Volgens de laatste prognose van de definitieve inschrijvingen daalt de Hogeschool Rotterdam in aantal eerstejaarsstudenten met 0,7 procent ten opzichte van vorig collegejaar. De voltijds bachelor- en masteropleidingen laten de grootste daling zien (respectievelijk -1,6 en -6,5 procent), de associate degree voltijd blijft gelijk. De deeltijdopleidingen groeien juist allemaal flink, namelijk 6 procent (bachelor), 7,6 procent (associate degree) en 11,7 procent (master).

De meeste instituten blijven stabiel met enkele verschuivingen tussen opleidingen. Twee instituten springen er echter uit: IFM (financieel management) met een daling van bijna 20 procent en IvG (gezondheidszorg) met een stijging van ruim 36 procent.

De stijging bij IvG is voornamelijk te danken aan de verpleegkunde-opleiding die naar verwachting van 225 naar 530 eerstejaars groeit. Het is een gevolg van het opheffen van de numerus fixus, maar dat niet alleen, denkt onderwijsmanager Klaartje Potma: ‘We denken dat het ook komt door de prachtige visitatie en de verbeterde samenwerking met de praktijk.’

Actuele aanmeldingscijfers per juli 2019

Nieuwe naamgeving bij IFM

De tegenvallende cijfers bij IFM komen voor rekening van de opleidingen finance & control en finance, tax and advice. Het aantal eerstejaars bij de derde opleiding van het instituut – accountancy – stijgt juist. Directeur Rob Ketelaar kan zich niet aan de indruk onttrekken dat de nieuwe naamgeving van de eerste twee opleidingen een rol speelt: ‘Finance & control heette eerst bedrijfseconomie. Het vak M&O in het voortgezet onderwijs is hernoemd naar bedrijfseconomie, dat is dus een naam die leerlingen herkennen.’ Dat de naamgeving een rol speelt leidt hij ook af uit de aanmeldingscijfers van de EUR: ‘Bij de Erasmus Universiteit merken de studies economie en bedrijfseconomie bijvoorbeeld niets van een daling.’

Daarnaast ziet hij echter ook andere mogelijk oorzaken. ‘In de media hoor je dat financiële beroepen onder druk staan door automatisering en robotisering.’ Daarnaast denkt Ketelaar dat voor mbo’ers de arbeidsmarkt lonkt; daardoor neemt de instroom in het hbo uit die hoek af.

Techniek trekt

Bij de opleiding technische bedrijfskunde van EAS (Engineering and Applied Science) is een stijging te zien van ruim 26 procent. Volgens onderwijsmanager Roger Reichrath is de populariteit van techniek en de gewildheid ervan op de arbeidsmarkt, een oorzaak van de toestroom van studenten. ‘Het is een beetje speculeren, maar het belang van techniek wordt steeds groter in de maatschappij en studenten die geen harde techneuten zijn, willen toch graag een opleiding doen waar techniek een serieuze rol in speelt.’

Dat zou ook de stijging van 27 procent bij technische informatica kunnen verklaren die bij CMI (Communicatie, Media en Informatietechnologie) te zien is; door de ongeveer even grote daling bij de opleiding communication and multimedia design blijft de instroom bij het instituut als geheel komend jaar overigens zo goed als gelijk.

Leisure & events management: -40 procent

Een andere opvallende daler is de opleiding leisure & events management van de Willem de Kooning Academie. Daar wordt een daling voorzien van een dikke 40 procent. Volgens onderwijsmanager Joke van Foeken ‘zitten er nog wel wat aanmeldingen in de pijplijn’ en zal het uiteindelijke aantal eerstejaars meevallen. Of tegen, want: ‘We willen eigenlijk wat minder studenten, maar mogen niet selecteren. We besteden veel aandacht aan de startgesprekken, daarin proberen we al wat af te remmen. We willen echt de gemotiveerde studenten. We hebben veel uitval en dat is jammer, studenten verspillen een jaar en ons rendement blijft laag.’

‘We willen eigenlijk wat minder studenten, maar mogen niet selecteren.’

De daling is ook toe te schrijven aan de concurrentie; de opleiding op de BUAS (Breda University of Applied Science, voorheen NHTV, red.) had vorig jaar een numerus fixus, maar dit jaar niet. Zelf wil Van Foeken overigens geen numerus fixus: ‘Die hebben we ooit gehad, maar toen daalde het studentenaantal weer veel te hard.’

