Ingezonden: Doe eens (niet) normaal
Gepubliceerd: 23 June 2020 • Leestijd: 2 minuten en 4 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.We moeten niet ‘te makkelijk beweren dat in Nederland iedereen hetzelfde wordt behandeld, zegt docent Carole Westerkamp in een ingezonden brief. ‘Als je tot de meerderheid behoort, heb je hier vaak geen ervaring mee. Zeggen dat het ‘dus’ niet bestaat is net als zeggen dat de aarde plat is, omdat je de aarde nog nooit vanuit de ruimte hebt gezien.’
Jammer dat er in de discussie over racisme en discriminatie zulke stellige, polariserende uitspraken worden gedaan.
Uitspraken als: ‘Nederland is een land waar iedereen welkom is en waar iedereen een kans krijgt. Als iets niet lukt ligt dat toch aan jezelf’ en ‘Er is geen discriminatie in Nederland’, gaan voorbij aan het feit dat je wel degelijk – sinds jaar en dag – bepaalde privileges hebt als je deel uitmaakt van een meerderheidsgroep en dat het echt niet altijd aan jezelf ligt als je niet dezelfde kansen krijgt.
Juist omdat het een meerderheid betreft, worden de normen en waarden die in die groep heersen als ‘normaal’ beschouwd en krijg je die met de paplepel ingegoten: ‘Normaal is datgene wat door de meeste mensen geaccepteerd wordt of dat wat de meeste mensen doen. Het wijkt niet af van de gangbare praktijk, ofwel iets verloopt volgens de regel. Wat precies als normaal wordt gedefinieerd hangt dus af van de omstandigheden en is vaak cultuurgebonden’ (Ensie, 2010).
Weinigen weten nog dat het ooit (tot eind jaren ‘50) ‘normaal’ was dat je als vrouwelijke leerkracht werd ontslagen zodra je trouwde. Nu vinden we dit – in Nederland – niet meer normaal. Toch ondervinden werkende vrouwen nog altijd last van onuitgesproken vooroordelen, terwijl de algemeen heersende gedachte is dat mannen en vrouwen in Nederland gelijke rechten hebben. Het ligt niet aan de vrouwen dat ze gemiddeld minder salaris krijgen dan mannen! De loonverschillen m/v zijn in Nederland gemiddeld ruim 17 procent, volgens de meest recente Emancipatiemonitor van het Sociaal Cultureel Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek van eind 2018.
De niet-gedupeerde groep, in het bovenstaande geval mannen, brengt vaak allerlei argumenten naar voren om te bewijzen dat dit niet waar is, of dat er ‘logische verklaringen’ voor dit feit zijn, waarbij de gedupeerde vaak de schuld krijgt. Dit heet cognitieve dissonantie. Men is blind voor de eigen vooringenomenheid, voor het eigen ‘wij-zij’ denken.
Het woord ‘discriminatie’ betekent letterlijk: onderscheid maken, verschil zien. Onderscheid tussen mannen en vrouwen, tussen mensen van verschillende kleuren, geloven en geaardheden. BLM gaat echt niet alleen om George Floyd, het gaat om het feit dat mensen die niet tot de meerderheidsgroep behoren erkend willen worden in HUN ERVARING dat er wel degelijk onderscheid wordt gemaakt. Het gebeurt niet altijd bewust, of met opzet, maar het is daarom niet minder pijnlijk. Als je tot de meerderheid behoort, heb je hier vaak geen ervaring mee. Zeggen dat het ‘dus’ niet bestaat is net als zeggen dat de aarde plat is, omdat je de aarde nog nooit vanuit de ruimte hebt gezien.
Ik denk dat het allerbelangrijkste wat we kunnen doen is met elkaar in gesprek gaan, elkaar bevragen, ervaringen uitwisselen, zoals Ron Bormans ook voorstelt in zijn blog. Juist in een instelling voor hoger onderwijs zouden we meer open-minded moeten zijn. Aristoteles zei lang geleden al: ‘Het onderwijzen van kennis zonder het hart erbij te betrekken is helemaal geen onderwijs.’.
Laten we hart voor elkaar hebben in plaats van hard voor elkaar te zijn.
Illustratie: Demian Janssen
Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief. 
