Als het donker is, na het breken van de vasten (de iftar), is het feest. Om 22 uur ’s avonds (Nederlandse tijd) kunnen moslims weer eten en drinken en ze doen dat vaak in familieverband. ‘Echt zo gezellig’, zegt Fatima, eerstejaars lero wiskunde. ‘Ik denk dat de sfeer te vergelijken is met kerst bij jullie. Normaalgesproken zie ik mijn familie niet heel vaak, maar tijdens de ramadan maken we echt tijd voor elkaar.’

Als het even kan, gaan de studenten om 23.30 uur naar de moskee voor het avondgebed, om daarna nog iets te eten en drinken, slapen en soms meteen ’s nachts te studeren. ‘Ik kan niet leren op een lege maag’, zegt eerstejaars biologie Rabab, ‘dus ik studeer nu ’s nachts en ga naar bed als ik uit school kom, of ik val dan op de bank in slaap.’

Ramadan begint met het witte draadje aan de horizon

Op het moment dat de scheiding tussen nacht en dag te zien is – ‘het witte draadje aan de horizon’ noemt Bouchra, ook eerstejaars biologie, dat – begint het vasten. Dat is in deze zomerperiode om 03.00 uur ’s nachts. ‘Als ik op tijd op school moet zijn, ga ik na het avondgebed naar bed’, vertelt Fatima, ‘maar in het weekend blijf ik op tot een uur of drie, eet nog iets en ga dan naar bed.’

Vasten betekent niet alleen niet drinken en eten (‘ook geen kauwgom’), maar ook geen seks, niet vloeken of ander negatief taalgebruik. Bouchra: ‘Gedrag en liefdadigheid tellen zwaar mee, dus we proberen elke dag zo veel mogelijk voor een ander te doen.’

Al met al is het goed te doen, vinden Fatima, Ensar, Bouchra en Rabab. Deze week sowieso, omdat het niet zo warm is. En ook de combinatie met de studie valt best mee. ‘Wij vasten al een jaar of tien, vertelt Ensar, eerstejaars lero biologie. ‘We kennen ons lichaam, we weten hoe het is om te vasten en hoe we onze dag moeten indelen.’

Op school is er begrip en respect

Ook de sfeer in hun klassen is prima. Fatima: ‘Ik voel me echt met respect behandeld. Als klasgenoten soms per ongeluk aan me vragen of ik koffie of thee wil en ik ontkennend antwoord, dan zeggen ze direct: “O, sorry, dat was niet onze bedoeling.”’ De drie biologiestudenten Ensar, Bouchra en Rabab bevestigen dit. ‘Op school is er gewoon begrip en respect.’

En is het een probleem om tentamens voor te bereiden en te maken in de vastenmaand? ‘Nee’, vindt Fatima. ‘Door de zenuwen voor een tentamen kan ik meestal toch niet eten.’ Ook de andere studenten hebben er geen problemen mee. Bouchra: ‘Ik voel me topfit.’

‘De laatste week van de ramadan hebben we tentamens en moeten we de laatste opdrachten inleveren’, vertelt Rabab. ‘Precies daarna is het Suikerfeest. Dubbel feest dus. Daar verheug ik me wel op.’

Naam: Dorine van Namen
Illustratie: Bart Zwart