Taalvaardigheid op het hbo gaat zeker niet alleen over spelling, maar het is er wel een onderdeel van. Teksten met fouten worden minder serieus genomen, en dus wil je ze liever vermijden. Sommige fouten worden wel heel vaak gemaakt. Hieronder vertellen we je welke dat zijn, zodat jij ze niet (meer) maakt.

1 Ik ben me talenknobbel kwijt

Wat is er fout aan de zin ‘Meneer ik heb me boek niet bij me’? Afgezien natuurlijk van het feit dat je moet zorgen dat je je boek wél bij je hebt? Het woord ‘me’. Elke keer als je dat schrijft gaat ergens in Nederland een taalnazi een beetje dood.

Het punt is namelijk dat ‘me’ op zichzelf een prima woord is, bijvoorbeeld in de zin ‘ik verveel me’. Maar: je kunt het niet bezittelijk gebruiken. Als je dus wilt aangeven dat iets van jou is – boek, opleiding, broertje – gebruik je mijn of het meer informele m’n. Dat laatste klinkt een beetje als ‘me’, en dat is waarschijnlijk waardoor het vaak misgaat.

2 Er was is een prinsesje

Huh? Wat staat daar nou? Oh wacht, je bedoelt eens. In deze zin is het nog wel duidelijk dat het fout is omdat ‘Er was eens …’ het go to begin van elke sprookjesschrijver is. Maar ‘eens’ wordt serieus vaak foutief ingeruild voor ‘is’ in zinnen als ‘Ik zal is kijken’ of (au!) ‘dat komt wel is voor’. Wil je ‘eens’ graag informeel afkorten, dan wordt het ‘ns of desnoods ‘s. Probeer dat maar ‘ns te onthouden.

3 Hij wilt foutloze teksten zien

Regels zijn handig, maar deze uitzondering erop zorgt voor heel veel fouten: het is hij wil en niet hij wilt.

Klopt, het is: ik smurf, jij smurfT, hij smurfT. Bij de tweede (jij) en derde (hij/het) persoon enkelvoud hebben we geleerd dat het dan stam+t wordt. Dus ik wil, jij wilT, hij wilT? Ehhh, nee dus. Willen is een onregelmatig werkwoord. Dat gedraagt zich anders als je het vervoegt en hier is het niet hij wilT, maar hij wil. En om het extra lastig te maken: Jij wil en jij wilT mag dan weer allebei.

Tip: Op Woordenlijst.org vind je de juiste spelling én vervoegingen van alle Nederlandse werkwoorden of check deze site voor woorden die onverwachte dingen doen: Lijst onregelmatige werkwoorden.

4 Engelse ziekte verschijnselen

Wat ook vaak misgaat: los schrijven van samengestelde woorden. Bijvoorbeeld corona pandemie of communicatie kanaal. Omdat de invloed van de Engelse taal hier een rol speelt noemen taalkundigen dit de Engelse ziekte.

Vermijd ziekteverschijnselen en onthoud: Engels is een taal van hakken, Nederlands van plakken. Autobandventieldopjesfabriek is gewoon één woord, ook al bestaat het uit vijf woorden die op zichzelf ook betekenis hebben.

Maar ook het omgekeerde gebeurt, losse woorden worden aan elkaar geschreven. ‘Ik ben opzoek naar een woordenboek’. Ook dat is verklaarbaar: opzoeken is immers één woord. Maar ben je op zoek naar de juiste schrijfwijze, dan heb je die spatie wél nodig.

5 Is die lidwoord correct?

Help! Is het de verwarming of het verwarming? Vooral als Nederlands niet je eerste taal is, weet je vaak niet welk lidwoord juist is.

Mannelijke en vrouwelijke woorden krijgen ‘de’ en onzijdige woorden ‘het’. Vaak weet je het woordgeslacht niet en er zijn dus veel woorden die je ‘gewoon’ moet weten: het feest, de telefoon, het servies et cetera. Als het meezit, pik je die kennis al luisterend en lezend op. Wel belangrijk: Verkleinwoorden krijgen altijd het, ook als het de-woorden zijn: de voet > het voetje, de vrouw > het vrouwtje.

En is het ‘die’ of ‘dat’ als je ergens naar verwijst? Die jongen? Dat jongen? Ezelsbruggetje: ‘Het’ eindigt op een t, net als ‘dit’ en ‘dat’ en zo kun je onthouden dat bij een het-woord dit of dat juist is. Het raam wordt dus dat/dit raam. ‘De’ eindigt op een e, ‘die’ en ‘deze’ ook, dus zo kun je onthouden dat ze bij elkaar horen. De man wordt die/deze man. Maar dan moet je nog wel altijd het juiste lidwoord weten. Bij twijfel, raadpleeg Welklidwoord.nl.

Tekst: Edith van Gameren
Illustratie: Demian Janssen

Volg ons op Instagram