Etienne Vermeulen (37) is socioloog en hoofdbrouwer bij Kaapse Brouwers. Na acht jaar te hebben gewerkt als kerndocent op de Hogeschool Rotterdam, vond hij zijn geluk in het bierbrouwen. Vermeulen komt uit een horecagezin. ‘Mijn ouders zijn in ’86 een café begonnen met zo’n vijftig speciaalbieren op de kaart, wat in die tijd heel bijzonder was. Eind jaren ’90 zijn mijn broer en ik in het café gaan werken. Om meer te begrijpen over de verschillende smaken van bier, besloten we een brouwcursus te volgen. Maar het brouwen was zo leuk dat ik er niet meer mee ben gestopt.’

‘Na acht jaar doceren dacht ik: dit is nooit de bedoeling geweest’

En dus is hij blijven brouwen, ook naast zijn baan als docent. ‘Het keerpunt kwam toen ik werd uitgenodigd voor een festivalletje in Amsterdam, waar volstrekt vreemden mijn bier dronken en het heel lekker vonden. Zo rolde ik erin. Na een jaar bij de Bierfabriek in Delft te hebben gewerkt, kwam ik in contact met de oprichter van Kaapse Brouwers.’

Het was tijd om te kiezen: ‘Ik had toen een parttimebaan bij de hogeschool, een brouwbaan in Delft en ik kon aan de slag bij de Kaapse. Het minst leuke was op dat moment mijn baan als docent. Het is überhaupt nooit mijn ambitie geweest om het onderwijs in te gaan, ik wilde eigenlijk de wetenschap in. Na acht jaar doceren dacht ik: maar dit is nooit de bedoeling geweest. En dus besloot ik mijn baan op te geven voor het brouwen.’

Hoofd versus handen

Vermeulen zegt zich nooit wat te hebben aangetrokken van de oordelen van anderen. Bovendien zijn er volgens hem al een stuk minder oordelen over hands on-werk dan vroeger. ‘Onze ouders hebben misschien werk gedaan dat ze niet écht leuk vonden, maar wat hen wel een bepaalde zekerheid gaf. Daarom hebben zij ons meegegeven werk te kiezen dat voldoening geeft. Het gaat niet meer zozeer om de status van de baan of de titel, of hoe hoog het salaris is.’

‘Het gaat niet meer zozeer om de status van de baan of de titel, of hoe hoog het salaris is.’

Hoewel er (nog) geen exacte cijfers zijn, lijkt het erop dat steeds meer hoogopgeleiden voor zo’n handen-baan kiezen. Zo vertelt Elrie Bakker-Derks, voorzitter van AmbachtNederland, in een interview met NRC dat de opleidingen van de nieuwe Ambachtsacademie rap volstroomden met hoogopgeleiden. Bakker-Derks: ‘Het is niet langer not done om ondanks je hersens toch te kiezen voor een vak waarmee je vooral met je handen werkt.’

Kantoorwerk is lopendebandwerk geworden

De Amerikaanse socioloog Richard Sennett schreef een boek over ‘de ambachtsman’ waarin hij vertelt dat werken met je hoofd vroeger werd gezien als ‘edel werk’; werken met je handen was voor het plebs (het ‘gewone volk’). Tegenwoordig worden creatieve ambachten zoals meubelmaker, barbier én bierbrouwer juist weer gewaardeerd.

Volgens Vermeulen werd een kantoorbaan lang gezien als het hoogst haalbare. Lekker droog binnen zitten, geen fysiek zwaar werk, een vast inkomen, goede carrièreperspectieven binnen het bedrijf. ‘Maar ik denk dat de halleluja-tonen daar inmiddels wel vanaf zijn en dat veel kantoorwerk eigenlijk dicht in de buurt komt van het monotone lopendebandwerk wat de fysieke beroepen vroeger hadden’, zegt hij. ‘Op de hogeschool gaf ik elk jaar dezelfde colleges, en hoe vaker je dezelfde stof doceert, hoe beter je erin wordt, maar hoe saaier het wordt. Het gaf me geen voldoening meer.’