…en weer een stukje van een Hogeschooldocent die in de pen klimt met stellingen die op het eerste gezicht redelijk en intellectueel onderbouwd lijken, maar bij nadere beschouwing op sommige punten de plank goed mis slaan…
Er wordt, ten eerste, niet beweerd dat racisme niet voorkomt, maar dat het niet wordt ervaren. De inmiddels welbekende column van Danny met de gewraakte opmerking wordt kortom weer uit verband gerukt. Inmiddels kan ook Danny spijtig genoeg aangeven dat hij racisme aan den lijve heeft ondervonden, na te zijn uitgemaakt voor blanke zelfingenomen priviliged snotneus en racist die gecensureerd had moeten worden. Jammer en naief dat daar geen stelling tegen lijkt te worden genomen en dat dit zelfs wordt gebagatelliseerd omdat hij een ‘priviliged white majority male’ zou zijn. Daarmee wordt geimpliceerd dat het ok is om sommige mensen wel te discrimineren en dat vind ik ernstig. Het doet mij erg denken aan het argument van een zwarte dame die mijn vrouw eens poepchinees meende te noemen. Toen wij aangaven daar niet van gediend te zijn, gaf ze de dame in kwestie doodleuk aan dat dit geen discriminatie was omdat ze zelf ook buitenlandse was. Precies dezelfde kromme en racistische logica wordt nu ook gehanteerd door poraliserende clubjes als BLM en KOZP.
Twee: Wat is ‘de meerderheid’? Ik vermoed dat schrijfster hier de blanke en autochtone bevolking mee bedoelt. Als we dit verder segmenteren, zal de meerderheid van deze groep ook tot een minderheid, van bijv. vrouw, homo, Oost-Europeaan, Tokkie, gehandicapte. etc. behoren. De enige juiste conclusie kan dan ook alleen maar zijn dat iedereen wel tot een minderheid behoort en vast allemaal wel eens aan discriminatie hebben blootgestaan. De meeste mensen beschikken over een zodanig geestelijk evenwicht dat dit hen niet uit balans brengt en hebben het bovendien veel te druk met verplichtingen en problemen die veel urgenter zijn. Instabiele lieden die hun zelfrespect moeten halen uit het haatzaaien en polariseren zijn recent geevolueerd in clubjes als BLM en KOZP die ik verantwoordelijk acht voor de huidige splijting die zich in, onze zeker niet ideale maar nog altijd redelijk tolerante en nuchtere, landje voltrekt. Zij schromen niet om op te roepen tot geweld, censuur, bedreiging en vernieling. Als daar in reactie iets over wordt gezegd, wordt er slechts heel hard discriminatie en racisme geroepen. Dit is geen platte wereld, maar een omgekeerde wereld!
Dan de normen en waarden van de meerdeheid die er bij worden gehaald. Mevrouw lijkt hier te suggereren dat die normen bestaan uit het ontkennen van racisme en het tolereren van discriminatie. Mijns inziens zijn de normen van de meerderheid het afzien van bedreiging, het afzien van oproepen tot geweld, het afzien van het verstoren van kinderfeesten, het afzien van bijeenkomen in strijd met coronabepalingen en het afzien van vernieling en vandalisme. Hier een uitzondering maken voor onze gekleurde en linkse medemensen riekt naar lafheid en discriminatie en lokt slechts meer racisme uit. Dit lijkt mij geen hogere wiskunde, dus mooie citaten en sjieke bewoordingen kunnen achterwege worden gelaten.
Vervolgens de vrouwen die tot in de jaren ’50 zijn achtergesteld. Gelukkig leven we inderdaad niet meer in deze tijden. Graag kijk ik echter graag door de bril van toen om dit te beoordelen en in de tijd te plaatsen en sommige feiten, zoals het gegeven dat vrouwen immer een carrieregat oplopen als de zwangerschappen zich aandienen, kunnen anderen (lees voor u: mannen) eenvoudigweg niet worden aangerekend. Ook kijk ik graag naar het heden waar het oplossingen t.b.v. het verbeteren van onze samenleving betreft en dan springt het mij in het oog dat degenen die zo kritisch zijn op de Nederlandse geschiedenis, oorverdovend stil blijven als het om de hedendaagse moderne slavernij en de achterstelleing van vrouwen in bijvoorbeeld de Arabisch/Islamitische wereld gaat. Toch maar niet naar het WK in Qatar en graag ook de straat op voor de vrouwen in Saudi Arabie die er ook recht op hebben om achter het stuur van een auto te kruipen! Hypochisie en niet racisme is hier het juiste woord. Tot zover dus ook de aangehaalde term ‘cognitieve dissonantie’ waar ik in allerminst van onder de indruk ben en die ik o.v.v. bovenstaande teruggeef.
