Eind 2018 ondervroeg onderzoeksbureau Integron de hogeschoolgemeenschap over veiligheid. Het veiligheidsonderzoek werd voor de vierde keer gehouden, het vorige onderzoek stamt uit 2015. 3000 medewerkers en bijna 10.000 studenten werden benaderd; 1.085 medewerkers (36 procent) en 621 studenten (6 procent) vulden de enquête in.

‘Een 8, dat is gewoon hoog’

Het algemene veiligheidsgevoel – uitgedrukt in een rapportcijfer – ging ten opzichte van 2015 met 0,1 omhoog en komt nu uit op gemiddeld 8,0. ‘Dat is gewoon hoog, en dat is dus heel goed nieuws’, reageert Paul Goossens, manager integrale veiligheid van de HR: ‘Omdat de maatschappij verruwt, wat een effect kan hebben op het veiligheidsgevoel op de HR, vind ik het opvallend dat het cijfer ongeveer gelijk is gebleven. Dat zegt wellicht iets over de weerbaarheid van onze hogeschoolgemeenschap.’

Er zijn verschillen per opleidingsinstituut en locatie; meest uit de toon valt het rapportcijfer van de locatie Posthumalaan waar het instituut RBS (Rotterdam Business School) sinds afgelopen september is gehuisvest, een 7,4. ‘De verhuizing van het instituut naar deze locatie kan op zich al voor onrust hebben gezorgd’, suggereert Goossens. Net als het door studenten ervaren tekort aan liften en de volle trappenhuizen. Goossens: ‘Het kan allemaal bijdragen.’

RBS-directeur Bert Reul wil nog niet reageren op de onderzoeksuitkomsten. ‘We bespreken het rapport medio april in het managementteam. Het lijkt me goed dit eerst te doen alvorens met een reactie te komen.’

Posthumalaan: minder tevreden over ‘algemene veiligheid’

Een in het oog springend verschil is de waardering die studenten aan de ‘algemene veiligheid’ van hun locaties of instituten geven. Van de RBS-studenten vindt 3 procent de algemene veiligheid ‘zeer goed’, 40 procent vulde ‘goed’ in. Bij elkaar is dat 43 procent, waar alle andere instituten minimaal 64 procent halen. Bij de medewerkers is het verschil met andere instituten minder groot,  maar RBS zit wel bij de laagst scorende instituten. Van de RBS-medewerkers is 20 procent zich in de loop van de jaren onveiliger gaan voelen, tegenover 10 procent die zich veiliger voelt en 70 procent die geen verschil ervaart.

In de enquête wordt gevraagd naar plekken op en rondom de locaties waar studenten en medewerkers liever niet komen. 14 procent van de RBS’ers geeft aan plekken te mijden omdat ze zich er onveilig voelen; op andere locaties ligt dat percentage lager. Van de RBS’ers vulde nog eens 8 procent in dat er ‘onveilige’ plekken op de locatie Posthumalaan zijn die niet te mijden zijn.

Discriminatie, agressie en ongewenste intimiteiten zijn onderwerpen waarop de Posthumalaan cq RBS het ook minder goed doet dan het HR-gemiddelde. Het zijn onderwerpen waarop de locatie Kralingse Zoom in 2015 (toen werd er geen onderscheid gemaakt naar instituten) ook al benedengemiddeld scoorde. Terug naar 2018: 7 procent van de geënquêteerden op de Posthumalaan was de afgelopen 12 maanden slachtoffer van discriminatie en 18 procent was er getuige van. De HR-gemiddelden zijn respectievelijk 4 en 9 procent.

12 procent is slachtoffer van agressie

Wat betreft agressie is locatie Posthumalaan koploper met 12 procent slachtoffers en 19 procent getuigen in de laatste 12 maanden (tegenover HR-gemiddelden van respectievelijk 5 en 9 procent). Met ongewenste intimiteiten heeft op die locatie 7 procent ervaring als slachtoffer en 4 procent als getuige; de HR-gemiddelden zijn hiervoor 2 en 3 procent.

Van die 2 procent geeft meer dan de helft aan dat medewerkers de veroorzaker zijn van de ongewenste intimiteiten. Ook bij discriminatie en pesten (dat is gestegen: in 2015 was 2 procent slachtoffer, nu 4 procent) zijn de medewerkers in de meerderheid bij de veroorzakers. Bij digitale agressie zijn het vooral studenten die zich eraan schuldig maken.

Bij het slachtofferschap gaat het om lage percentages, maar Goossens wil de uitkomsten absoluut niet bagatelliseren. ‘Jammer is wel dat we lastig kunnen benchmarken omdat wij volgens mij de enige grote hogeschool zijn die dit doet. Maar: elk slachtoffer is er een te veel’, vindt de manager. De uitkomsten van het onderzoek heeft hij onder andere met de directeuren van de instituten gedeeld. ‘Ik heb hen geadviseerd kennis te nemen van de cijfers, en de uitslagen van de enquête bespreekbaar te maken, met uiteraard vooral aandacht voor zaken die voor verbetering vatbaar zijn. Veiligheid, zeker in de context van een veiligheidsenquête, kan van alles losmaken, omdat er mensen achter de cijfers over slachtofferschap zitten. Daar moet je het met elkaar over hebben.’

