestuur op het matje werd geroepen voelde dat ook niet als op het matje geroepen worden, omdat ik slechts de boodschapper was. De tegenstem kwam van anderen.’

Zelfs bij de stemming over een hoger bsa, waar Van Maldeghem principieel tegenstander van is, stemde bij blanco, meent hij zich te herinneren. ‘Ik wilde de discussie kunnen blijven aangaan. Dat is heel belangrijk.’

Actievere studenten

Fons van Maldeghem werd in 2010 voorzitter van de cmr. Hij was toen al jaren voorzitter van de personeelsgeleding van de cmr en daarvoor cmr-lid. Hij heeft door de jaren heen dingen zien veranderen. Veel meer vrouwen in de raad, veel actievere studenten, veel meer overleg tussen de verschillende medezeggenschapsorganen (op instituuts- en dienstenniveau) en tussen cmr en cvb. Maar ook steeds meer invloed.

Voorheen werd de cmr door bestuurders niet altijd even serieus genomen. Openlijk, toen de cmr in 2010 tegen de vorming van het lectorateninstituut (IOI geheten, red.) stemde. Van die tegenstem trok het college zich niets aan. En ook in 2012, toen de cmr tegen een grote verhuisoperatie en reorganisatie van opleidingen stemde (de ‘Grote Schuif’), zei het voormalige college dat de operatie gewoon doorging. ‘De aannemers zijn al bezig.’

De voorganger van Van Maldeghem vertelde na zijn afscheid in 2010 dat veel zaken al door het bestuur en de directeuren waren beklonken voordat ze als ‘voorstel’ bij de cmr terechtkwamen. Van Maldeghem vindt echter dat dat de afgelopen jaren ‘serieus’ veranderd is. ‘We worden veel eerder bij besluitvorming betrokken. Door het cvb, maar ook door de managementlagen daaronder.’

Als je terugkijkt naar de moeilijke dossiers zie je een terugkerend patroon. Bij de eerste vergadering is de cmr mordicus tegen, maar een maandje later stemt de cmr toch in. Je zag het bij de verhoging van het bsa naar 48 punten, of recenter naar 60 punten bij COM, bij de reorganisatie van de diensten, het opheffen van RBS…

‘…Maar als we dan voorstemmen, is het voorstel wel gewijzigd. Bovendien gaan veel van die voorstellen wel de goede kant op. Overigens zie je steeds minder tegenstemmen van de cmr. Als het goed is, hebben we meer invloed vóór in het proces. Dat had de cmr vroeger minder en dan gingen dus ook vaker achteraf de hakken in het zand.’

Als je na iedere tegenstem ook standaard voorstemt, wordt je tegenstem dan nog serieus genomen?

‘Natuurlijk wel. Dreigen met een geschil werkt. Heb jij dan nooit een conflict met je echtgenote?’

Nou, ik ben niet de hele dag aan het dreigen met een scheiding of zo…

‘Dat doen wij dus ook niet. Net als dreigen met de landelijke geschillencommissie. Als je daarmee dreigt, maak je geen vrienden. Dan moet je je eerst afvragen wat je kunt winnen en of dat dan geen pyrrusoverwinning is.’

Met dat ‘je maakt er geen vrienden mee’ laad je de verdenking op je dat de relatie met het cvb boven de inhoud gaat.

‘Het kan inderdaad zo zijn dat je de relatie belangrijker vindt dan je gelijk halen. Dat is niet zo raar toch? Soms moet het natuurlijk wel, dan moeten mensen scheiden. Het is weleens in mijn hoofd opgekomen, bijvoorbeeld bij het opheffen van RBS (de Rotterdam Business School), om naar de geschillencommissie te stappen. Maar bij RBS was ik er zelf ook van overtuigd dat er iets moest gebeuren. Daar hebben we uiteindelijk dus toch, met een krappe meerderheid, mee ingestemd. Dat is een grote fout geweest. Er was een managementprobleem bij RBS, maar de oplossing daarvoor was natuurlijk niet het opheffen van de hele RBS. Dat zag Ron Bormans gelukkig wel toen hij een paar maanden later aantrad als nieuwe bestuursvoorzitter en het opheffen van RBS ongedaan maakte.’

‘Een bsa kan op korte termijn de uitval beperken, maar op de lange termijn ontneem je mensen kansen.’

Een van de onderwerpen waar jij je in de cmr tegen keerde, was het bsa, het negatieve studieadvies waarmee studenten met te weinig studiepunten van de opleiding gestuurd kunnen worden. Toch heb je die trend van steeds hogere bsa-normen niet kunnen stoppen. We zijn in tien jaar van 37 naar 48 en nu op sommige plekken naar 52 of 60 punten gegaan.

