‘Uit onderzoek is gebleken dat een groot deel van Nederland te weinig kennis heeft over de politiek en het democratisch bestel’, zo begint een brief ‘aan de bewoner(s) van dit adres’. Het logo van de gemeente Rotterdam staat er prominent op. ‘Voor participatie in de verkiezingen is deze voorkennis een verplichting.’

Als een proef, staat daarna in de brief, wil de gemeente met de StemDrempeltest de democratische kennis van burgers toetsen. Maar ook, in dikke rode letters: ‘Let op! U dient deze test vóór 21 maart 2018 in te vullen.’

‘Brief ontmoedigt stemmen’

De brief is niet van de gemeente Rotterdam, noch van enige andere officiële instantie. Het is een schoolproject van twee studenten van de Willem de Kooning Academie, de kunstacademie van de Hogeschool Rotterdam. Voor een schoolopdracht over fake news wilden zij ‘mensen laten nadenken of ze genoeg basiskennis hebben om het politieke en democratische bestel te begrijpen, zodat burgers bewuster kunnen stemmen’, staat op hun site.

De gemeente Rotterdam ziet de brief echter vooral als een ontmoediging om te stemmen en heeft daarom aangifte gedaan van valsheid in geschrifte.

Volgens de gemeente meldden zich deze week enkele Rotterdammers met de brief en met de vraag of hij van de gemeente afkomstig was. ‘Het lijkt ook net alsof de brief van de gemeente is als je globaal kijkt’, zegt de woordvoerder. ‘De studenten hebben misbruik gemaakt van ons logo en lettertype en dat kan absoluut niet.’

‘Geen samenwerking met de gemeente’

Op hun website hebben de studenten inmiddels een bericht geplaatst met een excuus voor de ‘misleidende’ brief. ‘We hebben nooit samengewerkt met de gemeente Rotterdam.’ En: ‘Het is nooit ons doel geweest om de stemmer te ontmoedigen.’

Eén van de studenten zegt telefonisch dat hij niet meer met de media mag praten en dat hij beter niet op vragen over zijn project kan ingaan.

In de brief schrijven de studenten dat het vanaf 1 januari 2020 in heel Nederland verplicht is om een StemDrempeltest af te nemen. Ze roepen op om op hun website een test te doen. Wat de vragen van die test zijn, is onbekend. Of iemand de test  daadwerkelijk heeft gemaakt, is ook niet bekend. De vragenlijst is alleen bereikbaar met een wachtwoord uit de brief, maar dat stond niet meer in het exemplaar dat de gemeente Rotterdam ter waarschuwing via Twitter verspreidde.

Excuses aan bewoners en burgemeester

Volgens Jeroen Chabot, directeur van de Willem de Kooning Academie, gaat het om twee tweedejaars studenten advertising die ‘uit de bocht zijn gevlogen’ bij een vak waarin studenten onderzoek deden naar fake news. De brief is volgens hem alleen verspreid onder de directe omwonenden van de kunstacademie. (De WdKA is gevestigd aan de Blaak, tegenover de markthal).

‘De studenten hebben gistermiddag een excuusbrief in de bus gedaan bij alle omwonenden die ook de eerste brief hadden gekregen’, aldus Chabot. ‘En ze hebben ook een excuusbrief gestuurd aan burgemeester Aboutaleb.’

Chabot snapt dat de gemeente niet blij is met de studentenactie. ‘Dit zou de integriteit van het verkiezingsproces kunnen schaden en dat mag natuurlijk nooit gebeuren.’

‘Docenten niet op de hoogte’

Hij wil ook als school zijn excuses maken aan buurtbewoners die mogelijk in verwarring zijn geraakt door de brief. Maar hij benadrukt ook dat studenten op school zitten om te leren en om fouten te maken. ‘Het is niet de bedoeling dat studenten braaf worden. Vernieuwing komt voort uit experimenteren met grenzen. Maar het is aan de opleiding om ervoor te zorgen dat studenten binnen de grenzen van de wet te blijven.’

Bij zijn weten waren de docenten niet van de studentenactie op de hoogte. Chabot gaat nog met hen in gesprek over de opdracht en over de begeleiding daarvan. Hij denkt niet dat het nog nodig is de studenten straf te geven, ‘na wat er nu allemaal gebeurd is’.

tekst: Olmo Linthorst
illustratie: Katja Hermann