Beveiligers als straatcoaches

Het onderzoek lijkt te laten zien dat de hogeschoolbrede inzet van beveiligers sinds 2015 (op dit moment 13 fte in totaal) zijn vruchten afwerpt. 49 procent (in 2015 42 procent) van de geënquêteerden geeft aan dat de zichtbare aanwezigheid van de genoemde beveiligers bijdraagt aan het veiligheidsgevoel. Goossens begrijpt dat percentage, wijzend op onderzoeken die uitwijzen dat de aanwezigheid van beveiligers de helft van de mensen een veiliger, en de andere helft een onveiliger gevoel geeft. De beveiligers zijn er vooral om als een soort straatcoaches hun bijdrage te leveren aan de pedagogische taak. Daarnaast hebben ze natuurlijk ook echte bewakingstaken en soms delen ze een reprimande uit.’

De veiligheidsmanager vindt dat er een bovengrens is aan wat je uitgeeft aan beveiliging. Goossens: ‘Je moet een balans zoeken omdat je ook voor openheid en toegankelijkheid gaat; we zijn een hogeronderwijsinstelling en willen geen zware, fysieke ingangscontroles. Vooral bij ingangen is er cameratoezicht; dat werkt preventief en indien nodig repressief. Daarnaast moeten we het hebben van sociale controle en van eigen handelen, bijvoorbeeld dat je je kantoor op slot doet als je even weggaat. Ik denk dat de verantwoordelijk die we met z’n allen als hogeschoolgemeenschap nemen en de kosten voor beveiliging communicerende vaten zijn.’

Degenen die zich onveiliger zijn gaan voelen, noemen als reden de twijfel die er bestaat over de brandveiligheid van de gebouwen. Ook de toenemende mondigheid, die soms te ver gaat, wordt als reden genoemd.

Kelders zijn minder prettige verblijfplaats

In de enquête is ook gevraagd naar specifieke plekken op en rondom de locaties die als onveilig worden ervaren. De kelders van de gebouwen zijn hier ‘favoriet’: 15 procent van de respondenten geeft aan dat dat een minder prettige plek is om te zijn. Afgelegen plekken rondom het gebouw, zoals fietsenhokken en wandelpaden, worden ook genoemd. 5 procent heeft ingevuld dergelijke door hen als onveilig ervaren plekken te mijden, 4 procent geeft aan dat er plekken zijn die onveilig voelen maar niet te vermijden zijn. Dat geldt voor de ingang van een gebouw maar ook voor een fietsenhok, waar je je fiets moet stallen en weer ophalen.

Goossens en zijn mensen zijn inmiddels aan de slag met de opmerkingen die geënquêteerden hebben gemaakt over onveilige plekken. ‘We zijn nog eens naar de verlichting gaan kijken. Zo was de gevelverlichting aan het Academieplein stuk en is er ook iets aan de hand met de verlichting van het parkeerterrein aan de Kralingse Zoom. De fietsenhokken zijn volgens ons al redelijk goed verlicht. We gaan wel het cameratoezicht op een aantal plekken uitbreiden.’

Wat er in de kelders moet gebeuren, weet Goossens nog niet zo goed, ook omdat in de enquête niet is gevraagd wat er onveilig wordt gevonden. ‘Denken ze dat er te weinig vluchtwegen zijn, of vinden ze het bijvoorbeeld vervelend om er te zijn? Het onveilige gevoel erover is wel toegenomen dus behoeft het onze aandacht. Misschien moeten we daar wat zichtbaarder zijn met toezicht, of moet ook daar meer verlichting komen.’

Minder dan de helft weet waar je incident moet melden

Uit het onderzoek wordt duidelijk dat veel studenten en medewerkers niet bekend zijn met wat ze moeten doen als er zich een onveilige situatie voordoet. Slechts 45 procent van de enquête-invullers weet waar hij melding moet maken van een incident. Drie jaar geleden lag dat percentage met 35 procent overigens nog lager. Het huidige percentage vindt Goossens ‘nog steeds te laag’ maar hij nuanceert het ook: ‘Mensen weten wel dat alle informatie op Hint te vinden is.’ Los van het veiligheidsonderzoek was de HR al van plan een campagne te starten over waar je moet zijn met veiligheidsvraagstukken. Die campagne gaat binnenkort van start.

Goossens: ‘We vinden het vooral belangrijk dat mensen melding maken van onveilige situaties. Het maakt niet uit waar je het meldt, als je het maar doet. En je mag ook weten dat je recht hebt op terugkoppeling.’

Tekst: Jos van Nierop
Illustratie: Aileen Melief

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?