Bij logistics engineering van het Rotterdam Mainport Institute (32 procent daling) voelen ze nog steeds de effecten van het stopzetten van de landelijke imagocampagne om studenten te interesseren voor het logistieke veld. ‘Tot 2013 was die er wel’, zegt onderwijsmanager Meryem Ozektas, ‘sindsdien zien we de aantallen studenten geleidelijk dalen. Dat is in het hele land zo. Het ligt niet aan het arbeidsmarktperspectief; bedrijven zitten juist te springen om mensen die hoogopgeleid zijn op het gebied van logistiek.’ De hoop is gevestigd op nieuwe landelijke acties die in de steigers staan of ontwikkeld zijn, zoals een lespakket voor leerlingen in de derde klas van de havo.

Zorgelijke daling lerarenopleidingen

Ook het Instituut voor Lerarenopleidingen (IvL) kampt met een daling; over de gehele linie is die 13,5 procent, waarbij de pabo redelijk stabiel blijft en de klappen vooral vallen in de vakken Frans, Duits, Nederlands, aardrijkskunde en wiskunde van de lerarenopleiding. Zorgelijk, vindt IvL-directeur Els de Bock, want daar zijn grote tekortvakken bij. ‘Het is een landelijke trend, alle lerarenopleidingen hebben hiermee te maken; qua marktaandeel groeien wij zelfs iets. Maar het is alsnog hartstikke vervelend.’

De Bock wijdt de terugloop aan het feit dat de arbeidsmarkt in vrijwel alle sectoren goed is. Er is op dit moment geen ‘vlucht’ naar het onderwijs. ‘En ik denk ook dat we een klein beetje concurreren met verpleegkunde’, zegt ze. Van een aantal vakken, zoals geschiedenis en economie, vindt De Bock de dalende instroom minder erg. ‘Economiedocenten komen vaak in het mbo terecht, maar daar zijn op dit moment minder studenten voor de economie-opleidingen. Voor geschiedenisstudenten is het lastig stageplaatsen te vinden en ook in het werkveld zie je dat ze er vaak iets “bij doen”.’

Om het tij te keren kijkt De Bock met haar collega’s onder meer naar de voorlichting. ‘Die is nu vooral gericht op de havisten, terwijl deeltijders en zij-instromers steeds belangrijker zijn. Bij Nederlands bijvoorbeeld is deeltijd groter dan voltijd nu.’

Gevolgen niet meteen merkbaar

De opleidingen met een dalende instroom ondervinden daar niet meteen de gevolgen van in bijvoorbeeld de formatie; sowieso loopt de financiering van het onderwijs altijd iets achter op de actuele realiteit. Groeiende opleidingen zoals technische bedrijfskunde, staan voor de opgave om het rooster rond te krijgen. ‘Vooral het vinden van docenten is voor ons de uitdaging’, zegt Reichrath.

‘We hebben goede nieuwe docenten aan kunnen nemen, mensen die een master hebben en vaak ook nog deels in de praktijk werken.’

Op de lerarenopleiding wordt wat geschoven met collega’s uit vakken met dalende instroom. ‘Sommige krijgen bijvoorbeeld taken als instituutsopleider’, zegt De Bock. Paniek is er overigens nog niet, omdat het aantal zij-instromers fors is – circa 100 – en in die groep nog groei zit. Die volgen echter een ander programma, waarvoor ze zich niet via DUO aanmelden. Daarom zijn de ze niet in de aanmeldcijfers opgenomen.

Verpleegkunde: rooster in orde

Hoe gaat de opleiding verpleegkunde de massale toestroom van studenten komend jaar verwerken? Onderwijsmanager Potma heeft er alle vertrouwen in: ‘Ik ben er heel trots op dat het rooster van meer dan 500 studenten op orde is. Met de lokalen is het nog even puzzelen. Verder hebben we de afgelopen tijd veel energie gestoken in de verbinding tussen de leerjaren; docenten uit verschillende jaren kunnen elkaar nu makkelijker ondersteunen.’

En het docententeam is op niveau, meldt Potma tevreden. ‘Daar kwam een dosis geluk bij kijken, maar de HR staat ook bekend als goede werkgever. Daardoor hebben we goede nieuwe docenten kunnen aannemen, mensen die een master hebben zoals we graag willen en vaak ook nog deels in de praktijk werken.’

De grootste bottleneck bij verpleegkunde waren altijd de stageplekken. Ook dat probleem is getackeld, meldt Potma: ‘We hebben nu voldoende plekken. DeRotterdamseZorg heeft geholpen de samenwerking met de praktijk te verbeteren en heeft alle stageplekken in kaart gebracht. Daarnaast zijn specifieke stagemodellen ontwikkeld waarin ook de mensen op de werkvloer – met name de werk- en praktijkbegeleiders – worden meegenomen in de wijze van begeleiding van onze studenten. We zijn klaar om de grote groep eerstejaars te ontvangen.’

Tekst: Edith van Gameren

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?