En dat is precies waar we tegenwoordig met z’n allen naar op zoek zijn, zegt ook de Amerikaanse socioloog Richard Ocejo. In zijn boek Masters of Craft: Old Jobs in the New Urban Economy, stelt hij dat ‘een groeiend aantal jonge mensen voor een baan zonder zekerheid, maar met directe voldoening kiest’.

‘Aan het einde van een brouw-dag is er iets af’

In The Case for working with your Hands, beschrijft de Amerikaanse filosoof Matthew Crawford dat veel mensen ‘de connectie met de werkvloer kwijt zijn’. We houden ons bezig met één simpele taak binnen een groot proces, waarin we weinig directe invloed hebben. Vermeulen: ‘Natuurlijk ontkom ik als hoofdbrouwer ook niet aan een vergadering op z’n tijd. Maar de motivatie voor de minder leuke dingen is nu op te brengen vanuit een perspectief. Ik heb hier veel meer invloed.’

De resultaten van een praktisch beroep zijn een stuk tastbaarder, en dat zorgt voor meer voldoening. Vermeulen: ‘Aan het einde van een brouw-dag, of deze nou acht of twaalf uur duurt, is er iets af. Binnen een bureaucratische kantooromgeving is het werk eigenlijk nooit af.’

‘Een mbo-opleiding was voor mij geen optie’

Corinda (19) was niet gelukkig op de lerarenopleiding biologie. Na veel getwijfel hakt ze de knoop door: ze wordt schoonheidsspecialist. ‘Ik koos na de middelbare school voor veiligheid en omdat er altijd leraren nodig zijn, zou ik met de lerarenopleiding gegarandeerd een baan vinden.’

Maar de opleiding viel haar tegen: ‘Ik liep stage op een vmbo-school in Barendrecht met hele ‘stadse rebellerende kids’. Ook vond ik de sfeer met collega’s onderling niet prettig. Ze zagen me als ‘maar een stagiair’. Elke keer als ik die school binnenstapte, voelde ik dat ik er niet hoorde.’

Toch heeft ze lang voortgeploeterd. ‘Als ik ergens aan begin, wil ik het afmaken. Dus ik durfde lang niet te twijfelen. Daarbij heb ik havo gedaan, dus ik moest van mezelf naar het hbo. Een mbo-opleiding was geen optie, want dan zou ik onder mijn niveau werken. Ik heb twee zussen: de ene studeert aan de uni en de ander is na het hbo meteen aan het werk gegaan. Ik heb altijd het gevoel gehad dat ik ze moest bijhouden. Ik moet net zo hoog of misschien wel hoger presteren. Nu denk ik: voor wie doe ik dat dan eigenlijk? Niet voor mezelf.’

‘Ik heb de tijd nodig gehad om te realiseren dat ik iets wil doen dat ik écht leuk vind.’

Dus stopt ze na twee jaar met de opleiding om de mbo-opleiding Erkend Schoonheidsspecialist te volgen. ‘Tot nu toe vind ik alles leuk. Ik vind het helemaal niet vies om aan voeten te zitten, of ongemakkelijk om mensen te masseren. Ik voel me er helemaal chill bij. Ik wil mensen happy maken, en dat kan met dit beroep.’

Spijt van haar twee jaar op de lerarenopleiding heeft ze niet. ‘Als je van tevoren weet dat je gaat falen, kies je er niet voor natuurlijk’, zegt ze. ‘Maar ik weet wel dat ik destijds nooit voor de cosmetische kant zou kiezen, omdat ik het niet als optie zag. Ik heb de tijd nodig gehad om te realiseren dat ik iets wil doen dat ik écht leuk vind. Ik wil niet ongelukkig door het leven gaan.’

‘Tijdens Lowlands werd ik verliefd op de techno’

Mats (19) begon vorig jaar aan communication & multimediadesign, maar zat er niet op zijn plek. Hij begon met vrienden een dj-collectief en besloot een studie te volgen die daarbij aansloot: leisure & events management aan de Willem de Kooning Academie.