‘Ik heb deze voortdenderende trein niet in mijn eentje kunnen stoppen, maar ik heb wel flink aan de rem gehangen. We zijn niet zonder slag of stoot naar 60 punten gegaan bij COM. Dat is eerst een experiment geworden. En in de tussentijd voeren we discussie over de vraag of we met een hoger bsa geen extra belemmeringen opwerpen voor mensen met een zwakkere startpositie.’

Jij zou het bsa liefst vandaag nog afschaffen.

‘Absoluut. Degenen die het hardst roepen om een hoger bsa hebben vaak zelf jaren gestudeerd. En dat misgunnen ze een volgende generatie. Ik heb zelf ook drie studies gedaan en afgerond. Dat vormt je. Mensen die willen groeien, moet je de kans geven. Er zijn landen waar onderwijs gratis is en iedereen net zo veel kan studeren als hij wil. Je moet geen beperkingen opleggen in het wijzer maken van mensen. Zeker niet in Rotterdam. Ik vermoed dat veel allochtone studenten gewoon meer tijd nodig hebben voor hun studie. Sowieso geldt overal dat je snelle en langzame studenten hebt.’

Dankzij het verhoogde bsa zijn bij COM juist veel meer mensen blijven studeren. Er zijn toch altijd lamlendige studenten die een schop onder de kont nodig hebben?

‘Over het rapport waaruit dit zou moeten blijken, heb ik zo mijn twijfels. Eerdere tussenrapporten over de bsa-verhoging van COM werden steeds door de auditdienst met de grond gelijkgemaakt. (Auditdienst amc wil hier niet op reageren, red.) Bovendien kan een bsa op korte termijn wel de uitval beperken, maar op de lange termijn ontneem je mensen kansen. Natuurlijk heb je ook lamlendige studenten. Maar laat die lekker lamlendig zijn! Ze worden er niet rijker van. Iemand die heel snel veel geld wil verdienen, zorgt wel dat hij zijn diploma zo snel mogelijk haalt.

‘Studenten hebben tegenwoordig behoorlijk wat in de melk te brokkelen bij het bestuur.’

‘En dan de tijd en het geld die in het hele bsa-sanctioneringsapparaat gaan zitten. Regels, strafmaatregelen, beroepscommissies en zelfs rechters bemoeien zich met wat in feite toch redelijk onschuldig gedrag is. Zo’n harde maatregel roept fraude op, dat moet weer gecontroleerd worden. De hele bureaucratie daaromheen is hartstikke duur. En dat terwijl langstuderen, uitgaan en een bijbaantje allemaal vormende activiteiten zijn.’

Op welk bereikte resultaat van de cmr ben je trots?

‘Vooral op het activeren van de studentengeleding. Die leidde een min of meer slapend bestaan toen ik aantrad. Vooral in de eerste jaren van mijn voorzitterschap heb ik die actief opgestookt om in actie te komen. De studenten hebben tegenwoordig behoorlijk wat in de melk te brokkelen bij het college van bestuur.

‘De ptd is een soort verzekering tegen uitbuiting van docenten.’

‘Ook voor het personeel heb ik dingen voor elkaar gekregen. Ik ben de bedenker van de formule voor de ptd (planning en taaktoedeling voor docenten, red.). Daar kun je van vinden wat je wilt en daar wordt ook verschillend over gedacht…’

…Je plaatst er vast een disclaimer bij?

‘…Nee, nee, ik ben er nog steeds trots op. Dat systeem is uiteindelijk gedetailleerder beschreven dan ik voor ogen had, maar dat is een gevolg van compromissen. Het wordt nergens precies toegepast, maar dat vind ik niet erg. Het effect van het systeem is in ieder geval dat men voortdurend rekening houdt met de belasting van docenten. Ptd is ook alleen maar een soort verzekering tegen uitbuiting. Er zullen altijd mensen zijn die minder assertief zijn tegenover hun directeur of manager. Daar is zo’n systeem voor nodig. Er is een commissie die een of twee keer per jaar bijeenkomt om klachten over ptd te behandelen. Er zijn maar weinig klachten, maar als er geklaagd is, heeft de docent altijd gelijk gekregen.’

Ben je bang dat het bestuur, nu je uit de cmr bent, zo snel mogelijk de ptd afschaft? Ze hebben daar de afgelopen jaren immers al een paar keer op aangedrongen.

‘Ik denk dat dat wel gaat gebeuren. Maar ik maak me er niet echt zorgen over. Er moet volgens de wet iets geregeld worden. Het bestuur kan de ptd wel afschaffen, maar dan komt er iets anders voor in de plaats. De strijd hierover zal veel energie kosten en uiteindelijk niets opleveren.’

Tekst: Olmo Linthorst
Illustratie: Demian Janssen