Haar rol als lector, onderzoeker, is de laatste weken veranderd, begint Prinsen het gesprek. ‘Docenten zitten nu niet te wachten op onderzoek. Ik ben onderwijspsycholoog en probeer mij in te leven in wat docenten nu nodig hebben.’

Met een aan het onderwijsgevend personeel gestuurde vragenlijst over ‘onderwijs op afstand’ (gemaild door team communicatie op 15 april; docenten mogen nog reageren) wil ze namens WOLT (werkplaats onderwijsleertechnologie) in kaart brengen waar docenten in deze coronatijd tegenaanlopen.

‘Iedereen doet z’n best elkaar te ondersteunen’

‘Huizen en gezinnen zijn niet bedoeld als werkplek’, zegt Prinsen terwijl haar echtgenoot in een andere hoek van de woonkamer ook aan het videobellen is. ‘Maar ik zie dat de HR, dat iedereen, z’n best doet om elkaar te ondersteunen.’

Prinsen prijst zich gelukkig dat WOLT de afgelopen jaren al een groot netwerk heeft opgebouwd (zo staat een kwart van de medewerkers op de mailinglist) en dat de IT-systemen van de HR mede dankzij de dienst FIT ‘goed op orde zijn’.

Hoe houd je je studenten online actief?

En nu raken allerlei zaken die een link hebben met online onderwijs – logischerwijs – in een stroomversnelling. Zo komt nieuwe software makkelijker beschikbaar. Daarnaast zijn er vragen, maakt Prinsen op uit de binnengekomen vragenlijsten, over hoe je als docent online je studenten actief houdt. ‘Over het online overbrengen van stof zijn ze positief maar ze worstelen met de vraag hoe ze studenten moeten activeren om met elkaar bezig te blijven.’

‘Over het online overbrengen van stof zijn ze positief.’

Docenten die in Microsoft Teams colleges geven en de chat mee laten lopen, hebben al ervaren dat studenten elkaars chatvragen gaan beantwoorden, maar is dat voldoende? Idealiter niet altijd, vindt Prinsen: ‘Als je er zeker bij een grote groep studenten zicht op wilt houden, is het aan te raden een mede-docent in te schakelen die de chat bijhoudt.’

‘Las tijdens online colleges ook pauzes in’

Belangrijk is ook, stelt Prinsen, om met de studenten af te spreken wat je van ze verwacht aan vragen. ‘En ook wánneer je iets verwacht. Las tijdens colleges ook af en toe een pauze in, en gebruik bijvoorbeeld vijf minuten voor interactie. Bij een opdracht waarbij je om reacties (in de chat, red.) vraagt, kun je ook aan een bepaalde student vragen om die vragen voor jou samen te vatten.’

Als je werkt met vooraf opgenomen video’s is het advies van Prinsen om bij dat ‘huiswerk’ een ‘activerende opdracht’ te doen. Zodat de studenten de video ook echt bekijken ‘en je verdiepend verder kunt als je elkaar weer ziet’.

‘Een bepaald deel van een college móet luchtig zijn’

Om de online colleges aantrekkelijk te houden, is het belangrijk om ook ruimte te maken voor iets luchtigs. Prinsen: ‘Jaren geleden deed ik onderzoek naar lerende interactie in het primair onderwijs. Ik zat heel erg op de inhoud en in mijn ogen ging dertig procent van de interactie nergens over.

‘Voor mij was het toen een eyeopener dat uit ander onderzoek bleek dat een bepaald deel van de les luchtig móet zijn; anders wordt het te steriel en is het niet uitnodigend om te volgen.’

‘Een geluidsbericht is veel persoonlijker’

Dat luchtige kan een grap zijn of bijvoorbeeld kleine quizjes tussendoor. ‘Maak het ook persoonlijk, dat is juist nu belangrijk’, stelt Prinsen. ‘Laat jezelf zien als docent. En denk eens aan het inspreken van persoonlijk feedback. Je hebt misschien de neiging om feedback op te schrijven en te mailen, maar een geluidsbericht kan veel persoonlijker zijn, zeker als je de student daarin expliciet bij naam noemt. Dat maakt echt uit.’