Hij vond de opdrachten in zijn eerste studie vaag. ‘Ik speelde een keer uit verveling met lego toen een docent zei: ‘ga die lego maar ordenen’. Een halfuur later: ‘doe het nog maar een keer’. En dat drie keer. Op dat moment vroeg ik mezelf echt af wat ik hier in hemelsnaam aan het leren was.’

Tijdens een editie van Lowlands ontdekten Mats en zijn vrienden de techno. ‘We waren meteen verkocht.’ Een van hen had een oude draaitafel liggen en zo begon het. ‘We begonnen voor de grap een recordlabel, maar het werd al snel serieuzer. We kwamen erachter dat we naast het draaien ook feesten willen organiseren en zo werden we HEF COLLECTIVE.’

‘We begonnen voor de grap een recordlabel.’

De jongens hebben in clubs als Toffler en Perron mogen draaien. Mats: ‘Sinds kort zijn we officieel op de line-up van Perron gegooid. Ook zijn we bezig met het organiseren van ons eerste eigen feest. Ik mag niet te veel vertellen, maar ik kan wel zeggen dat we een huisfeestsfeer willen creëren. Veel feesten gaan alleen maar om status: zien en gezien worden. Iedereen draagt mooie kleding en doet stoer op Instagram. Bij ons staat de sfeer centraal.’

Zelf wil hij met zijn muziek graag de ‘Berlijnse underground-kant’ op. ‘Ik draai harde, snelle en duistere techno. Dus ik zou ook graag op feesten draaien die daarbij passen. Feesten met een grimmige sfeer, waar mensen hun telefoon moeten inleveren of hun camera moeten afplakken. Ik haat het als mensen de hele avond met hun telefoon staan te filmen. Allemaal bullshit.’

Daarvoor hoeft hij niet per se naar Berlijn: ‘Rotterdam is echt mijn thuisstad. Het leuke van Rotterdam is dat je hier als klein bedrijf kan beginnen. Give Soul draait nu in de Now&Wow, maar die is net als wij begonnen in club Perron.’

‘Ik ben geen business woman’

Karlijn (22) studeert begin juni af aan de opleiding international business and languages, maar wil daarna een hele andere kant op. Ze maakt zich klaar voor haar tweede hbo-opleiding: huidtherapie.

Ze wist in het tweede jaar al dat ze de verkeerde keuze had gemaakt en dat huidtherapie beter bij haar past. ‘Maar ik was bang dat het een impulsieve gedachte was. Ook was ik al halverwege, dus ik vond het zonde van mijn tijd en geld om iets nieuws te beginnen wat ik misschien ook niet zou afmaken. Dus ik ging maar gewoon verder en als het in mijn hoofd zou blijven spoken, dan zou ik het doen. We zijn nu inmiddels zo’n twee jaar verder, dus ga ik het doen.’

‘Het werd me steeds duidelijker dat ik geen zin had om veertig uur per week achter een computerscherm te zitten.’

Haar omgeving reageert verbaasd. Maar voor Karlijn komt deze keuze niet uit de lucht vallen. ‘Ik loop al sinds mijn vijftiende bij een huidtherapeut vanwege mijn acne. Ze heeft in de afgelopen jaren veel voor me betekend; ik vertelde haar alles. Het lijkt me werk dat veel voldoening geeft, je kan echt iemands leven verbeteren. En ik vind puistjes uitknijpen fantastisch. Dat doe ik veel liever dan een marketingplan schrijven.’

‘Het werd me steeds duidelijker dat ik geen zin had om veertig uur per week achter een computerscherm te zitten. Ik wil liever met mijn handen werken, in plaats van alleen met mijn hoofd. Ik denk dat het ook beter is voor je mentale gezondheid om niet alleen maar achter je bureautje te zitten, al dan niet op een yoga-bal. Er zijn natuurlijk mensen die wel een passie hebben voor de zakelijke wereld, maar het is niks voor mij. Ik ben niet echt een business woman.’

Inmiddels moedigt iedereen haar aan. ‘Ze vinden het cool dat ik ‘fuck the system’ zeg en iets totaal anders ga doen dan wat er van me verwacht wordt.’

Tekst en foto: Zoë Cozijnsen

Volg ons op Instagram

Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.