De stelling: Goed als afstudeerscriptie in het hbo wordt vervangen door andere opdracht
Gepubliceerd: 26 January 2022 • Leestijd: 4 minuten en 3 seconden • Nieuws Dit artikel is meer dan een jaar oud.Studenten die afstuderen aan het hbo doen dat steeds vaker met assessments, afstudeeropdrachten of zogenoemde beroepsproducten. Dat lijkt niet eens zo gek, want lang niet alle hbo’ers moeten in de beroepspraktijk uitvoerig (literatuur)onderzoek te doen en uitgebreide rapporten schrijven.
We legden de volgende stelling voor aan de leden van Het Panel:
‘Het is een goede zaak dat de afstudeerscriptie in het hbo wordt vervangen door assessments, afstudeeropdrachten en/of beroepsproducten.’
Jan Arndts: ‘Het systeem is leidend geworden…’
Docent Instituut voor Gezondheidszorg (IvG)
‘Op dit moment is het afstuderen meer het in stand houden van een theoretisch systeem dat geen recht doet aan wat er zich in de buitenwereld afspeelt. Het systeem is leidend geworden, zoals op meerdere plekken in de maatschappij. Iedere hbo-student zou een beroepsproduct moeten afleveren, met goed onderbouwde verbeteringen die direct toepasbaar zijn. Dan lever je een actieve bijdrage aan het actuele beroep en een meerwaarde voor patiënten.’
Johan Fontijn: ‘Ze ontwikkelen hier dus ook hun doorzettingsvermogen’
Docent Rotterdam Business School ‘Er moet getoetst worden op hbo-niveau en de belangrijkste toets is het afstuderen. Dit kan met een scriptie of een andere opdracht. Voor de scriptie werk je langere tijd aan een opdracht. Veel studenten hebben hier moeite mee. Ze ontwikkelen hier dus ook hun doorzettingsvermogen. Als je het afstuderen gaat toetsen door middel van alleen een reflectie of diverse opdrachten dan vraag ik me af of je hetzelfde niveau bereikt.’
Ráchel Geleijnse: ‘Met een scriptie schrijven doen de meeste studenten niet waarvoor ze zijn opgeleid’
Student lerarenopleiding geschiedenis
‘Bij een eindscriptie moet je vooral onderzoek doen (bronnen analyseren bijvoorbeeld) en laten zien dat je goed kunt onderbouwen. Bij mijn opleiding moet je dit tussendoor voor meerdere vakken al regelmatig doen. Als je straks voor de klas staat gaat het er natuurlijk vooral om hoe je de informatie zo goed en begrijpelijk mogelijk overbrengt aan je leerlingen. Iedereen die in het onderwijs zit weet dat hier natuurlijk nog veel meer skills bij komen kijken dan enkel informatieoverdracht zoals veelal getoetst wordt met een scriptie.
Een assessment vind ik een beter eindtoetsproduct voor hbo-opleidingen omdat daarbij ook echt getoetst wordt of jij het beroep waarvoor je gestudeerd hebt, naar behoren kunt uitvoeren. Met een scriptie schrijven doen de meeste studenten niet waarvoor ze zijn opgeleid. Met zo’n assessment heb je ook meer zicht op jouw eigen ontwikkeling waardoor je duidelijk kunt zien waaraan je nog kunt werken om na jouw diploma in de praktijk beter en zelfverzekerder aan de slag te kunnen.’
Ed Meesters: ‘Natuurlijk participeert het werkveld in die beoordeling’
Docent social work
‘Een hbo’er moet in staat zijn te schrijven op verschillende niveaus, voor verschillende doelgroepen. Die kwaliteit van schrijven en het kunnen onderbouwen moet mijns inziens voorafgaan aan een assessment. Het geheel van beeld/schrift én het gesprek moet worden beoordeeld. Natuurlijk participeert het werkveld in die beoordeling.
Een assessment zou volgens mij ook een openbare les kunnen zijn. De afstudeerder houdt een presentatie. De grootte van de klas moet aansluiten bij de wens van de afstudeerder. Assessoren en bijvoorbeeld studenten uit jaar 3 kunnen de presentatie volgen en vragen stellen. Deelnemende studenten kunnen, bijvoorbeeld via een verslag, studiepunten behalen. Deze constructie leidt tot een extra en actueel onderwijsaanbod.’
Ilse Stokman: ‘Het lijkt mij zeer goed als het afstuderen bestaat uit kleinere schriftelijke opdrachten…’
Student bedrijfskunde
‘Voor hbo-studenten is beheersing van zowel schriftelijke als mondelinge communicatie belangrijk. Niet alleen het “normale” Nederlands maar ook de “bedrijfskundige” taal. Het lijkt mij zeer goed als het afstuderen bestaat uit kleinere schriftelijke opdrachten en aan het eind een assessment, zo combineer je beide belangrijke zaken. Ook krijgen de studenten die minder goed zijn in het schrijven van scripties de kans om minder stressvol af te studeren.’
Anne van der Peijl: ‘Hbo’ers zullen in de toekomst altijd in de praktijk bezig zijn’
Student gezondheidszorgtechnologie
‘Voor het hbo vind ik scripties zware tijdverspilling. Hbo’ers zullen in de toekomst altijd in de praktijk bezig zijn. Kijk bijvoorbeeld naar verpleegkundigen. Een scriptie gaat niet bewijzen dat zij op de juiste manier een katheter kunnen bevestigen. Bij assessments en afstudeeropdrachten wordt er daadwerkelijk gekeken naar waar een student toe in staat is in het werkveld. De beoordeling gaat dan over de studenten zelf.’