‘Er komen studenten naar voren die ze nooit eerder gehoord hadden.’

Net als in een offline-setting zullen er nog steeds studenten in je klas zitten die minder gemotiveerd zijn. Hetzelfde geldt voor studenten die tijdens een college nooit iets zeggen. Van docenten hoort Prinsen wel dat sommige studenten zich prettiger voelen bij de online lessen en nu ineens meedoen. ‘Er komen studenten naar voren die ze nooit eerder gehoord hadden. Dat kunnen introverte personen zijn die niet durfden of die er meer tijd voor nodig hebben. Onderwijs wijst overigens uit dat stille meekijkers wel degelijk kunnen leren van alleen het meekijken.’

Voorstelactiviteiten zijn belangrijk in nieuwe periode

Fleur Prinsen ziet in de nieuwe onderwijsperiode die nu begint een belangrijk moment. ‘Docenten gaan klassen krijgen die ze nooit fysiek ontmoet hebben. Voorstelactiviteiten zijn dan heel belangrijk. Zelf vind ik het fijn om elkaar te zien, dus vraag de studenten of ze een foto van zichzelf willen uploaden. Maak het persoonlijk!’

‘Maak het persoonlijk!’

Is er een ideaal aantal studenten aan wie je college kunt geven, dat je per keer kunt begeleiden? Prinsen stelt van niet. ‘Het hangt af van de inrichting van je college’, zegt ze, wijzend op de eerdergenoemde mede-docent die de app bijhoudt en op de subgroepjes (in Teams-terminologie ‘break out groups’) waarbij je een van de studenten verantwoordelijk houdt voor de rapportage.

‘Bouw netwerkjes op, teams met verschillende talenten en vaardigheden’

De lector noemt het fascinerend hoe het online onderwijs zich nu in sneltreinvaart ontwikkelt. ‘Het is een proces dat je kunt ondersteunen maar dat ook deels organisch gebeurt, onder ander door personen die elkaar voortdurend vragen stellen.’

‘Niet bang zijn om hulp te vragen’

Op dat laatste moet je in de ogen van Prinsen voortborduren. ‘Bouw netwerkjes op, multidisciplinaire teams met daarin mensen met verschillende talenten en vaardigheden. In de ingeleverde vragenlijsten lees ik dat het onderling contact leggen heel goed gaat. Ook wordt er echt veel kennis gedeeld. Het is denk ik belangrijk om iets meer moeite te doen en je behulpzaam op te stellen én daarnaast niet bang te zijn om hulp te vragen. Stel je kwetsbaar op.’

‘Gooi het goede niet overboord’

Je kunt je daarnaast afvragen hoeveel er daadwerkelijk verandert. Blijft een goeie docent niet gewoon die goeie docent, maar nu online? Prinsen: ‘Ik weet van een docent die een fabuleuze verteller is en heel erg gedesillusioneerd was vanwege het online lesgeven. Maar dat vertellen kan hij natuurlijk nog steeds, gooi het goede niet overboord! Je moet alleen wel op een andere manier gaan begeleiden.’

‘Soms is saai en voorspelbaar beter.’

Belangrijk is ook om in de online lesomgeving structuur te bieden. Dat kan in Teams maar Prinsen vindt dat eigenlijk het LMS (learning management system, op de HR is dat van Cum Laude) daar de geschikte plek voor is. Prinsen: ‘Ik denk dat Teams op een gegeven moment te onoverzichtelijk wordt.’

Zorg voor een vaste leeromgeving en neem als docent de tijd om te bepalen waar je wat neerzet. Kies voor een bepaalde opmaak. Zonder al te veel toeters en bellen. Prinsen: ‘Soms is saai en voorspelbaar beter. Zaken moeten niet afleiden. Zorg voor balans en maak daar met elkaar afspraken over.’

Tekst en foto: Jos van Nierop

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?

Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.