De term ‘discriminatie’ tot slot. In de praktijk wordt deze natuurlijk veel enger uitgelegd dan het volkomen onschuldige ‘onderscheid maken of verschil zien’. Waar het in de kern om gaat is of er ook in negatieve zin naar wordt gehandeld en ik denk dat we, ondanks het gegeven dat er altijd werk aan de winkel zal blijven, helemaal niet zo slecht doen vergeleken met een Verenigde Staten of een dictatuur in Afrika. Politie en opvoeders zijn hier eerder te soft en de afgelopen weken hebben laten zien dat racisten van buitenlandse komaf en extreem-linkse signatuur die tot geweld oproepen hier mee wegkomen onder het mom van vrijheid. Het is niet aan de ‘meerderheid’, maar aan deze groep om eens goed na te denken over de wijze waarop zij zich de afgelopen periode hebben laten gelden en in de geest van het icoon van de zwarteburgerrechtenbeweging van de jaren ’60, Martin Luther King, geweldloos en op een verbindende manier te laten zien dat ook zij hart hebben voor anderen in deze samenleving.
Handig overzicht van informatiebronnen voor deze discussie https://www.npo3.nl/brandpuntplus/uitspraken-racisme-ontkenner-ontleden
@Eduard Jammer dat je de essentie van mijn ingezonden stuk niet lijkt te willen begrijpen. Ik zal, net als jij, de dingen puntsgewijs nalopen.
De “gewraakte opmerking van Danny” was niet het directe onderwerp van mijn betoog. Ik schreef letterlijk: “uitspraken als (…)”. Afgezien daarvan, als iemand bedoelt te zeggen dat hij/zij nog nooit racisme heeft ervaren, dan kan diegene dat ook exact zo verwoorden. “Er IS geen racisme” kan op meerdere manieren geïnterpreteerd worden en dat is dus ook gebeurd.
Met meerderheid bedoel ik iedere mogelijke meerderheid en inderdaad, iedereen behoort wel (eens) tot een minderheid. Dat jij nu mensen die tegen een ongelijke behandeling (op grond van het behoren tot een minderheid) protesteren “Instabiele lieden” noemt, is volgens mij illustratief voor “wij-zij” denken. (Hoe wéét jij trouwens dat zij hier hun zelfrespect uit halen? Dat is op zich al een polariserende opmerking).
Ik suggereer helemaal niet dat de normen van de meerderheid bestaan uit het ontkennen van racisme en het tolereren van discriminatie. Ik zeg dat we, juist in de gevallen dat we behoren tot een meerderheid (welke dan ook), vaak onbedoeld “wij-zij” denken hanteren en zo dus discrimineren (in de letterlijke zin van het woord, dus onderscheid maken).
Persoonlijk denk ik ook niet dat we het zo slecht doen in vergelijking met sommige andere landen, maar ik denk niet dat vergelijken het belangrijkste is. Ik denk dat ieder voor zich zichzelf moet nagaan óf en zo ja, hóé we discrimineren. “Verbeter de wereld en begin bij jezelf”, of zoals Mahatma Ghandi zei: “Be the change you want to see in the world”.
Ligt Mahatma Gandhi (en niet Ghandi, mevrouw de docent) nu ook niet onder vuur omdat hij tijdens zijn tijd in Zuid Afrika denigrerend over ‘Kaffers’ sprak? De eerste standbeelden van deze man zijn al beklad en het lijkt me dat Eduard een punt heeft dat je de mensen in hun tijd moet beoordelen en niet overal een boom over moet willen opzetten. Mensen die ter verdediging aangeven dat je hen niet wilt begrijpen en zich laten voorstaan op quotes en titels, daar zeg ik tegen: OK boomer! Verder lijkt het me geen slechte zaak als de docenten het goede voorbeeld geven en weer aan het werk gaan. Een meer recent artikel lezend, zouden ze het druk genoeg moeten hebben 😉
@Wilfried Goed gezien, het is inderdaad Gandhi. Een typefoutje, kan gebeuren, toch? Ik vind het belangrijk dat docenten laten zien dat ze dit thema, ondanks de drukte, belangrijk genoeg vinden om hun steentje bij te dragen aan de discussie (en zo het goede voorbeeld geven). Het is jammer dat dan ook daar weer behoorlijk aanvallend op gereageerd wordt. “Zich laten VOORSTAAN op quotes en titels”, dat is een aanname/interpretatie van jouw kant. Ik heb mijn titel nergens genoemd; er staat nergens MSc of PhD (mijn functie is door de redactie genoemd) en sinds wanneer zijn quotes iets om je op te doen voorstaan? “WEER aan het werk gaan”? Hoe weet jij hoeveel/wanneer ik werk en of ik wel of niet een goed voorbeeld geef? Hou toch eens op met in de aanval gaan en laat mensen in hun waarde. Ik wilde (en wil) op meta-niveau mensen aanmoedigen meer hart voor elkaar te hebben i.p.v. hard voor elkaar te zijn. Jammer dat die boodschap bij jou en Eduard niet lijkt te zijn aangekomen.
Hier vind je de genoemde definitie van normaal: https://www.ensie.nl/redactie-ensie/normaal