Joan Nunnely: ‘De scriptie kan dus wel worden ingeruild voor nieuwe vormen’
Docent Rotterdam Business School
‘De allesomvattende scriptie is niet meer van deze tijd. Veel belangrijker is het om studenten te beoordelen op skills, drijfveren en talenten. Een mandje gevuld met assesments, afstudeer- en beroepsopdrachten geeft een veel completer en dieper beeld van de capaciteiten van de student en de kans op een succesvolle carrière binnen het werkveld van de studie. De scriptie kan dus wel worden ingeruild voor nieuwe vormen.
Uiteraard blijft het wel van groot belang dat de studenten skills ontwikkelen om fatsoenlijk zaken te onderzoeken en onderbouwen. Een scriptie is daar niet per se het meest geschikte middel voor; specifieke, gerichte papers van bijvoorbeeld een A4’tje zullen veel meer diepgang en inzicht kunnen geven. Bovendien hebben deze papers meer impact in het werkveld dan een dik rapport dat in de la verdwijnt.’
Ernst Ariaan van der Giessen: ‘De hoeveelheid papier is daarbij niet relevant’
Docent Rotterdam Business School
‘Hoger en academisch onderwijs moet gaan over het logisch kunnen nadenken, weten welke informatie nodig is, waar informatie te vinden is, hoe conclusies te kunnen vormen om uiteindelijk een beslissing te kunnen nemen. Een eindtoets waar alles samenkomt is belangrijk. Wanneer je fragmentarisch toetst heeft de student nooit de succeservaring van een compleet traject. De hoeveelheid papier is daarbij niet relevant. Je kunt ook kiezen voor een aanpak waarbij de student het in een video of podcast verstrekt. Dit doet niets af aan het proces van deep learning waar de student doorheen gaat.’
Zeyad Al Mumar: ‘De nadruk dient niet te liggen op een dik rapport…’
Student bedrijfskunde
‘De nadruk dient niet te liggen op een dik rapport maar op de uitvoering van het onderzoek in de praktijk. Daar heeft zowel de afstudeerorganisatie als de student het meest aan.’
Tekst: Edith van Gameren
Illustraties: Demian Janssen
Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie? 
Een korte paper of adviesrapport schrijven is net zo relevant als een dikke scriptie. Een combinatie van opdrachten lijkt me zinvoller dan een scriptie waar niemand op zit te wachten. (Of heb ik er teveel gelezen ?)
Het doel moet zijn dat de student kan aantonen te voldoen aan de eindtermen van de opleiding, lijkt me. In welke vorm dat gebeurd zou van ondergeschikt belang moeten zijn. De belangrijkste voorwaarde voor iedere vorm is dat de objectiviteit gewaarborgd blijft door met meerdere mensen consensus te krijgen over het resultaat van het aantonen van deze termen.
Het schrijven van scripties past eerder bij de sentimenten van docenten en bedrijfsbegeleiders, die er ooit zelf een hebben moeten schrijven, dan dat ze in de beroepspraktijk van een HBO-student nog van enig toegevoegde waarde zijn.
Ik denk dat deze discussie iets meer context behoeft, dan alleen een simpele stelling te deponeren.
De vraag is, waarom ligt er (momenteel) zoveel druk op het schrijven van een scriptie? Waarom is dit de norm (geworden)?
Ikzelf denk dat dit terug te herleiden is tot de InHolland affaire – waar studenten zonder al teveel moeite een diploma kregen bij bepaalde opleidingen – ineens lag de eindtoets van niet alleen de betreffende opleidingen onder de microscoop, maar alle HBO opleidingen namen hun eindtoets onder de loep: voldoet dit wel aan de Dublin-descriptoren? was een veel gehoorde vraag.
Bestuurders, directeuren en opleidingsmanagers werden nerveus… de angst dat een opleiding niet aan de eisen zou voldoen, of nog erger zonder al te zware toetsen een diploma afgaven, heerste stevig. Met als gevold, examencommissies die een stevigere rol kregen, docenten die opgeleid werden om afstudeerwerk rigoreuzer te toetsen, beoordelingskaders die aangescherpt werden etc… Al met al, werd de wetenschappelijke standaard van kennis creatie daarbij als norm gehanteerd, praktijkonderzoek werd een beetje afgedaan als minderwaardig.
En daarmee is stap voor stap “de scriptie” tot het belangrijkste eindproduct geworden van een bachelor opleiding.
En ja, ik ben het met een aantal panelleden eens, dat praktijk onderzoek centraal moet staan als afronding van een HBO opleiding. Maar de scriptie linea recta de prullenbak in verwijzen vind ik wellicht weer wat te ver gaan.
Om de problemen die HBO-ers in de beroepspraktijk tegen komen, dienen ze gebruik te maken van bestaande kennis. Deze kennis zoeken, vinden, analyseren, interpreteren, vertalen en toepassen is een vaardigheid die niet alleen van belang is voor het behalen van een HBO diploma, maar ook om goed werk te kunnen leveren in de beroepspraktijk. De problemen waar professionals mee te maken krijgen, worden er in deze tijd niet eenvoudiger op, maar juist complexer, waarbij vaak kennis buiten het probleem domein gebruikt moet worden om het op te lossen.
Tevens vind ik dat de laatste opdracht ter afronding van een 4-jarige studie best wel uit zijn/haar comfort-zone mag halen. Bijna iedere student vindt het zwaar om af te studeren, jong of oud. Maar uiteindelijk geeft dat ook vaak extra voldoening – al komt dat in sommige gevallen pas jaren later.
De kwaliteitseisen dan maar naar beneden bijstellen omdat het niet relevant, makkelijk van deze tijd is zoals door sommige panelleden gesigneerd wordt, is naar mijn mening geen optie. “Overtref jezelf” is immers al jaren dé slogan van Hogeschool Rotterdam, dat moet leidend zijn als uitgangspunt voor het herzien van de eindtoets!