Wat blijkt? Rambam had een undercoveroperatie uitgevoerd in het studentencorps RSC/RVSV van Erasmus om een beter zicht te krijgen op de ontgroeningsrituelen aldaar. Het woord ‘undercoveroperaties’ roept bij mij associaties op met spannende misdaadfilms waarin mannen (vooral mannen) zich met gevaar voor eigen leven voordoen als een vriend van de organisatie waarin zij infiltreren en de bende (de maffia, natuurlijk) dan van binnenuit oprollen. Altijd goed voor spannende televisie.

De jongens en meisjes van Rambam zochten eveneens het gevaar: zij infiltreerden in de ontgroeningsfeesten van de studentenvereniging Erasmus. Ik kan me voorstellen dat daar wel een uurtje vergaderen aan vooraf is gegaan. ‘Jongens, als ik het niet haal, zeg tegen mijn vriendin dat ik altijd van haar gehouden heb.’ Waarna de held, onverschrokken in de camera kijkend, verklaart het als zijn plicht te voelen en onder aanzwellend vioolspel zijn auto instapt op weg naar zijn heldenrol dan wel ondergang.

De actie was een succes en wat de rambammers blootlegden, was wel even schrikken. Of liever: dát zij het blootlegden, was even schrikken. Wat er zoal gebeurt bij ontgroeningen, weten we zo langzamerhand wel en het is even onwelvoeglijk als onontkoombaar. Zet een aantal mensen bij elkaar, geef ze macht over anderen, houd buitenstaanders zo veel mogelijk op een afstand en je weet dat de grenzen van moraliteit ineens van elastiek blijken te zijn. Waarmee tegelijkertijd óók gezegd is, dat er individuen zijn die wél hun handelen binnen de grenzen van beschaving weten te houden. Ook zonder toezicht.

Die undercoveractie was een tegenvaller voor de studentencorpsen. Ze hoefden als verantwoording voor hun activiteiten alleen nog zelfreflecties aan het sponsorende universiteitsbestuur te leveren. Zelf verantwoordelijk, je eigen grenzen stellen én bewaken, en rapporteren wat er fout gaat. Dat is voor iedereen prettig, niet in de laatste plaats voor het universiteitsbestuur zelf. Dan kan je prettig de andere kant uitkijken, wetend dat die studentjes heus niet eerlijk gaan opbiechten dat ze iemand – louter voor de lol en de onderlinge band – het ziekenhuis in hebben gewerkt. Dan kan de rector magnificus lekker slagvaardig optreden als er tóch iets naar buiten komt: ‘Wir haben es nicht gewusst. Maar we doen er meteen wat aan!’

Even nadat Rambam de Nationale Verontwaardiging had ontketend, kwamen de even voorspelbare tegenreacties van onze aanstaande intellectuele bovenlaag zelf. ‘Nee hoor, we hebben geen astma-medicijnen weggegooid. We waren ze even kwijt.’

Ach, hoe humoristisch was het in de tijd dat de huidige bestuurders zelf nog studenten waren en dit soort gekkigheid uithaalden. Toen ze met een stevige aardappel in de strot gingen ‘Dachautje spelen’. Dát was pas humor. Ook toen waren het journalisten die dit soort misstanden naar buiten brachten. Pas toen ontstond er iets als een moreel besef bij studenten en hun bestuurders. Toen zagen ze opeens, oprecht of niet, dat dit eigenlijk niet kon. En niet kan.

En, als de commotie weer voor een tijdje is weggezakt, voorspel ik dat de maatregelen die genomen gaan worden, er vooral op gericht zullen zijn om nóg beter te voorkomen dat buitenstaanders zich met de humor van studenten gaan bemoeien. Want wat niet weet, wat niet deert…