Dit collegejaar werden 348 studenten vanwege een openstaande collegegeldschuld niet heringeschreven bij de Hogeschool Rotterdam. Waarschijnlijk is de groep die niet verder kon studeren nog iets groter, omdat niet alle studenten met financiële problemen zullen hebben geprobeerd zich te herinschrijven, denkt manager studenten service center Coco Bogers.

348 van de ruim 35.000 HR-studenten; dat is maar 1 procent. Toch is collegegeldschuld een relevant onderwerp, want naast de 350 studenten die zich niet konden herinschrijven, hebben zo’n 5.000 HR-studenten door het jaar heen moeite om hun collegegeld te betalen. Dat is 14 procent van de totale HR-studentenpopulatie. Carla Dekker, hoofd debiteuren: ‘Het gaat hierbij om studenten met een betalingsachterstand of studenten die storneren (incasso’s tegenhouden of terugboeken, red.).’

Je collegegeld niet betalen is problematisch, omdat studenten volgens de wet pas een geldige inschrijving in het hoger onderwijs hebben als ze collegegeld hebben betaald. Zonder geldige inschrijving kun je bijvoorbeeld geen diploma uitgereikt krijgen. Voorheen konden HR-studenten jaar na jaar niet betalen en toch doorstuderen. Dat leverde aan het eind van de rit soms schrijnende situaties op. In 2013 werd hier een eind aan gemaakt. Voortaan moesten studenten voor 1 september hun openstaande schuld aan de HR betalen.

In het eerste jaar van dit nieuwe beleid konden 450 studenten zich om die reden niet herinschrijven. Daarna liep hun aantal terug naar 150 in 2015. Vervolgens begon het weer te stijgen en nu schommelt het al een aantal jaar tussen de 300 en 350. Het schuldbedrag dat studenten gemiddeld hebben bij de hogeschool is in de loop van de jaren ook gestegen: van 1.203 euro in 2014 naar 1.499 euro in 2017/’18.

Rotterdam schuldenstad

Bogers en Dekker kijken er niet van op. ‘We zijn hier in Rotterdam, de stad met de grootste schuldenproblematiek van het land. Het is niet verrassend dat je dit ook bij een deel van de hogeschoolpopulatie terugziet.’

In Rotterdam hebben ongeveer 60.000 huishoudens (kans op) problematische schulden. Het college van burgemeester en wethouders zet hier fors op in en wil in de komende drie jaar 15.000 Rotterdammers uit de schulden krijgen, schrijft het college in Reset Rotterdam (maart 2019). Er is daarbij speciale aandacht voor jongeren, want de stad telt 100.000 jonge mensen tussen de 18 en 27 jaar. Het opgroeien van een schuldenvrije generatie is de onderliggende ambitie van het stadsbestuur.

Impact financiële stress

Het is dan misschien niet verrassend dat een deel van de HR-studenten met schulden kampt, onwenselijk is het wel. Uit onderzoek van het lectoraat schuld en incasso van de Hogeschool Utrecht blijkt dat 43 procent van de hbo-studenten de afgelopen drie maanden problemen had met geld. 21 procent gaf aan ‘moeilijk’ tot ‘zeer moeilijk’ rond te komen.

Financiële zorgen hebben veel impact; deze studenten rapporteren hoofdpijn (18%) en slapen slechter (23%). Van de groep die aangeeft ‘zeer moeilijk’ rond te komen, zegt de helft weleens te overwegen om te stoppen met studeren. Een kwart van de studenten die ‘moeilijk’ rondkomen, overweegt dat ook.

Liefst een betalingsregeling

Achterlopen met het betalen van collegegeld is een van de signalen van financiële problemen en stress bij studenten. De hogeschool is er dan ook veel aan gelegen om studenten de kans te geven dit op te lossen. Liefst zonder het incassotraject in te gaan, want dan komen er flinke kosten bovenop de schuld. Op vijf gemiste collegegeldtermijnen kan dit wel oplopen tot 700 euro.

