Politiek? boeien! Waarom zou je gaan stemmen?

Misschien lees je dit artikel met in je achterhoofd een stemmetje dat zegt: ‘Boeien, ik heb helemaal níks met politiek.’ Waarom zou je toch moeten gaan stemmen? Het mooie aan gemeentelijke politiek is dat het gaat om kwesties die dichtbij jou – de burger – gebeuren.

Lees ook:

De gemeenteraad gaat over jouw directe leefomgeving. Dat kunnen dus allerlei kwesties zijn waar jij in het dagelijks leven tegenaan loopt: afval op straat, het openbaar vervoer in de stad, het bouwen van huur- of koopwoningen en waar ze dan moeten komen en wat ze moeten kosten, maar ook – licht overdreven – of er bijvoorbeeld een kerncentrale naast je huis komt te staan. De gemeente gaat namelijk over het bestemmingsplan en wijst aan welk gebied bestemd is voor woningbouw en welk gebied bedrijventerrein of recreatiegebied moet worden. Verder gaat de gemeente over scholen, cultuurbeleid, wegen en groen.

De gemeenteraad is als het goed is een afspiegeling van de stad: het is dus belangrijk dat jonge mensen stemmen, zodat hun stem óók gehoord wordt in het beleid dat de gemeente maakt en uitvoert. Een stad zou er heel anders uitzien als alleen babyboomers het voor het zeggen hebben. Misschien ken je wel iemand die op de kieslijst staat. De Nationale Jeugdraad publiceerde een ‘Jongerenkieswijzer’, die je uitlegt waarom je wél moet stemmen.

Oké, leuk en aardig, maar ik zie door de bomen door het bos niet meer. Hoe weet ik op wie ik moet gaan stemmen?

Ook lokaal doen soms veel partijen mee aan de verkiezingen. Zo doen er maar liefst twintig (!) partijen mee aan de verkiezingen in Rotterdam. Bijna alle partijen die in de Tweede Kamer zitten, zijn ook verkiesbaar in Rotterdam: VVD, D66, GroenLinks, PvdA, DENK, SP, CDA, Forum voor Democratie, Partij voor de Dieren, 50Plus, ChristenUnie, Bij1 en Volt.

Daarnaast zijn er lokale partijen. Gemiddeld 28 procent van alle kiezers bij gemeenteraadsverkiezingen, kiest voor zo’n lokale partij. In Rotterdam heb je de keuze uit: Jong Rotterdam, Socialisten 010 (een afscheiding van de SP), Beweging Armoedebestrijding Rotterdam, Jezus Leeft, Lijst Meeuwissen (een afsplitsing van de PVV) en Wij Kleurrijk Rotterdam. Vermoedelijk zullen niet al die partijen in de raad komen.

Er zijn politieke junkies die van iedere partij het partijprogramma doorspitten, maar da’s voor de doorsnee student onbegonnen werk. Er zijn een aantal handvatten om het je makkelijk te maken. Ten eerste: wat heb je landelijk gestemd, of wat zou je hebben willen stemmen bij de vorige landelijke verkiezingen als je nog niet mocht of wilde stemmen? Het loont om op de partijwebsites van die partij(en) te kijken wat hun plannen zijn voor Rotterdam. En dan hoef je die website niet van A tot Z te spellen.

Teveel gedoe? De Kieswijzer heeft een speciale editie voor Rotterdam (en andere gemeenten) gepubliceerd, die je aan de hand van een aantal stellingen – de ene soms net wat spannender dan de andere – een advies geeft; MijnStem doet ongeveer hetzelfde. Via de Kandidatenkaart kun je alle verkiesbare raadsleden selecteren op geslacht of leeftijd, als je bijvoorbeeld op een jong iemand wil stemmen. Verschillende lokale en regionale media, waaronder AD/Rotterdams Dagblad, RTV Rijnmond en OPEN Rotterdam, publiceren in de aanloop naar verkiezingen interviews met de lijsttrekkers van de partijen.

Een tip om het jezelf makkelijker te maken: vraag jezelf af welke thema’s voor jou het belangrijkst zijn in de komende vier jaar, en kijk vervolgens welke partijen daar het dichtst bij jouw standpunt komen. Een wijze les: er is nooit één partij die ál jouw standpunten en visies volledig deelt – kijk waar de overlap het grootst is.

Wie mag er stemmen?

De regels voor wie er mag stemmen zijn bij de gemeentelijke verkiezingen soepeler dan bij de landelijke verkiezingen. Ten eerste mag iedereen met de Nederlandse identiteit van 18 jaar of ouder stemmen. Dat geldt dus ook voor Caribische Nederlanders die hier wonen.

Daarnaast mogen burgers van andere lidstaten van de Europese Unie (EU) stemmen, net zoals mensen die geen EU-burger zijn en tenminste vijf jaar onafgebroken in Nederland wonen en hier legaal verblijven (met een werk-, studie of verblijfsvergunning). 

