Gert-Joost Peek is lector Gebiedsontwikkeling en Transitiemanagement bij het Kenniscentrum Duurzame HavenStad. Daarnaast heeft zijn eigen adviesbureau voor gebiedsontwikkeling, SPOT-ON Consulting, en is hij docent en research fellow aan de Amsterdam School of Real Estate. En hij is als vrijwilliger betrokken bij de ontwikkeling van het Haagse Binckhorst-gebied. Voordat hij acht jaar geleden lector werd aan de HR heeft hij promotie-onderzoek gedaan aan de TU Delft, maar ook altijd in de praktijk gewerkt bij projectontwikkelaars en adviesbureaus.

‘Toen ik de vacature voor lector zag, dacht ik : “Hé, dat is mijn cv!” Ervaring met wetenschappelijk onderzoek, maar wel altijd voor de praktijk. In het lectoraat gaat het daar ook om: wetenschap voor en met de praktijk.’

Tegelijkertijd ziet Peek het lectoraat ook echt als een onderwijsbaan. ‘Als ik gevraagd wordt voor een college dan doe ik dat’, zegt hij. ‘Een lector heeft geen onderwijsverantwoordelijkheid, maar wel een verantwoordelijkheid om zijn onderzoek op het onderwijs te laten aansluiten.’ Daarom heeft hij ook zijn collega David ter Avest gevraagd bij het interview aan te sluiten. De van oorsprong sociaal-geograaf is nu docent-onderzoeker bij IGO (onlangs tweede geworden in de competitie voor docent-onderzoeker van het jaar) en werkt vaak samen met Gert-Joost Peek. Net als de lector is hij een duizendpoot, ook nog als docent en onderzoeker verbonden aan Inholland en redacteur van een vakblad.

‘MH4’: ideaal gebied voor onderzoek en onderwijs

Peek en Ter Avest zijn samen intensief betrokken bij ‘M4H’, de afkorting die staat voor het gebied Merwe-Vierhavens. Een van de laatste rafelranden van Rotterdam en in alle opzichten een interessant gebied. ‘Het is een gebied van 130 hectare, zo groot als de binnenstad, tussen stad en haven, waar havenfuncties geleidelijk verdwijnen en stedelijke functies erbij komen. Maar het gebied is nog zeker niet helemaal uitgekristalliseerd’, legt Peek uit.

Daarmee is het ideaal om langere tijd ‘beet te pakken’, als onderzoeksobject en als contextrijke leeromgeving. En daarvoor is het lectoraat bij uitstek geschikt. Peek: ‘Ik heb de tijd. Studenten zijn in zekere zin passanten, maar ik ben hier al acht jaar gewoon elk jaar weer. Ik kan een langjarige visie ontwikkelen, terwijl de problematiek ondertussen steeds verschuift. Dit gebied ontwikkelt zich heel langzaam en het is heel fijn dat ik me daar langer in kan vastbijten, terwijl studenten met hun denkkracht steeds ook een rol kunnen spelen.’

‘Er zijn nu bijvoorbeeld vijf samenwerkende minoren die in dit gebied met studenten aan de slag gaan’, zegt Ter Avest. Vanuit IGO is hij de proeftuinregisseur, waarbij M4H de proeftuin is. ‘Daarnaast vinden studenten er cases om af te studeren. Ze werken daar aan toekomstopgaven als circulariteit, klimaatbestendigheid. Het gebied is zo leuk omdat er nog veel kan en mag, je kunt er experimenteren met zoiets als natuurinclusief bouwen.’ Ze willen ervoor waken dat het gebied wordt ‘volgeplempt’ met woningen. ‘Het moet een gemengd gebied blijven, dat zijn juist de leuke dingen.’

Ivoren toren is nodig

Voor de hogeschool blijft M4H nog zeker vijf jaar – en waarschijnlijk langer – een mooie plek voor onderzoek en contextrijk leren, denken Peek en Ter Avest. ‘Sinds september zijn we in het gebied aanwezig met een fysieke satellietlocatie met 120 studentplekken, voor contextonderwijs en onderzoek. Dan kan Gert-Joost daar met docenten gaan zitten’, aldus Ter Avest. ‘Er wordt weleens gesproken over de “ivoren toren” als het om onderzoek gaat, maar zo doorbreek je dat.’

De ivoren toren heeft een slecht imago, maar, zegt Peek: ‘Je hebt hem nodig. Als je onderzoek wilt doen, heb je een plek nodig wég van het onderwijs. Het is een reëel probleem voor docenten om echt tijd aan onderzoek te besteden. Als we serieus werk willen maken van het Rotterdams onderzoeksmodel waarin docenten zélf onderzoek doen, moeten we daar iets op vinden.’ Ter Avest beaamt: ‘Ja, het onderwijs gaat altijd voor, dat zit in de aard van docenten. En dat is ook iets moois, maar het onderzoek kun je zo goed gebruiken voor je onderwijs, zeker als je al wat langer uit de praktijk bent.’