Hoofd debiteuren Dekker: ‘Al na de eerste inning van het collegegeld in september zijn er storneringen. Deze studenten krijgen gelijk een mail met een iDeal-link erin. Ze hebben dan tien dagen de tijd om de betaling alsnog kosteloos te voldoen. Als een student dan weer niet betaalt, dragen we de zaak over aan onze deurwaarder. Die verstuurt een zogenaamde veertiendagenbrief, de wik-brief (wettelijke incassokosten, red.). Die geeft de student nog eens veertien dagen de tijd om het achterstallige collegegeld te betalen. Pas als het geld ook dan niet wordt overgemaakt, gaan we het incassotraject in en komen er aanvullende kosten bij.’

De Hogeschool Rotterdam heeft met haar deurwaarder GGN afgesproken dat er zoveel mogelijk minnelijk wordt geschikt. Bogers: ‘Dat betekent dat er dus geprobeerd wordt om met de student tot een betalingsregeling te komen.’

Vaak lukt dat en slagen studenten er alsnog in hun achterstallige collegegeld voor het einde van het collegejaar te voldoen. Bogers is wel alert op de huidige lichting studenten. ‘Ik ben heel benieuwd hoe het volgend studiejaar met hun betalingen gaat. Dit was het eerste jaar waarin de maatregel halvering collegegeld voor nieuwe studenten is gaan gelden. De uitvoering van het collegegeldkrediet was hier nog niet op aangepast, dus deze studenten konden wel een volledig krediet van 2.000 euro lenen. Wat gebeurt er als ze volgend jaar het hele bedrag voor het collegegeld moeten betalen?’

Voor de lichting studenten die in september 2019 start, is het niet mogelijk om meer te lenen dan zij feitelijk aan collegegeld moeten betalen, laat een woordvoerder van DUO weten. De studiefinancieringssystemen zijn inmiddels aangepast.

Money talk

Los van de situatie rond het krediet voor de huidige eerstejaars pleit Bogers ervoor om het onderwerp geld bespreekbaar te maken binnen het onderwijs: in de studiekeuzecheckgesprekken (skc) die nu met aankomend studenten worden gevoerd, en tijdens studieloopbaancoaching.

Bogers: ‘Niet alleen het studenten service center moet zich met dit onderwerp bezighouden. Ik vind het ook de taak van andere collega’s binnen de HR. Als iemand zich oriënteert op een studie en al 12.000 euro schuld heeft, dan weten we dat niet. Maar we weten wél wat studeren kost. Het skc-gesprek is een kans om dat bespreekbaar te maken: Noem het beestje bij de naam. Het is belangrijk om zo bij te dragen aan de bewustwording dat studeren geld kost, méér dan alleen het collegegeld en je boeken, en dat je daar dus een plan voor moet hebben.’

Aan de bewustwording van het HR-personeel werd bijvoorbeeld gewerkt in de cursus Geldzorgen signaleren en bespreekbaar maken. In de maanden april en mei volgden veertig medewerkers van de Hogeschool Rotterdam deze cursus die werd opgezet door de onderzoekers van het lectoraat incasso en schuld van de Hogeschool Utrecht en gratis werd aangeboden vanuit de HR Academie.

Ook studenten kunnen via het onderwijs met dit thema aan de slag. Het in 2017 gestarte keuzevak Omgaan met geld wordt vier keer per jaar aangeboden. Al vanaf het begin is het met drie groepen per onderwijsperiode een populair keuzevak. Dat sluit goed aan bij de ambities van Rotterdam, vindt Bogers: ‘Als we inzetten op een schuldenvrije generatie Rotterdammers, dan is het zaak dat onze studenten straks niet alleen een diploma hebben, maar ook de skills om zich financieel te redden.’

Tekst: Esme van der Molen
Illustratie: Aileen Melief

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?