Door het stijgende lerarentekort wordt de druk op de opleiding om studenten te laten slagen steeds groter. Dat merken docenten van de lerarenopleidingen. Hoe vaak het gebeurt, is niet te zeggen. Schering en inslag is het niet, zegt de docent van de vakgroep wiskunde die niet met haar naam genoemd wil worden. Maar de druk uit het werkveld ‘is aanwezig’, zegt ze, en dat is zo precies als ze kan zijn.

Een docent van de vakgroep wiskunde dacht een afspraak te hebben voor een stagebezoek aan een student van haar. In plaats daarvan zat de directeur van de stageschool klaar om haar te vertellen hoe goed de student was. Ongeveer hetzelfde gebeurde bij het assessment van een studente Nederlands. Vlak voordat haar beoordeling begon, vertelde haar directeur nog even aan de twee assessoren hoe goed en aardig zijn stagiair – tevens werknemer – wel was.

Werkveld soms aanzienlijk positiever

De vakgroep Nederlands krijgt ook mails van directeuren of teamleiders om te vragen – op meer of minder subtiele wijze – waar dat diploma nou toch blijft voor hun werknemer. ‘Ze vragen bijvoorbeeld “wat kunnen we doen om deze student er doorheen te slepen?”’, vertelt deeltijdcoördinator Bart Bijl. Hij wijst erop dat ook bij stagebeoordelingen het werkveld soms aanzienlijk positiever is over een student dan de docent van de hogeschool. ‘Dan krijg je van tevoren een lovende beoordeling opgestuurd, maar als je in de les komt, lijkt het helemaal nergens op.’

Het vermoeden is dat de student een roosterprobleem oplost en dat de school daarom liever geen onvoldoende geeft. ‘En dan ga je er nog van uit dat de stageschool überhaupt weet hoe de stagiair-werknemer functioneert’, zegt Bijl. Want veel begeleiding krijgen zijn studenten sowieso niet, maakte hij op uit een recente inventarisatie.

Steeds meer leraren-in-opleiding hebben al een baan

Steeds meer studenten aan de lerarenopleidingen (in dit artikel is de pabo niet meegrekend) hebben al een baan in het onderwijs voordat ze zijn afgestudeerd, schreef Profielen afgelopen maandag. Vooral deeltijdstudenten komen vaak al snel in dienst als docent, naast hun studie. Dat leidt tot veel langstudeerders op de lerarenopleidingen. Want deze studenten voelen zich in de eerste plaats verantwoordelijk voor hun leerlingen, waarbij hun aandacht voor de eigen studie verslapt.

Vooral vakgroepen waar het lerarentekort groot is, hebben hiermee te maken. En dus ook met de druk uit de praktijk op de opleiding, zo lijkt het. Al moet gezegd worden dat Henriett Gerda, coördinator van het tekortvak Duits, deze extra druk niet merkt – van directeuren noch van stagebegeleiders.

Maatschappijleer heeft de afgelopen jaren maar ‘twee of drie keer’ telefoontjes gehad van directeuren die vragen hoe ver hun student-werknemer al is. ‘Maar bij maatschappijleer zijn geen gruwelijke tekorten’, zegt coördinator Marcel Mooijman. ‘Onze reactie is dan altijd: “Daar mogen we in verband met privacy niets over zeggen.” Maar het is nuttig om zo’n directeur aan de lijn te hebben, want dan kun je hem gelijk vragen om te leveren.’ Mooijman bedoelt: hoe gaat de directeur de student ondersteunen in het behalen van zijn of haar diploma?

Geen probleem om onvoldoendes uit te delen

Stagescholen geven advies over de beoordeling aan de hogeschooldocent die uiteindelijk het laatste woord heeft. Hogeschooldocenten zeggen dat ze er geen moeite mee hebben om onvoldoendes uit te delen waar het moet. Ook de examencommissie van de lerarenopleidingen zegt desgevraagd dat zij geen signalen heeft ontvangen dat er onterechte voldoendes worden toegekend.

Het probleem is eerder, legt Bart Bijl uit, dat studenten misschien al een hele tijd zelfstandig voor de klas staan, zonder daarover klachten te ontvangen van hun baas. Daardoor accepteren ze geen onvoldoende meer vanuit de hogeschool. ‘Deze studenten zijn niet meer te coachen, ze zetten hun hakken in het zand.’

Els de Bock, directeur van de lerarenopleidingen, ziet de vertroebelende invloed van de werkrelatie die stagiairs vaak al jaren hebben. ‘De beoordeling door de opleiding is onafhankelijk van het feit dat een stagiair ook werknemer is. Maar als je weet dat een student al jaren zelfstandig voor de klas staat, ontstaat er wel discussie als wij een onvoldoende geven.’ Ze heeft geen signalen ontvangen dat dit tot onterechte beoordelingen zou hebben geleid.

‘Maatschappelijke druk neemt toe’

De Bock merkt wel dat scholen er de laatste tijd harder achteraan zitten. ‘We krijgen meer verzoeken uit het werkveld om eens over de voortgang van een student te praten. Ik denk dat de maatschappelijke druk toeneemt om bevoegde leraren voor de klas te zetten. En de inspectie let er meer op.’

Vanwege het lerarentekort mogen leraren zonder diploma een paar jaar zonder diploma zelfstandig voor de klas staan. Maar als die uitzonderingsperiode is afgelopen en studenten nog steeds niet zijn afgestudeerd, kunnen ze hun baan verliezen. Dat is een extra reden voor langstudeerders om af te studeren. En het betekent dus ook dat directeuren een reden hebben om hun werknemer-student te helpen een diploma te halen.

Els de Bock ziet hun bemoeienis daarom het liefst als een uitnodiging om ze bij de langstudeerders te betrekken. ‘Het is positief dat ze zich ermee bemoeien, want het maakt ze mede-eigenaar van het probleem.’

Tekst: Olmo Linthorst
Beeld: Shutterstock

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?