Lector is geen hoogleraar

Onderzoek verdient serieuze tijd en aandacht: ‘Het is een vak apart, we doen wetenschappelijk onderzoek en gebruiken wetenschappelijke methoden. Daar moet je in geoefend worden’, zegt Peek. ‘En nog belangrijker: als we bij de HR geen onderzoek doen dat de toets der wetenschappelijke kritiek kan doorstaan, is dat ook gevaarlijk voor je accreditatie. Het is gewoon een keiharde voorwaarde.’ Verwar een lector overigens niet met een hoogleraar: ‘Als universiteitshoogleraar word je afgerekend op het aantal publicaties’, zegt Peek. ‘Ook voor een lector is publiceren belangrijk, maar de validatie (de toetsing van het onderzoek door de buitenwereld, red.) gaat vooral over de bruikbaarheid van de resultaten in de regionale praktijk.’

Het M4H-gebied is een ideaal gebied om juist dit praktijkgerichte onderzoek te doen én te verweven met onderwijs, zegt Ter Avest: ‘Multdisciplinair onderwijs wil iedereen, maar hier wordt dat echt aangejaagd vanuit het onderzoek. Neem een thema als ‘voedsel in de stad’. Daarbij wordt in het M4H-gebied een voedseltuin ontwikkeld. Dat is ook weer een sociaal project met een bepaalde weerslag op het gebied.’ Gert-Joost Peek kan dat bijvoorbeeld weer terugbrengen bij de studenten via een gastcollege, ‘of er komt een opdracht uit voor een afstudeerder’, zegt hij, ‘soms heb je er één die het niveau van wetenschappelijk onderzoek absoluut haalt. Een van onze studenten die inmiddels in het lectoraat werkt, is ook gestart met promotieonderzoek aan de TU Delft.’

Onderzoek in de wijken

De langjarige betrokkenheid van het lectoraat is bijzonder, benadrukt Peek. ‘Vaak is het: subsidie aanvragen – termijnen – deadlines – klaar – iets nieuws beginnen. Wij hebben juist die traagheid, en er zit veel waarde in de route die we bewandelen.’ En het heeft ook andere voordelen. ‘We hebben veel contacten opgebouwd in het gebied, bijvoorbeeld met de gemeente, ingangen die heel fijn zijn, ook voor andere docenten die daarmee kunnen aanhaken bij de praktijk.’

Zo hebben studenten het afgelopen jaar onderzoek gedaan in de wijken om M4H heen: ‘Ze hebben veel mensen gesproken in die wijken’, zegt Ter Avest, ‘al snel werd duidelijk dat ze zich achtergesteld voelen en graag samen willen werken aan de ontwikkelingen in en rondom M4H. ‘Het onderzoek stond centraal in het project Multidisciplinary challenge, uitgevoerd door 22 derdejaars-studenten van zes verschillende IGO-opleidingen. Daar komen mooie ideeën uit over inrichting en functies van de wijk.’

‘Studenten zijn inspirerend’

Niet alleen voedt het onderzoek het onderwijs, het is ook andersom zegt Peek. ‘Uit het contact met studenten haal ik altijd de energie en de soms totaal andere kijk op de wereld, weleens naïef maar vaak verfrissend. Plus: het overdragen van kennis vind ik een van de meest voldoening-gevende activiteiten. Daar word ik altijd vrolijk van.’ ‘Studenten zijn heel inspirerend’, valt Ter Avest bij. ‘Ik zit bij de opleiding Ruimtelijke ontwikkeling en daar worden ze heel breed opgeleid, ze moeten tekenen en ontwerpen maar ook beleidsstukken lezen en schrijven. Ik kom afgestudeerden op veel verschillende plekken tegen.’ ‘Een richting als facility management vind ik ook heel inspirerend’, zegt Peek, ‘omdat die studenten echt gedrild zijn om altijd vanuit de gebruiker te denken.’

Net als onderzoek heeft ook onderwijs baat bij traagheid, vindt Peek. ‘Onderwijs is heel traag, zeker als je iets wilt veranderen.’ In de bundel ‘Hoger beroepsonderwijs 2030’ koppelt hij inzichten over gebiedsontwikkeling uit zijn openbare les ‘Veranderstad’ aan onderwijs – ‘veranderwijs’, noemt hij het – en beschrijft hij welke transformatie het onderwijs door moet maken.

‘Promotieonderzoeken van hogeschoolcollega’s wijzen het onderwijs de weg naar vormen van transformatief en collectief leren’, schrijft hij. Het gaat er onder meer om ruimte te bieden voor ‘opleidingoverstijgend ontwikkelen van transdisciplinaire leervormen’, ‘voor een groter eigenaarschap van het eigen leerproces van studenten en voor een grotere participatie van de hogeschool in lokale prakijken door onderzoek’. Zo kan onderzoek direct bijdragen aan de vernieuwing van onderwijs.

Tekst: Edith van Gameren
Foto’s: Frank Hanswijk (portretten), Menno Leutscher

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?

Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.