Stemmen in de juiste gemeente

Je mag alleen stemmen in de gemeente waar jij ingeschreven staat. Als je bijvoorbeeld tijdelijk een kamer onderhuurt In Rotterdam of jouw huisbaas het niet toestaat dat jij je inschrijft in de gemeente Rotterdam (iets dat overigens tegen de wet is), dan kun je niet in Rotterdam stemmen, maar in de gemeente waar je wél ingeschreven staat. Daarvoor kun je ook iemand machtigen (zie hieronder). De gemeente houdt als ‘peildatum’ 31 januari 2022 aan: op het adres en in de gemeente waarop jij op die dag ingeschreven staat, ontvang jij je stempas. Weet je niet zeker of je wel goed staat ingeschreven in Rotterdam? Dit kun je controleren via mijnoverheid.nl.

Ik wil wel gaan stemmen, maar ik zit in het buitenland/ben in quarantaine/moet werken/moet tentamen doen.

De verkiezingen worden uitgesmeerd over drie dagen. Je kunt stemmen op maandag 14, dinsdag 15 en woensdag 16 maart 2022. Niet op ieder stembureau kun je op die drie dagen terecht: controleer via deze website of dat ook bij jouw (Rotterdamse) stembureau het geval is, of zoek op de website van jouw gemeente naar de openingstijden van de verschillende stembureaus. Het moet wel vreemd lopen als je op deze dagen geen enkel geschikt moment vindt. Werkgevers zijn trouwens ook wettelijk verplicht om je tijd te geven om te gaan stemmen.

Maar als je bijvoorbeeld in het buitenland zit of om een andere reden niet in de gelegenheid bent om te gaan stemmen, kun je iemand namens jou laten stemmen met een volmacht. Het is wel van belang dat je dit door iemand laat doen op wie je kunt vertrouwen dat hij of zij ook daadwerkelijk stemt wat jij wil stemmen. De persoon die namens jou stemt, kan dat alleen doen op hetzelfde moment als dat hij of zij zelf gaat stemmen.

Op de achterzijde van jouw stempas kun je iemand anders machtigen om voor jou te stemmen. Je moet dan, naast jouw handtekening en de handtekening van de ‘gemachtigde’ persoon, ook de volledige naam, het adres en de woonplaats van de gemachtigde invullen. Vergeet niet dat je bij het ‘volmachtbewijs’ ook een kopie van een legitimatiebewijs moet meegeven aan de gemachtigde. Dit legitimatiebewijs (een paspoort, identiteitskaart of rijbewijs uit Nederland of een van de andere EU-lidstaten en/of een verblijfsvergunning die minstens vijf jaar geldig is) mag maximaal vijf jaar verlopen zijn op de dag van de verkiezingen zelf.

Voting Day(s)! En nu?

Je kunt stemmen bij álle stembureaus in jouw gemeente. Samen met je stempas ontvang je ook een brief waarop staat waar het dichtstbijzijnde stembureau zich bevindt. Op de HR-locatie aan het Museumpark kun je bijvoorbeeld ook stemmen. Op de HR-locatie aan de Kralingse Zoom kun je stemmen bij ‘de buren’ van de Erasmus Universiteit. En zo zijn er, vlakbij andere HR-locaties, ook stembureaus.

Met je legitimatiebewijs (paspoort, identiteitskaart of rijbewijs dat maximaal vijf jaar verlopen is) en je stembewijs ontvang je in Rotterdam twee stembiljetten (eentje voor de gemeenteraad en eentje voor de wijkraad); op beide mag je een keuze maken door één bolletje op het stembiljet in te kleuren. Als je er meerdere invult of juist ergens anders op het stembiljet iets invult, wordt je stem ongeldig verklaard. Foutje gemaakt? Vraag om een nieuw stembiljet. Als je je keuze hebt gemaakt, gooi je je stembiljet in de grote – en afgesloten – container. Na het sluiten van de stembussen om 21:00 uur zullen de medewerkers van het stembureau je stem tellen en doorgeven. De uitslag van de verkiezingen volgt meestal ergens in de loop van de avond of in de nacht van woensdag op donderdag. De uitslag wordt sowieso bekendgemaakt via de website van de gemeente en via lokale/regionale media.

En dan?

Zodra de verkiezingsuitslag bekend is, beginnen de onderhandelingen. De Rotterdamse gemeenteraad bestaat uit 45 zetels. Om een ‘college van burgemeester en wethouders’ te vormen is een raadsmeerderheid (in Rotterdam 23 zetels) nodig. In andere gemeenten gaat het om andere aantallen, maar overal onderhandelen de partijen om uiteindelijk een coalitie te vormen.

Tekst: Rutger de Quay
Foto: Demian Janssen

Volg ons op Instagram

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?